Morgunblaðið - Sunnudagur - 17.12.2017, Blaðsíða 40

40 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17.12. 2017
LESBÓK
Refurinn heitir ný skáldsagaeftir Sólveigu Pálsdóttur,reyfari þar sem Guðgeir
Fransson er helsta söguhetjan en
hann þekkja þeir sem lesið hafa Sól-
veigu áður, til að mynda síðustu bók
hennar, Flekklaus.
– Þegar ég lauk við síðustu bók
þína var ég ekki viss um að ég
myndi sjá Guðgeir aftur.
„Ég viðurkenni það að ég fór dá-
lítið illa með hann en þó að ég hafi
skapað mjög venjulegan mann,
manninn í næsta húsi, vissi ég alltaf
að það væri eitthvað meira, að hann
hefði einhvern farangur.
Sá farangur er vissulega dálítið
stór, en Flekklaus skrifaði ég líka út
frá pælingum um minni. Maður á
sér einhverjar minningar og veit
ekki endilega hvort þær eru réttar
eða rangar og í tilfelli Guðgeirs var
hann aldrei viss um það sem hann
hefði gert eða ekki gert. Ég hef les-
ið viðtöl við fólk sem hefur lifað með
eitthvað, einhverskonar sektar-
kennd, gagnvart einhverju sem
gerðist svo ekki.“
Í kjölfar atburðanna í Flekklaus
ræður Guðgeir sig sem öryggisvörð
austur á Höfn, og þó að Refurinn
gerist líka í Reykjavík er helsta
sögusviðið Höfn í Hornafirði og ná-
grenni Hafnar. Sólveig segist hafa
löngu verið búin að staðsetja Guð-
geir á Höfn og hún hafi lengi haft
Höfn og lónið í huga sem sögusvið.
„Ég hef mjög sterkar taugar þarna
austur, var í sveit í Lóninu frá því
ég var á sjötta ári á yndislegum bæ
sem heitir Hraunkot hjá góðu og vel
gerðu fólki. Þar var ég á hverju ein-
asta sumri fram undir tólf ára aldur.
Söguna sviðset ég annars staðar í
Lóninu að hluta, undir Hvalnes-
skriðum við Eystrahorn. Hvalnes
hefur verið nokkuð lengi í eyði en ég
kalla bæinn Bröttuskriður í bókinni.
Í nær hvert skipti sem ég hef átt
leið þarna um hef ég stoppað um
stund og farið í göngutúr undir
Hvalnesi þannig að staðurinn hefur
lengi leitað á mig, en ég átti dálítið
erfitt með að sviðsetja spennusögu
þarna á stað sem er mér svo kær. “
Menningarleg einangrun
Í sögunni segir frá Sajee sem blekkt
er til að fara austur á Höfn til að
vinna á snyrtistofu sem er ekki til.
Sú ferð verður henni örlagarík, eins
og rakið er, en ógæfa hennar stafar
ekki síst af því að hún er einangruð í
íslensku samfélagi þar sem hún á
erfitt um mál og kann að auki ekki
að lesa latínuletur – hún er bara læs
á sinhala. Sólveig segir að einangr-
unin sem Sajee býr við sé nokkuð
sem hún hafi mikinn áhuga á að
skoða, einangrun fólks sem kemur
hingað frá öðrum menningarheimi.
„Ég þekki það persónulega og var
líka kennari í sautján ár hjá
Hringsjá – náms- og starfsendur-
hæfingu og kenndi fólki sem alist
hafði upp við allt annað lesmál og
það er mikil fyrirstaða, eðlilega. Svo
þekki ég fólk, fleiri en einn og fleiri
en tvo og fleiri en þrjá, sem býr við
ákveðna einangrun hér, þó að það
hafi búið hér árum saman.
Þegar þú ert búin að þrífa hús
fyrir aðra eða vinna við uppvask
einhvers staðar eða vinna í verk-
smiðju allan daginn og þarft síðan
að hugsa um börnin þín eða hvað
það nú er þá er það ekkert auðvelt.
Ef þú kannt bara að lesa og skrifa á
sinhala, þá er allt svo erfitt þegar þú
þarf að fara að læra íslenska stafi,
að lesa og skrifa á íslensku, það
verður allt svo flókið,“ segir Sólveig
og bætir við að þegar hún skrifi noti
hún sömu tilfinningu og þegar hún
var í leiklist sem leikkona í gamla
daga: „Þú þarft að skapa einhverja
persónu og fara þá í tilfinninga-
bankann og toga upp tilfinningar
sem einhvers staðar eru til þess að
gæða lífi þessa persónu, sem er þér
kannski mjög framandi. Ég hef gert
mér far um að tala við fólk sem er í
þessari aðstöðu hvað varðar ein-
angrunina og svo upplifði ég það
einu sinni sjálf að vera stödd í mjög
framandi menningarheimi og villast.
Ég villtist á ferðalagi og var allt í
einu stödd í hverfi þar sem ég gat
ekki lesið nein skilti eða neinar leið-
beiningar og það talaði enginn
ensku og það greip mig vanmáttar-
tilfinning.
Sadje mín er sterkari en ég, þetta
var nú bara rúmur klukkutími sem
ég var stödd í gersamlega framandi
heimi, en hún er föst í honum allt-
af.“
Sótt í tilfinninga-
bankann
Í Refnum, fjórða reyfara Sólveigar Pétursdóttur, birtast sögupersónur úr fyrri
bókum Sólveigar, en einnig kona sem situr föst í framandi menningarheimi –
er einangruð í íslensku samfélagi af því að hún kann ekki latínuletur.
Árni Matthíasson arnim@mbl.is
Barnabókin Bieber og Botnrassa eftir Harald F.
Gíslason segir frá því er þau Andrea, Elsa Lóa,
Tandri og Stjúri ákveða að taka þátt í hljóm-
sveitakeppni í Hörpu, en sigursveitin tekur þátt í
aljóðlegri lokakeppni þar sem sigurlaunin eru að
hita upp fyrir Justin Bieber á tónleikaferð um
heiminn. Að vísu eru krakkarnir í hljómsveitinni
Botnrössu ekki nema 12 og 13 ára, en þau ákveða
að láta vaða. Þetta er fyrsta skáldsaga Haraldar.
Bjartur gefur út.
Þó Þrúður búi í einkar skemmtilegu húsi
og eigi ástríka foreldra þá er sá hæng-
urinn að það hefur aldrei neinn tíma fyrir
hana: Þegar pabbi og mamma eru ekki að
vinna þá eru þau föst við síma og tölvu, en
þegar Þrúður ákveður að flytja húsið
þeirra upp á fjall til að sjá norðurljósin
verða allir að taka til hendinni. Guðni Lín-
dal Benediktsson skrifaði texta bók-
arinnar, Ryoko Tamura teiknaði myndir. Töfraland gefur út.
Hús á fjalli
Fólkið í blokkinni birtist í samnefndri bók eftir
Ólaf Hauk Símonarson fyrir hálfum öðrum ára-
tug. Síðar varð sagan að söngleik og svo sjón-
varpsþáttaröð. Dýragarðurinn heitir sjálfstætt
framhald sem kom út nýverið. Í því segir frá
frekari ævintýrum Óla bróður, Ara og Bjarna á
áttundu og allra hinna krakkanna í blokkinni.
Þegar bannað er að halda húsdýr í blokkinni
grípa börnin til eigin ráða að koma sér upp dýra-
garði á holtinu á bak við blokkina. Sögur gefa út.
Dýrin í garðinum
Komið er að sögulokum í sagnabálknum um
krakkana í Rökkurhæðum eftir þær Mörtu Hlín
Magnadóttur og Birgittu Elínu Hassell. Síðasta
bókin í flokknum er Gjörningaverður og beint
framhald af Útvörðunum sem kom út á síðasta
ári. Í bókinni segir frá því er börnin fara í árlega
skíðaferð Rökkurhæðaskóla. Þegar komið er á
skíðasvæðið vill ekki betur til en svo að á skellur
versta veður í manna minnum og skíðaskálinn
verður sambandslaus. Bókabeitan gefur út.
Sögulok í sagnabálki
Ferðin til Mars heitir skáldsagaeftir þau Eyrúnu Ósk Jóns-dóttur og Helga Sverrisson
sem segir frá Ástu, fjórtán ára
stelpu sem þráir það öðru fremur að
komast í fyrstu ferð manna til Mars.
Hún stendur þó frammi fyrir stærra
verkefni því móðir hennar, sem er
dauðveik, biður hana að vinna fyrir
sig verkefni sem er óframkvæm-
anlegt við fyrstu sýn.
Helgi og Eyrún hafa skrifað sam-
an í áratug. Ferðin til Mars er þriðja
bókin sem þau gera saman, en þau
hafa einnig samið kvikmynda-
handrit og leikrit. Sagan byrjaði ein-
mitt sem leikrit að sögn Eyrúnar.
„Fyrir fjórum árum tókum við þátt í
samkeppni leikskáldafélagsins í
listasmiðju og okkar leikrit var eitt
af þeim fjórum sem valin voru áfram
til frekari vinnu með leikurum. Þá
náðum við að vinna hugmyndina
talsvert áfram og tókum hana svo
upp á síðasta ári og kláruðum verkið
sem skáldsögu.“
Eyrún lýsir samstarfi þeirra
Helga svo að þau byrji alltaf á því að
vinna bakgrunninn mjög vel, vinna
mikla rannsóknarvinnu. „Löngu áð-
ur en við förum að skrifa erum við í
raun búin að ákveða öll skrefin. Síð-
an byrja ég kannski að skrifa eitt-
hvað, sendi það til Helga og hann
breytir því, sendi aftur til mín þann-
ig að þetta verður eins og samræð-
ur.
Það sem er áhugaverðast við
þessa bók er að þetta samtal kemur
inn í stílinn, þannig að söguhetjurn-
ar eru allar að hjálpast að við að
segja söguna og stöðugt að leiðrétta
hver aðra. Sumar af þessum sam-
ræðum komu beint upp úr samræð-
um okkar höfundanna þar sem við
vorum að ræða akkúrat þessi efni.“
– Dagur, pabbinn, er gott dæmi
um það hvernig hann segist hafa
glímt við veikindin, en raunveruleik-
inn er allt annar.
„Maður finnur það á sjálfum sér
hvernig maður býr til ákveðna mynd
af sér sem er kannski ekki rétt og
hefur ákveðnar minningar en þær
geta verið brigðular. Við sjáum
þetta til dæmis í því að þegar við
höfum verið að lesa upp úr bókinni í
skólum og tala við krakkana um
hana erum við ekki með sömu minn-
ingar um það þegar við vorum að
skrifa hana,“ segir Eyrún og kímir.
– Þótt Ferðin til Mars sé ævin-
týraleg og uppfull af kímni er við-
fangsefnið býsna alvarlegt.
Lífið er skemmtilegt
ÆVINTÝRI
Botnrassa rokkar