Morgunblaðið - Sunnudagur - 29.04.2018, Blaðsíða 14

3. áratugurinn
Kjólabúðin í Lækjargötu sá um ferðaföt þessa
tíma; Reiðföt og gátu stúlkur sem notuðu þau
ekki nema yfir blásumarið fengið þau leigð.
Með í för var niðursoðið kjöt, fiskmeti og
ávextir sem hægt var að birgja sig upp af í Kjöt
og fisk. Mackintosh’s dós með konfekti, ná-
kvæmlega eins og sú sem er hér til hliðar, var
mikið auglýst sem ómissandi í sumarfríið á þess-
um árum. Fersól mixtúra var vinsæl í fríinu, hún
átti að innihalda lífskraft sem líkaminn þarfn-
aðist, koma í veg fyrir taugaveiklun, þreytu og
ellisljóleika.
Þeir sem voru komnir á þann stað að hafa efni á
sumarfríi höfðu þá sumir líka efni á að kíkja við í
Vöruhúsi ljósmyndara
og festa kaup á filmum,
plötum og pappír fyrir
ljósmyndavélar þess
tíma. Meðferðis út í sveit
höfðu þeir grammófón
sem hægt var að hafa í
vasanum – „hið áttunda
undraverk heimsins“
eins og sagði í auglýs-
ingum.
4. áratugurinn
Lúbarinn súgfiskur og lím-
onaði-töflur eru samkvæmt
auglýsingum verslana ómissandi
í sumarfríið. Gefjunarteppi,
nivea-krem og Freyju átsúkku-
laði. Þeir sem eiga munnhörpu
og harmonikku og kunna á
taka hana með í fríið en
gleymum því ekki að „Allir
kunna á ferðafón“. Og ferðaplöturnar
kosta aðeins 2 kr hjá Atlafón.
Útilegubúnaðurinn þróast nokkuð. Bak-
pokinn kemst í almenna notkun, fyrstu
vindsængurnar eru seldar og þykir
fólki frábært að geta legið í svefnpok-
anum án þess að jarðkuldinn veki það.
Mörgum þótti þó enn öruggast að
vera heima og hafa hitann á.
Beddar, ferðaprímusar, ferða-
áttavitar verða staðalbúnaður fyrir
sumarfrí.
Brýnt er fyrir ferðafólki að vera
með ullarföt, vatnsheld hlífðarföt og
góðan skóbúnað en hér kemur einnig
nýtt fyrirbæri til sögunnar; Sport-
klæðnaður - „góður í sumarfríið“
sportblússur, sportbuxur, sport-
treyjur. Sport hitt og þetta er heiti á
klæðnaði sem fólk vill eignast sér-
staklega fyrir sumarfríið, þrátt fyrir að
fæstir séu farnir að fara til hlýrri landa þar
sem fatnaðurinn hentar betur.
5. áratugurinn
Þegar seinni heimsstyrjöld lýkur fara margir
Evrópubúar í fyrsta skipti á ströndina í sex ár. Ís-
lendingar hafa ekki misst af neinni strönd því
slíkar ferðir þekkja þeir ekki og það er enn tími í
að þeir fari í slíkar ferðir. Þeir taka áfram með
sér ferðafón í sumarfríið og tímarit eins og Úrval
eru farin að fljóta með. Bóksalar brýna fyrir fólki
að það sé merki um gáfur að taka með sér góða
bók í sumarfríið og þá er fullyrt að það sé lær-
dómsríkt að rífa þorskhausa í fríinu. Sumir voru
svo heppnir að geta farið í sumarbústað og greini-
legt að karlmennirnir voru skemur með í bústað-
arferðinni og konurnar dvöldu oft lengur með
börnin:
„Þetta er bókin sem þjer sendið konunni yðar í
sumarbústaðinn. Lesið Kvendáðir áður en kvik-
myndin um ævintýri Ettu Shiber og
Kitty Beaurepos kemur hingað til
landsins.“
6. áratugurinn
Sumarfrí eru orðin sjálf-
sagður hlutur og iðnaður-
inn í kringum þau mikill
þar sem alls kyns vörur eru
markaðssettar
fyrir fríið,
ekki síst
fatnaður.
Nú er eng-
inn að rífa
þorskshausa
heldur verða allir að eiga sport-
jakkann frá Verksmiðjunni
Fram og konurnar þurfa að
kaupa sér amerískar sport-
blússur og tweed-pils fyrir
fríið. Hattabúð Reykjavíkur
lætur ekki sitt eftir liggja
og vill selja konum sér-
staka sloppa áður en þær
fara í að njóta og slaka á.
Verslunin Guðrún á Rauðarárstíg
kynnir nýtt fyrirbæri á Íslandi ár-
ið 1956; Kjörflík í sumarfríið hér
á landi þar sem snögglega geta
skipst á hiti og kuldi; peysur sem
Guðrún sjálf nefnir hettupeysur, með
hettu sem hægt er að draga út af öxlunum.
Ef farið var til útlanda var ekki hægt að
vera meira nýmóðins en vera í bikiní.
Stórkostleg nýjung var að nú var hægt að
hafa ýmislegt í túpum með sér í sumarfríið,
jarðarberjasultu, síróp, sykursíld, kavíar
og fleira.
7. áratugurinn
Nú eru bílarnir ekki auglýstir til að deila, leigja
eða fá lánaða í sumarfríið heldur vilja bílasalar
um allan bæ nú selja fólki eigin bíl fyrir fríið.
Trabant 601 er sagður sérstaklega kjörinn í
sumarfríið. Svo er hægt að kaupa Johnson utan-
borðsmótor og bát og stunda veiði á vötnum, jafn-
vel sjóskíði og köfun segja heildsalar hér í bæ og
fullyrða að nýir undraheimar íslenskrar náttúru
opnist meðalfjölskyldunni.
Föt sem þarf ekki að pressa og strauja eru best
í fríið, nýkomnar stretch-buxur með teygju undir
ilina eru fullkomnar til þess.
8. áratugurinn
Börn var ekki endilega sjálfsagt að hafa með í
sumarfríið. Langt fram eftir öldinni auglýstu
barnapíur grimmt í smáauglýsingum og vildu
ráða sig til að passa börn meðan
foreldrarnir færu í sumarfrí.
Fólk reifst um þetta, greinar-
höfundur nokkur sagðist hafa
þurft að réttlæta að hann ætl-
aði sér að taka börnin sín með í
sumarfríið, gárungar hefðu orðið
hissa að hann ætlaði sér greinilega
ekkert að hvílast í fríinu. Á þessum
tíma urðu ferðirnar meira miðaðar
inn á börnin. Barnafatnaður fyrir
sumarfríin var markaðssettur, leik-
föng í sumarfríið, uppblásinn
kanó í sundlaugina.
9. áratugurinn
Ef það átti einhvern tíma að
vera flottastur í sumarfríinu var
það 1980-1989. Vídeómyndavél,
upptöku- og afspilunartæki til að
taka kvikmyndir milli fjalls og
fjöru fylgdi í tösku og sportfatn-
aðurinn var með en var farinn að heita „frístunda-
fatnaður“. Vasadiskó, kasettur, gaskrullujárn og
það var meira að segja hægt að hafa litasjónvarp
með í fríið og tengja það við 12 vatta rafmagn
með spanspenni. Á suðlægum ströndum voru
konur með risaslæður sem þær lærðu að binda í
pils og kjóla og ýmislegt annað eftir leiðbeining-
um í tímaritum.
Slík stemning var fyrir sumarfríum að 1980 var
haldin alþjóðavörusýning, Sumarið ’80 þar sem
gestir og gangandi drukku í sig hvernig þeir
gætu haft sumarfríið sem glæsilegast.
10. áratugurinn
Ferðageislaspilarar tóku við af vasadiskóum og
nýjar græjur bættust við. Til dæmis tungumála-
tölva sem naut vinsælda um skamma hríð en hún
þýddi orð milli sex tungumála, 2800 orð í hverju
tungumáli og 150 tilbúnar setningar.
Stærsta breytingin á þessum tíma var að fólk
fór að taka símann með í fríið og 1997 var hægt að
ná í fólk í gegnum gsm-síma hvar sem það var
statt í Vestur-Evrópu.
Tek með í fríið
… á síðustu öld
Hverju er nauðsynlegt að pakka?
Hvað þurfum við að hafa með?
RAX
ÚTTEKT
14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29.4. 2018
Tjald, prímus, hálfpottur af olíu á
dag, svo hægt sé að hita upp tjald-
ið og eldspýtur í blikkdós. Emal-
eraðir diskar, bollar, hnífapör,
pottur og brauðbretti. Borðtuska
og sólskinssápa. Handklæði, sápa,
krem, greiða, naglaskafa, tann-
bursti og áburður gegn mýbiti.
Plástur, sinkpasta, öryggisnælur,
nál, tvinni og snæri. Ullarnærföt,
köflótt skyrta, lítil peysa, galla-
buxur, stormblússa, lopapeysa,
olíubuxur, olíustakkur og sjóhatt-
ur, nóg af ullarleistum og vettling-
um, gönguklossar og strigaskór.
Sundbolur og stuttbuxur. Matur
fyrir fjóra í viku: 2 kg af kartöflum
á dag, 1 brauð á dag, 2 kg af
smjöri, kakódós, pund af sykri,
neskaffi, pund af matarkexi, ofan-
álegg, salt, einn pottur af ávaxta-
graut, haframjöl, pakkasúpur og
kjötdósir.
Tékklisti
útilegu 1955
Nælonnærföt, sex pör af nælon-
sokkum, nælonnáttkjóll. Dragt,
frakki, 2 peysur, stutterma og
langerma, nælonblússa, lérefts-
kjóll, fínni sumarkjóll sem ekki
krumpast og hægt er að þvo, og
hattur sem má brjóta saman og
nota bæði í kirkju og kokteilboð.
Sandalar, götuskór og háhælaðir
skór, rúmgott veski og hanskar í
lit, sem fer vel við allan annan
klæðnað. Slæða, regnhlíf og höf-
uðklútur. Eyrnalokkar og háls-
festi. Handklæði, þvottapoki,
krem, hárbursti, tannbursti,
önnur snyrtitæki. Skyndiplástur,
nál, tvinni, öryggisnælur, sápa,
herðatré til að þurrka nælon-
blússuna á, skóáburður skó-
bursti og fatabursti. Sundbolur
og strandföt. Létt strigataska,
vegabréf, ferðatékkar og erlend
smámynt fyrir strætisvagninum
frá flugvellinum.
(Elín Pálmadóttir blaðamaður tók
saman listana og studdist við
pökkunaraðferðir vinkvenna sinna).
Tékklisti
utanlands-
ferðar 1955