Morgunblaðið - 18.10.2017, Blaðsíða 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. OKTÓBER 2017
Mest seldu ofnar
á Norðurlöndum
áreiðanlegur hitagjafi
10 ára ábyrgð
Draghálsi 14 - 16 · Sími 4 12 12 00 · www.isleifur.is
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Auglýstum störfum hjá Vinnu-
málastofnun hefur fækkað jafnt og
þétt síðustu ár. Á fyrstu níu mán-
uðum ársins voru að meðaltali 255
störf auglýst hjá
stofnuninni, borið
saman við 365 að
meðaltali á sama
tímabili í fyrra.
Karl Sigurðs-
son, sérfræð-
ingur hjá Vinnu-
málastofnun,
segir þessa þróun
vera samspil ým-
issa þátta.
„Þegar margir
eru á atvinnuleysisskrá eru fleiri í
vinnu hjá Vinnumálastofnun við að
finna handa þeim vinnu og afla
starfa. Störfin koma gjarnan þannig
að við setjum okkur í samband við
atvinnurekendur og reynum að fá
störfin inn á skrá. Það er stærsta
skýringin. Önnur skýringin er ná-
tengd þessari; þegar illa árar hafa
verið sett af stað stór átaksverkefni
þar sem auglýst er eftir störfum. Í
þriðja lagi sjá atvinnurekendur sér
síður hag í því að auglýsa hjá okkur
störf þegar fáir eru eftir á atvinnu-
leysisskrá. Í fjórða lagi getur önnur
hreyfing haft áhrif. Atvinnurek-
endur eru komnir með tengingar er-
lendis og geta sótt starfsfólk þangað
milliliðalaust. Þetta er því flókið
samspil margra þátta.“
Hápunkturinn að nálgast?
Athygli vekur að árin 2006 og
2007 voru líka hlutfallslega fá störf
auglýst hjá Vinnumálastofnun.
Spurður hvort út frá þessu megi
álykta að hástig efnahagssveifl-
unnar sé að nálgast, segir Karl var-
hugavert að draga of víðtækar
ályktanir af þessari tölfræði.
„Þegar svona vel árar eru færri
atvinnulausir. Síðustu misseri hefur
verið skortur á starfsfólki. Það er
spurning hvað gerist á vinnumark-
aði á næstu misserum. Ef það verð-
ur áfram þensla á vinnumarkaði má
gera ráð fyrir að þetta haldi áfram.
Ég myndi ekki túlka þetta sem svo
að það sé farið að þrengja að á
vinnumarkaði. Við höfum hins vegar
ýmsar vísbendingar úr öðrum áttum
um að það sé heldur að hægjast um,
til dæmis í ferðaþjónustu. Þá bendir
ný könnun Samtaka atvinnulífsins
og Seðlabankans til að færri stjórn-
endur en áður telji að skortur sé á
starfsfólki. Staðan er þó svipuð og í
september í fyrra.“
Minni bjartsýni en áður
„Þegar stjórnendur meta horfur
eftir sex mánuði telja færri en áður
að ástandið muni fara batnandi.
Vísitalan fór langt niður fyrir
hundrað. Þannig að menn virðast
ekki búast við áframhaldandi vexti í
sama mæli og verið hefur undan-
farin misseri. Það virðist ekki vera
sama þenslan lengur. Það er einhver
vöxtur í gangi en þó hægari en verið
hefur.“
Þá bendir Karl á að atvinnuleysis-
talan virðist vera að ná ákveðnu
jafnvægi.
„Það er ekki eins mikil lækkun í
kortunum og verið hefur. Atvinnu-
leysisprósentan í ár hefur lítið lækk-
að frá fyrra ári. Sjómannaverkfallið
í byrjun árs kann að hafa haft ein-
hver áhrif en það virðist almennt
vera að hægja á fjölgun starfa. Það
var 2,3% atvinnuleysi að meðaltali
2016, borið saman við 2,9% árið 2015
og 3,6% árið áður. Svo lækkar það
niður í 2,1-2,2% í ár. Það er því mjög
lítil lækkun milli ára 2016 og 2017.
Svo gerum við ráð fyrir að það verði
2,1% á næsta ári. Það er orðið miklu
meira jafnvægi í tölum okkar og
mér sýnist líka í tölum Hagstof-
unnar,“ segir Karl.
Byrjað að hægja á hagkerfinu
Ásgeir Jónsson, forseti hag-
fræðideildar Háskóla Íslands, tekur
undir að hægt hafi á fjölgun starfa.
„Vissir geirar kunna enn að vera
að fjölga fólki. Almennt séð er þó
byrjað að hægja á hagkerfinu.
Hækkun gengisins og miklar launa-
hækkanir setja mikla hagræðingar-
kröfu á íslensk fyrirtæki. Þau geta
brugðist við hærri kostnaði með því
að hækka verðið. Það hefur ekki
gerst. Miklar launahækkanir hljóta
því að gera auknar kröfur á fyrir-
tæki um framleiðni.“
Ásgeir segir aðspurður að skatta-
hækkanir muni hægja enn frekar á
hagkerfinu. Tímabili mikils hag-
vaxtar sé að ljúka.
Laus störf og atvinnuleysi Heimild: Vinnumála-stofnun (VMST)
700
350
0
700
350
0
9%
4,5%
0%
700
350
0
700
350
0
9%
4,5%
0%
Störf alls
Atvinnuleysi
2003 2017 2003 2017
2003 2017 2003 2017
Laus störf sem bárust VMST að jafnaði
janúar-september 2003-2017
Laus störf án starfsþj.starfa sem bárust VMST
að jafnaði janúar-september 2003-2017
Samband milli fjölda starfa sem koma
inn hjá VMST og atvinnuleysis
Samband milli fjölda starfa án starfsþjálfunar-
starfa sem koma inn hjá VMST og atvinnuleysis
2007 2007
20072007
Blikur á lofti á íslenskum vinnumarkaði
 Hægir á minnkun atvinnuleysis
 Byrjað að hægja á hagkerfinu
Karl
Sigurðsson
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Þriðja skattþrepið skilaði 4,93 millj-
örðum króna í fyrra. Það samsvar-
aði 3% af greiddum tekjuskatti,
sem var alls 160,6 milljarðar króna.
Þetta má lesa úr greiningu Ríkis-
skattstjóra sem unnin var að beiðni
Morgunblaðsins. Horft var til tíma-
bilsins 2009 til 2016. Til upprifjunar
var lagður á einskonar hátekju-
skattur árið 2009. Hann var 32,1% á
tekjur umfram 700 þúsund á mán-
uði á tímabilinu frá júlí til desember
2009, alls 4,2 milljónir á tímabilinu.
Miðaðist við rúmar 4 milljónir
Fyrsta skattþrepið skilaði 150,3
milljörðum í fyrra, að frádregnum
persónuafslætti. Þaðan kom 93,6%
tekjuskattsins. Næsta skattþrep,
svonefnt milliþrep, miðaðist við
tekjur umfram 4,032 milljónir. Með
því hækkaði tekjuskatturinn úr
22,68% í 23,90%.
Milliþrepið skilaði 5,362 milljörð-
um króna en það var afnumið um
síðustu áramót. Hlutfall milliþreps-
ins í samanlögðum tekjuskatti var
3,3%. Þriðja skattþrepið miðaðist
við tekjur umfram 10,044 milljónir.
Það skilaði sem áður segir 4,93
milljörðum, eða 3% af heildinni.
Tekjuskattur hefur tekið nokkr-
um breytingum frá 2009. Fyrsta
þrepið var 24,1% árið 2009 en lækk-
aði síðan í tveimur skrefum í
22,68% í fyrra. Milliþrepið varð
einnig hæst árið 2010, eða 27%, og
sömuleiðis þriðja þrepið, sem var
33% árið 2010. Bæði þrepin voru
síðan lækkuð. Einstaklingum sem
greiða tekjuskatt fjölgaði verulega
á tímabilinu 2009 til 2016, eða úr
157.345 í 199.697, sem er 26,9%
aukning.
Fylgir hagsveiflunni
Páll Kolbeins, sérfræðingur hjá
Ríkisskattstjóra, bendir á að tekju-
skatturinn sé næmur fyrir hag-
sveiflunni. Eftir því sem laun
hækki þeim mun fleiri greiði laun í
hærri þrepum.
Seinni áfangi breytinga á tekju-
skatti einstaklinga tók gildi í byrj-
un þessa árs þegar miðþrep tekju-
skatts féll út. Jafnframt lækkaði
neðsta skattþrepið úr 22,68% í
22,5% en efsta þrepið var óbreytt,
31,8%. Þrepamörk milli neðra og
efra þreps lækkuðu úr 836.990 kr. í
834.707 kr.
Síðari talan samsvarar 10,016
milljónum króna í árstekjur.
Fyrri áfangi tók gildi í ársbyrjun
2016 þegar skatthlutföll neðsta
þreps og milliþreps voru lækkuð.
Skilaði um 5 milljörðum króna
 Þriðja tekjuskattsþrepið skilaði um 3% af öllum tekjuskatti í fyrra  Hlutfall milliþrepsins var svipað
 Tæplega 94% tekjuskattsins komu úr fyrsta tekjuskattsþrepinu  Tekjuskattur fylgir hagsveiflunni
Reiknaður tekjuskattur tekjuárin 2009-2016 á verðlagi hvers árs
Reiknaður tekjuskattur,milljónir Álagning á tekjuskatts-
stofn (laun), prósent
Viðbótarálagning,
prósentustig
Tekjumörk skattþrepa,
krónur á áriFjöldi
greiðenda
Skattþrep
1*
Skattþrep
2**
Skattþrep
3***
Tekjuskattur
allsTekjuár Þrep 1 Þrep 2 Þrep 3 Þrep 2 Þrep 3 Þrep 2 Þrep 3
2009 157.345 92.751 1.957 0 94.709 24,10 32,10 8,00 4.200.000
2010 149.994 87.176 9.764 2.101 99.042 24,10 27,00 33,00 2,90 6,00 2.400.000 7.800.000
2011 155.165 92.302 10.788 2.650 105.740 22,90 25,80 31,80 2,90 6,00 2.512.800 8.166.600
2012 157.753 99.512 11.091 2.957 113.560 22,90 25,80 31,80 2,90 6,00 2.760.001 8.452.400
2013 163.067 107.403 11.793 3.065 122.261 22,90 25,80 31,80 2,90 6,00 2.897.703 8.874.108
2014 168.789 114.956 9.207 3.223 127.386 22,86 25,30 31,80 2,44 6,50 3.480.000 9.415.428
2015 181.625 130.296 9.806 3.383 143.485 22,86 25,30 31,80 2,44 6,50 3.709.680 10.036.847
2016 199.697 150.299 5.362 4.931 160.592 22,68 23,90 31,80 1,22 7,90 4.032.420 10.043.880
Breyting 26,9%frá 2009
174,0%
frá 2009
134,7%
frá 2010
69,6%
frá 2009
*Að frádregnum persónuafslætti. **Þrepið miðast við 4,032 milljónir í laun á ári (m.v. tekjuárið 2016). 1,22% skattur er á lagður á þær tekjur. ***Þrepið miðast við 10,043
milljónir í laun á ári (m.v. tekjuárið 2016). 7,9% skattur er lagður á þær tekjur. Heimild: Ríkisskattstjóri