Morgunblaðið - 23.12.2017, Síða 44

44 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. DESEMBER 2017
Allir velkomnir
Progastro | Ögurhvarfi 2, Kópavogi
Sími 540 3550 | progastro.is
Opið alla virka daga kl. 9–18. Allt fyrir eldhúsið
Hnífar og hnífatöskur
20%
afsláttur
Gildir til 24. desember á
meðan birgðir endast
Orlandó eftir Virginiu Woolfer fyrir margt löngu orðinfræg. Um hana gangafleygar setningar eins og
„lengsta og yndislegasta ástarbréf
bókmenntanna“ og telja margir
hana skemmtilegustu bók Woolf.
Það eykur enn á spennuna fyrir
lestri að aðalpersónan, Orlandó, er
sögð byggjast á ástkonu og vinkonu
Woolf, Vitu Sackville-West, sem og
persónu Woolf
sjálfrar.
Í stuttu máli
segir Orlandó frá
samnefndum
pilti, aðals-
bornum, fæddum
á Bretlands-
eyjum á 16. öld.
Þessi ævi á eftir
að verða með því
óvenjulegasta og Orlandó er enn á
lífi 1928, þá enn innan við fertugt og
er þar að auki orðinn kona. Fyrri
part sögunnar er Orlando alvörugef-
inn og fremur ómannblendinn
drengur, ástfanginn af dauðanum og
skáldskap. Persóna hans, eða henn-
ar, verður fjörlegri, hnyttnari og
hæðnari eftir að Orlandó vaknar upp
sem kona þótt í grunninn sé hún jafn
íhugul og áður, með sama tilfinn-
ingahita.
Með lesandanum í för er ævi-
sagnaritari. Orlandó veit ekki af
honum, hann er ekki hluti af sögunni
sjálfri, heldur er bókin tilraun
sagnaritarins til að festa ævi Or-
landó á blað. Hins vegar er lesand-
inn aldeilis látinn finna fyrir því að
ævisagnaritarinn sé þarna til staðar.
Óspart skýtur hann sér inn í frá-
sögnina og lætur lesandann vita að
hann sé í hinu og þessu basli með að
skrifa söguna. Það gerir Orlandó al-
veg stórskemmtilega og fyndna hvað
ævisagnaritarinn er fyrirferðarmik-
ill og færir textann í nýjar hæðir, of-
an á kostulega frásögn af óvenju-
legum atburðum og persónum.
Virginia Woolf fer með lesandann
í gegnum þrjár aldir og kippir með
alls kyns einkennum hvers tíma í
textann, leikur sér með þau í veðr-
áttu, klæðnaði, textanum sjálfum og
setur breskar hefðir og venjur
ógjarnan í hrikalega skoplegan bún-
ing og hæðist að tíðarandanum
hverju sinni.
Orlandó er uppfull af djúpum,
framúrstefnulegum og frjóum pæl-
ingum um hlutverk kynjanna og
kyngervi, skáldskap, ritun, ástina,
náttúruna og einmanaleika, vitund-
arflæði eins og það gerist best.
Að þessu sögðu, ekki síst með til-
liti til hins skoppandi káta og í senn
leiftrandi skarpa texta, margslung-
inna setninga, tíma í Bretlandi sem
stendur Íslendingum svolítið fjarri
hefur þýðandinn, Soffía Auður Birg-
isdóttir unnið afrek. Hún færir ís-
lenskum lesendum þennan fjársjóð
bókmenntanna eins vel og hann
hefði getað verið borinn fram, án
nokkurra hnökra. Flæði og frelsi
textans streymir fram án nokkurrar
teppu og lesendur njóta óhefts að-
gangs að hjarta Virginiu Woolf.
„Lesendur njóta óhefts aðgangs að
hjarta Virginiu Woolf,“ segir í rýni.
Óheft flæði og
algjört frelsi
Orlandó - ævisaga
bbbbm
Eftir Virginiu Woolf.
Soffía Auður Birgisdóttir þýddi.
Opna, 2017. 295 bls.
JÚLÍA MARGRÉT
ALEXANDERSDÓTTIR
BÆKUR
nefnda ritstjóra og þýðanda tengir
þá bók saman.“
Fyrst og fremst fræðimaður
Þótt Stefán hafi fengist við ýmis
afbrigði ritstarfa er hann fyrst og
fremst fræðimaður, fræði hafa verið
hans helsta iðja í gegnum árin. Að-
spurður hvar hann sé helst á heima-
velli segist hann telja að það sé í
fræðunum, „ég lifi alla vegana af
því“, segir hann og kímir. „Mín
venjulega vinna er fólgin í fræð-
unum en skáldkapurinn er hobbí,
eins og að safna frímerkjum.
Það eru þó alls konar tengsl og ég
hef ýmsar efasemdir um að það sé
frjótt að draga skörp skil milli heim-
speki og skáldskapar. Ég hef skrifað
um það á ensku sem ég kalla póet-
ískan pragmatisma, sem ég kynni
með poppuðum hætti í Bókasafninu,
en hef skrifað talsvert um þá stefnu
með heimspekilegum og akadem-
ískum hætti, þar sem ég fjalla meðal
annars um að ég efist um að það eigi
að draga skarpa markalínu á milli
heimspeki og skáldskapar. Það þýðir
ekki að það sé enginn munur, það er
vissulega mikilvægur munur, en það
eru ekki verulega skörp skil.“
Landslagsmynd af huganum
 Í nýrri bók birtir Stefán Snævarr gamlan og nýjan texta
og súrrar saman með skáldskap um óknyttastrák
Teikning/Þorgrímur Kári Snævarr
Landslagsmynd Þorgrímur Kári Snævarr myndlistarmaður og rithöf-
undur myndskreytir bók Stefáns og svona birtist Þórarinn honum.
Höfundurinn Stefán Snævarr.
VIÐTAL
Árni Matthíasson
arnim@mbl.is
Bókasafnið heitir óvenjulegt skáld-
verk eftir Stefán Snævarr. Í bókinni
segir frá Þórarni, ungum pilti sem
aldrei hefur lesið bók, hatar móður-
mál sitt, elskar ensku og tölvuleiki.
Í upphafi bókarinnar er hann hrif-
inn inn í heim Bókasafnsins þar sem
finna má fjölda ólíkra bóka í hillum
– sem allar eru eftir Stefán Snæv-
arr. Út úr heimi safnsins kemst
hann síðan ekki fyrr en hann hefur
lesið bækurnar allar.
– Í Bókasafninu eru textar úr
ýmsum áttum, skáldlegir og fræði-
legir í bland, víða komið við, og
spurningin sem vaknar er hvort
bókin sé að einhverju leyti
birtingarmynd á kollinum á þér.
„Já, vissulega má segja að þetta
sé landslagsmynd af hausnum á
mér en það ber að gæta þess að það
er saga sem tengir þessi element
saman, sagan um Þórarin.
Hugmyndin varð til haustið 2013
og ég var þá meðal annars með í
huga að geta komið á framfæri því
sem ég hef skrifað og hefur birst
hér og hvar, en sumt alls ekki birst.
Það er líka heilmikið af nýju efni í
bókinni og gamla efnið er yfirleitt
endurunnið og sett í nýtt samhengi,
samhengi sögu Þórarins og heim
Bókasafnsins þar sem Röddin ríkir
yfir öllu.
Það má segja að sagan af Þórarni
hafi komið fyrst, en þar sem ég
hafði engan tíma til að skrifa venju-
lega skáldsögu gat ég notað sögu
hans sem tækifæri til að koma ýmsu
á framfæri,“ segir Stefán og bætir
við að bókin sé þannig saman sett að
kaflarnir kallist á og því sé sam-
hengi í bókinni. „Þegar ég fór að
vinna þetta áfram komu alls konar
hugmyndir sem ég skrifaði inn í,
öðru ýtti ég til hliðar eða tók og
endurvann.
Þessi bók átti sér eldri systur,
Rómúlíu hina eilífu sem kom út
2002 og er safnrit um land sem ekki
er til, saga landsins rakin, bók-
menntasagan og saga hins svo-
Meðan Sigmundur Steinarsson vann
að bók sinni Stelpurnar okkar – saga
knattspyrnu kvenna á Íslandi frá
1914, sem kom út í vikunni, kynnti
hann sér sambærileg verk erlendis,
m.a. í Þýskalandi og fékk þá upp í
hendurnar bókina Das grosse Buch
vom Frauenfussball ellegar Stóru
bókina um knattspyrnu kvenna.
Bókin var upp á 94 blaðsíður í A 4-
broti. „Ég hafði lítið á bókinni að
græða, þar sem við Íslendingar er-
um bókaþjóð og vön því besta,“ segir
Sigmundur en verk hans er 512 blað-
síður í stóru broti. „Þegar ég lét vin
minn í Þýskalandi vita um stærð ís-
lensku bókarinnar svaraði hann: Ég
mun leggja til að nafninu á okkar
bók verði breytt í: Das kleine Buch
vom Frauenfussball!“
Misdigrar Bækurnar tvær um íslenska og þýska kvennaknattspyrnu.
Mun stærri en stóra bókin