Morgunblaðið - 25.04.2018, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. APRÍL 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Vaxandi um-ræða er umþað hversu
fjarlæg yfirvöld
borgarinnar eru
orðin þeim sem
borga þeim launin
og standa undir
öllum huggulegheitunum sem
þeir telja sig eiga skilið. Mán-
uðum og misserum saman
leita borgarbúar eftir fundi
þeirra embættismanna sem
líklegastir eru til að geta rétt
þeirra hlut. Hvergi er raun-
veruleg tengsl að fá. Höfuð-
borgin var forðum tíð þekkt
fyrir það hversu gott aðgengið
var að embættismönnum á öll-
um sviðum hennar, allt upp til
borgarstjóra og einnig nán-
ustu embættismanna hans.
Og það voru borgarstjór-
arnir sem settu fordæmin um
þetta, því að þeim áttu borg-
arbúar ótrúlega góðan að-
gang.
Í fimmaurabrandaratíð
Jóns Gnarr sem borgarstjóra
lokaðist allur slíkur aðgangur,
enda kom það á daginn að
hans hlutverk sem borgar-
stjóra laut ekki að neinum
stjórnunarlegum þáttum. Þótt
hans skrifstofa hefði verið op-
in einhverjum utan úr bæ, sem
hún var ekki, þá hefði heim-
sókn þangað með erindi ekki
breytt neinu.
Eftir Gnarr-sviðsetningu
Samfylkingarinnar komu
fulltrúar hennar loks fram
fyrir tjaldið sem hafði skýlt
henni í óvinsældum hennar.
En aðgengi almennings í
borginni að sínum hæst setta
handlangara breyttist lítið
sem ekkert við það. Almennir
viðtalstímar borgarstjóra,
voru áður tvisvar í viku og þá
gjarnan við það miðað að
borgarstjórinn næði að taka á
móti 25 viðmælendum í hvorri
setu. Þess á milli tók hann á
móti aðilum sem þurftu lengra
samtal og hugsanlega tiltekna
embættismenn með. Þetta var
auðvitað verkefni sem tók
mikið á hvern þann sem fór
með borgarstjóravaldið
hverju sinni. En þessi aðgang-
ur var ómetanlegur fyrir borg-
arbúa af mörgum ástæðum.
Það er enginn vafi á því að í
þessu aðgengi að æðsta valda-
manni borgarinnar fólst mikið
aðhald að embættiskerfinu í
heild. Sú staðreynd, að íbúar
gátu eftir litla bið komist að
borgarstjóranum sjálfum,
varð til þess að æðstu embætt-
ismenn, hver á sínu sviði,
vönduðu sig og þeir vönduðu
einnig lokasvar sitt við sann-
gjörnu erindi borgaranna.
Þeim var ljóst að þetta fyrir-
komulag gerði
áhugasömum og
öflugum æðsta
embættismanni
borgarkerfisins
færi á því að fylgj-
ast grannt með því
hvert viðhorf emb-
ættismanna og þeirra undir-
manna var gagnvart borgar-
búum og hvort þjónustulund
skipaði öndvegið eða óþurftar
embættishrokinn. Og fyrir
æðsta stjórnanda borgarinnar
var þessi beina tenging ekki
síður mikilvæg. Hann fékk til-
finningu fyrir borgarrekstr-
inum og hvort fólkið í borginni
væri sátt eða ósatt beint í æð.
Þessi beinu tengsl við borg-
arbúa tóku að fjara út með R-
lista í forystu í Reykjavík.
Smám saman var það aðeins
sérvalið lið sem komst í beint
samtal við borgarstjórann og
átti greiðan aðgang. Þá hófst
hnignunin og afturförin.
Borgarbúar taka vel eftir
því hvað umgengni í borginni
fer hratt aftur. Hve þjónustu-
stiginu hnignar á flestum svið-
um og framfarakrafturinn
dvín.
Borgarstjóri sem lokar að
sér og skipar undirmönnum
sínum að gefa sér vottorð um
að verkefni borgarinnar, jafn-
vel þau sem stærst eru í snið-
um, heyri alls ekki undir hann,
verður fljótt úti á þekju í borg-
arrekstrinum, hvort sem hann
snýst um stórt eða smátt.
Hann fréttir síðastur manna
af því sem aflaga fer, sér-
staklega ef hann hefur vottorð
um að þannig skuli það vera.
Borgarstjórinn núverandi
telur sig og sinn meirihluta
síðustu átta árin hafa staðið
fyrir að byggja þúsundir íbúða
og úthluta aragrúa lóða þótt
ekkert af slíku hafi gerst!
Hann virðist leggja fram-
kvæmdir að jöfnu við að hafa
sagt reglubundið á blaða-
mannafundum á þessum tíma
að vilji stæði til að gera þetta.
Hans mistök virðast felast í að
sefja sjálfan sig í þeirri trú að
reglubundin glærusjó um
skipulagsmál, lóðir og bygg-
ingar, sem „RÚV“ trúir eins
og aðrir trúðu fréttum um ný
föt keisara forðum, væru ígildi
framtaks og fullgerðra verka.
Sú sefjun hefur líka orðið til
þess að nú þegar hann endur-
tekur loforðin frá 2010 og
2014, sem komust aldrei
lengra en í glærusjóið, þá sé
enn nóg að gert. En það býr
ekki einn einasti maður í þess-
um glærum, nema sá eini sem
er svo glær að trúa því að í
þeim sé fólginn handfastur
veruleiki.
Borgaryfirvöld
hafa brugðist
Reykvíkingum,
svikið loforð og
þrengt þeirra kost}
Svikin loforð frá 2010
og 2014 endurútgefin
N
ú styttist óðfluga í það, að 148.
löggjafarþingi ljúki. Einungis
18 starfsdagar eru eftir í
þinginu fyrir sumarfrí. Það er
mér þungbært að horfast í
augu við þá staðreynd að það hefur akkúrat
ekkert verið gert á þingvetrinum til að koma
til móts við þá sem höllustum fæti standa.
Hver hefði trúað því miðað við öll fögru fyr-
irheitin í aðdraganda kosninganna sl. haust
að loforðsgjafarnir sem nú sitja í ríkisstjórn,
skyldu fótum troða eigin loforð grímulaust. Í
boði ríkisstjórnar Katrínar Jakobsdóttur, eru
enn tæplega 10% íslenskra barna sem líða
mismikinn skort. Í hennar boði er enn áfram-
haldandi skattlagning fátæktar. Í hennar
boði eru öryrkjar enn skertir krónu á móti krónu. Í
hennar boði búa tugir þúsunda Íslendinga við fram-
færslu sem er langt undir framfærsluviðmiðum velferð-
arráðuneytisins. Haldið í fátæktargildru sem er svo
rammger að enginn möguleiki er, að losna úr henni.
Á toppi hagsveiflunnar
Við þekkjum öll frasana um hagsveifluna og góðærið.
Allt gengur svo frábærlega vel, hér drýpur smjör af
hverju strái. Við sláum algert met í góðæri og velmegun
þjóðarinnar hefur aldrei verið meiri. Nei, hér verð ég að
stoppa, get ekki haldið áfram því ég veit svo miklu bet-
ur. Jú, að vísu er satt að smjörið drýpur af hverju strái
en þau strá eru eyrnamerkt þeim örfáu prósentum ein-
staklinga sem eiga nánast allan þjóðarauð-
inn. Þrátt fyrir að vita betur standa ráða-
menn fyrir framan þúsundir fátækra
kjósenda sinna og hika ekki við að segja það
blákalt upp í opið geðið á þeim að þeir hafi
það frábært.
Allt sem þarf er viljinn
Margt af þvi sem stjórnvöld geta tekið til
bragðs strax hefur engin aukin útgjöld í för
með sér fyrir ríkissjóð en gjörbreytir að-
stæðum þeirra sem eru í efnahagslegri neyð
og berjast fyrir tilverunni hvern einasta dag.
Fyrsta skrefið hlýtur að vera að setja stopp
á skattlagningu fátæktar. Einstaklingar með
milljón/ir á mánuði þurfa t.d. ekki á því að
halda að fá persónuafslátt heldur má færa hann yfir til
þeirra sem haldið er undir framfærsluviðmiðum velferð-
arráðuneytisins og svo sannarlega þarfnast hans. Með
þessu móti tekist að koma skattleysismörkunum yfir
300 þúsund kr. hjá lægst launuðu tekjuhópunum.
Það er kominn tími til að setja fólkið í fyrsta sæti.
Með því að stjórnvöld forgangsraði verkefnum í þágu
þess, þá gefa þau ekki einungis nýja von heldur nýtt líf.
Það er enn tími til að framkvæma. Það er óafsakanlegt
að bæta ekki kjör þeirra verst settu strax. Þau geta
ekki beðið eftir réttlætinu á meðan þingheimur fer í
sumarfrí.
Inga Sæland
Pistill
Kosningasvik
Höfundur er alþingismaður og formaður Flokks fólksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Tryggja á með markvissarihætti en verið hefur að fólkisé hvorki mismunað né þaðáreitt á vinnumarkaði á
grundvelli kynþáttar, þjóðernisupp-
runa, trúar, lífsskoðunar, fötlunar,
skertrar starfsgetu, aldurs, kyn-
hneigðar, kynvitundar, kyneinkenna
eða kyntjáningar. Þetta er markmið
frumvarps félags- og jafnréttis-
ráðherra um jafna meðferð á vinnu-
markaði. Það er nú til meðferðar í
allsherjar- og menntamálanefnd
ásamt öðru frumvarpi um skylt efni,
jafna meðferð óháð kynþætti og þjón-
ernisuppruna. Bæði málin eru end-
urflutt. Þorsteinn Víglundsson, þá-
verandi félags- og jafnréttisráðherra,
lagði þau fram í fyrra en ekki tókst að
afgreiða þau fyrir kosningar. Undir-
búningurinn á sér þó miklu lengri
sögu. Eftir mikið samráð og und-
irbúning hófst vinna við gerð frum-
varpsins um jafna meðferð á vinnu-
markaði vorið 2012.
Í umsögnum við frumvarpið um
jafna meðferð á vinnumarkaði er
markmiðum þess fagnað þó einnig
séu gerðar fjölmargar athugasemdir
við skilgreiningar og einstök ákvæði
um framkvæmdina. Fram kemur að
reglurnar verði íþyngjandi fyrir fyr-
irtæki og stofnanir. Gert er ráð fyrir
að Jafnréttisstofa fái umtalsvert eft-
irlitshlutverk.
Um er að ræða lögfestingu meg-
inreglna um þessi málefni í tilskip-
unum Evrópusambandsins og er gert
ráð fyrir að frumvarpið um jafna
meðferð á vinnumarkaði taki gildi í
sumar, nema ákvæði sem snýst um
bann við mismunandi meðferð á
vinnumarkaði á grundvelli aldurs en
það á að taka gildi í júlí 2019.
Lögfestingin mun efalaust hafa
verulegar réttarbætur í för með sér
en einnig umtalsverð önnur áhrif.
,,Með frumvarpinu er veitt í fyrsta
skipti hér á landi aukin réttarvernd
þeim einstaklingum sem telja sér
mismunað á vinnumarkaði á grund-
velli annarra ástæðna en kyns,“ segir
í greinargerð þess. ,,Mögulegt er að
dómsmálum fjölgi verði frumvarpið
lögfest, svo sem hvað varðar bann við
mismunun í starfi og við ráðningu og í
tengslum við laun og önnur kjör,“
segir þar ennfremur.
Samband ísl. sveitarfélaga gerir
mjög ítarlegar athugasemdir við
frumvarpið, lýsir stuðningi við mark-
mið um að eyða allri mismunun en
gagnrýnir einnig fjölmörg atriði
frumvarpsins, ekki síst hversu hug-
tök um fötlun og skerta starfsorku
eru útvíkkuð. Heldur sambandið því
m.a. fram að vegna óskýrleika áform-
aðra lagaákvæða ,,og skorts á grein-
ingu á áhrifum þeirra, blasir við að
réttarþróun eftir lögfestingu verði
drifin áfram af kærum og dóms-
málum.
Málin verða án efa fremur fleiri
en færri, þar sem jafnvel tugmillj-
ónaútgjöld geta hlotist af hverju m.a.
að teknu tilliti til fordæmisgildis.“
Í umsögn sambandsins segir að í
nágrannalöndum, m.a. í Danmörku,
hafi innleiðing á umræddum greinum
sáttmálans verið talin verulega
íþyngjandi fyrir bæði opinbera geir-
ann og einkageirann. ,,Er staðan þar í
landi sú að frumvarp um bann við
mismunun vegna fötlunar hefur ekki
fengist lagt fram á danska þinginu
vegna ágreinings um það hvaða af-
leiðingar ákvæði sáttmálans um við-
eigandi aðlögun muni hafa í för með
sér,“ segir í umsögn þess.
Öryrkjabandalagið kom ekkert
að gerð frumvarpsins og gagnrýnir
m.a. skilgreininguna á hugtakinu fötl-
un. Standi textinn í greinargerð
frumvarpsins óbreyttur „gæti það
haft þau áhrif að réttur einstaklinga
til verndar á vinnumarkaðnum verði
síðri hér á landi en á innri markaði
Evrópu,“ segir ÖBÍ.
Aukin réttarvernd
drifin áfram af kærum?
Morgunblaðið/Eggert
Á vinnustað Bann við mismunun samkvæmt frumvarpinu snýr að aðgengi
að störfum, framgangi í starfi, námi og starfsráðgjöf og starfskjörum o.fl.
Að mati Sambands ísl. sveitar-
félaga virðist vera stefnt að
óvenju víðtækri innleiðingu á
skyldu atvinnurekenda til að
gera viðeigandi ráðstafanir í
frumvarpinu um jafna meðferð
á vinnumarkaði. Skilgreining
Evrópuréttar á „fötlun“ sé t.d.
til muna víðtækari en viðtekinn
skilningur hérlendis. Í Bretlandi
sé hlutfall fatlaðs fólks af heild-
arfjölda á vinnumarkaði 18%.
Einstaklingar með skerta vinnu-
getu geti skv. frumvarpinu virkj-
að skyldu atvinnurekenda til að
gera viðeigandi ráðstafanir en
engin greining hafi farið fram á
þessu. Líklegt sé „að þróunin
hérlendis muni verða á sama
veg og sjá má í Bretlandi. Af því
má draga upp þá mögulegu
sviðsmynd að þegar áformuð
lög verða komin til fram-
kvæmda hérlendis (að ein-
hverjum árum liðnum) muni allt
að því fimmti hver einstaklingur
á vinnumarkaðsaldri geta kallað
eftir því að skylda skv. 10. gr.
frv. verði virkjuð.“
Óvenju víð-
tæk innleiðing
SAMBAND SVEITARFÉLAGA