Morgunblaðið - 30.05.2018, Qupperneq 31

MENNING 31
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 30. MAÍ 2018
Ert þú á leið í leikhús? Pantaðu ljúffengar veitingar til
að njóta fyrir sýningu eða í hléi á borgarleikhus.is
Rocky Horror (Stóra sviðið)
Mið 30/5 kl. 20:00 aukas. Sun 3/6 kl. 20:00 48. s Lau 9/6 kl. 20:00 52. s
Fim 31/5 kl. 20:00 41. s Mið 6/6 kl. 20:00 49. s Sun 10/6 kl. 20:00 53. s
Fös 1/6 kl. 20:00 46. s Fim 7/6 kl. 20:00 50. s
Lau 2/6 kl. 20:00 47. s Fös 8/6 kl. 20:00 51. s
Síðustu sýningar komnar í sölu.
Elly (Stóra sviðið)
Fös 31/8 kl. 20:00 139. s Sun 9/9 kl. 20:00 142. s Sun 16/9 kl. 20:00 145. s
Lau 1/9 kl. 20:00 140. s Mið 12/9 kl. 20:00 143. s Lau 22/9 kl. 20:00 146. s
Fös 7/9 kl. 20:00 141. s Fim 13/9 kl. 20:00 144. s Sun 23/9 kl. 20:00 147. s
Sýningar haustið 2018 komnar í sölu.
Sýningin sem klikkar (Nýja sviðið)
Fös 1/6 kl. 20:00 36. s Lau 2/6 kl. 20:00 37. s
Allra síðustu sýningar!
Fólk, staðir og hlutir (Litla sviðið)
Fim 31/5 kl. 20:30 aukas. Fös 1/6 kl. 20:30 aukas. Lau 2/6 kl. 20:30 aukas.
Komumst við vímulaus af í geggjuðum heimi?
Slá í gegn (Stóra sviðið)
Lau 2/6 kl. 19:30 31.sýn Sun 10/6 kl. 19:30 34.sýn Lau 25/8 kl. 19:30 37.sýn
Sun 3/6 kl. 19:30 32.sýn Fim 14/6 kl. 19:30 35.sýn Lau 1/9 kl. 19:30 38.sýn
Lau 9/6 kl. 19:30 33.sýn Fös 24/8 kl. 19:30 36.sýn
Einstaklega litríkt sjónarspil og frábær skemmtun fyrir alla fjölskylduna!
Svartalogn (Stóra sviðið)
Fim 31/5 kl. 19:30 9.sýn Fös 8/6 kl. 19:30 10.sýn
Heillandi verk um óvæntu möguleikana í lífinu
leikhusid.is | midasala@leikhusid.is | 551 1200Helgi Snær Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
Kristín Ómarsdóttir hlaut í gær
Maístjörnuna, ljóðabókaverðlaun
Rithöfundasambands Íslands og
Landsbókasafns Íslands – Háskóla-
bókasafns, fyrir ljóðabók sína
Kóngulær í sýningargluggum sem
JPV gaf út í fyrra. Verðlaunin voru
veitt í fyrsta sinn fyrir ári og hlaut
þau þá Sigurður Pálsson heitinn.
Gjaldgengar til verðlaunanna
voru allar útgefnar íslenskar ljóða-
bækur ársins 2017 sem skilað var til
Landsbókasafns Íslands – Háskóla-
bókasafns og fékk dómnefnd þær til
umfjöllunar en hana skipa Magnea
J. Matthíasdóttir fyrir hönd Rithöf-
undasambandsins og Rannver
Hannesson fyrir hönd Lands-
bókasafnsins. Maístjarnan er einu
verðlaunin á Íslandi sem eingöngu
eru veitt fyrir útgefna íslenska ljóða-
bók og er ætlað að hvetja skáld til að
yrkja og koma ljóðum sínum í út-
gáfu. Verðlaunafé er 350 þúsund
krónur.
Fyrst var það tígrisdýr
„Já, þau gera það, það er gaman
að fá verðlaun,“ svarar Kristín þegar
hún er spurð að því hvort verðlaunin
skipti hana miklu máli.
– Þessi titill, Kóngulær í sýningar-
gluggum, hvaðan kom hann?
„Upphafsmyndin er úr draumi,“
svarar Kristín, „það var fyrst sem ég
sá tígrisdýr í sýningarglugga og svo
vann ég meira með þá mynd.“
– Er það dæmigerð leið hjá þér að
ljóðinu, sérðu fyrir þér ákveðna
mynd eða myndir?
„Ég held að þetta fari saman,
myndirnar og hljóð orðanna. Stund-
um eru myndirnar sér og stundum
eru hljóð orðanna sér og maður þarf
að binda þetta saman og stundum
rennur þetta saman samtímis.“
– Í einu ljóðinu segir „þau ráðast á
mig orðin og umkringja“. Upplifir
þú þetta þannig að þú verðir að
yrkja ljóð til að fá útrás og losna við
þessu ágengu orð, þennan orða-
flaum?
„Stundum fær maður ekki frið
fyrir orðum og stundum fær maður
algjörlega frið fyrir þeim. En stund-
um fær maður bara engan frið,“
svarar Kristín og blaðamaður segir
alltaf forvitnilegt að skyggnast inn í
höfuðið á öðru fólki, að fá að vita
hvað er að gerast þar. „Já, eins og
það hlýtur að vera þegar maður er
blaðamaður,“ segir Kristín þá og
spyr hvernig það sé, hvað sé að ger-
ast í höfði blaðamanns. Blaðamaður
segist oftar en ekki vera með eitt-
hvert lag á heilanum og Kristín spyr
þá hvort það sé nýtt eða þekkt lag og
fær það svar að oftast sé það þekkt
lag og jafnvel sama lagið dag eftir
dag.
Í gærmorgun vaknaði blaðamaður
t.d. með „Aldrei fór ég suður“, lag
Bubba Morthens, í höfðinu á meðan
rigning og rok börðu á svefnher-
bergisglugganum. „Getur ekki verið
að það sé út af því að þig langi burt?“
spyr Kristín þá og blaðamaður segir
það líklega rétt hjá henni. „Undir-
meðvitundin er að segja þér „ég ætla
að fara“,“ bætir Kristín við og blaða-
maður hlær að þessari góðu túlkun.
Blóm sem tilheyrir
ákveðnum tíma
– Í gagnrýni um bókina þína hér í
Morgunblaðinu segir m.a. að ákveð-
inn absúrdismi einkenni verkið.
Myndir þú segja að absúrdismi ein-
kenndi ljóðin þín?
„Ég var náttúrlega mjög hrifin af
absúrdisma þegar ég var tvítug og
hef heillast mjög af absúrdleikhús-
inu. Maður er náttúrlega bara eitt-
hvert blóm sem tilheyrir ákveðnum
tíma og fær þá næringu þess tíma,
úr öllum áttum,“ svarar Kristín.
– Kemur þér stundum á óvart
hvernig fólk upplifir ljóðin þín?
„Já, það kemur oft á óvart og ein-
hvern veginn finnst mér, þegar bók-
in er komin, að ég eigi hana ekkert
lengur. Og mér finnst frábært að
heyra af ólíkum upplifunum, ég
elska það.“
– Og verðlaunum fylgja jafnan
umsagnir dómnefnda. Hvernig hafa
þær virkað á þig?
„Mér finnst þær bara rosalega
flottar, mjög vel skrifaðar og út-
hugsaðar. Ég ber virðingu fyrir
þessum umsögnum, búið að hugsa
mikið, fólk hefur lesið vel verkin mín
og ég get ekki verið annað en þakk-
lát því.“
Eitthvað annað en vinna
Kristín er spurð hvort hún yrki
ljóð meðfram öðrum skrifum. „Það
er mismunandi,“ svarar hún. „Á
meðan ég var að vinna þessa bók, á
rúmum tveimur árum, voru löng
tímabil sem ég helgaði algjörlega
ljóðum og ljóðabækur skrifar maður
ekki á viku. Kannski sumar ljóða-
bækur, ég veit það ekki, en það er
ólík vinna en við skáldsögur. Það er
mjög mikil vinna á bak við eitt ljóð,
rosalega mikil.
Ég vil samt ekki kalla þetta vinnu
af því þetta er einhvern veginn eitt-
hvað annað en vinna. Það er pólitískt
sem listafólk er alltaf að segja; „ég
verð að vinna í dag“. Þá er það að
reyna að réttlæta tilveru sína en ég
verð bara að segja „ég verð að yrkja
í dag“, „ég verð ekkert að yrkja í
dag“ eða „ég finn að ég mun kannski
yrkja í dag“. Kannski er þetta líka
pólitískt sem ég er að segja, ein-
hvern veginn, af því það er ekki
hægt að segja að það að semja sé að
vinna en svo þegar maður heldur
þessu áfram, þá er það vinna, allt
sem kemur á eftir. Þú skrifar frum-
drög skáldsögu en svo er hún alveg
rosalega mikil vinna eftir það,“ segir
Kristín. „Þú ert að búa til heim fyrir
einhvern sem er að fara að lesa hann
og þér má nú ekki leiðast á meðan
þú gerir þennan heim.“
„Stundum fær maður
ekki frið fyrir orðum“
 Kristín Ómarsdóttir hlýtur Maístjörnuna í ár
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Gaman „Það er gaman að fá verðlaun,“ segir Kristín Ómarsdóttir sem tók við ljóðabókaverðlaununum Maístjörn-
unni í Þjóðarbókhlöðunni í gær við hátíðlega athöfn. Þau hlaut hún fyrir Kóngulær í sýningargluggum.
Eitt frægasta og jafnframt umdeild-
asta málverk rússneskrar listasögu,
Ívan grimmi og Ívan sonur hans 16.
nóvember 1581, varð fyrir miklum
skemmdum er drukkinn maður réðst
á það í Tretyakov-safninu í Moskvu.
Í yfirlýsingu rússnesku lögregl-
unnar segir að 37 ára gamall maður,
sem hafi áður drukkið talsvert af
vodka á veitingastað safnsins, hafi
ráðist á málverkið með einum þeirra
málmstanda sem hafi verið fyrir
framan það, til að fólk færi ekki of
nærri. Áður en verðir náðu til
mannsins hafði hann barið málverkið
allnokkrum sinnum og tekist að möl-
brjóta öryggisgler sem varði það og
rifnaði málverkið á nokkrum stöðum.
Þá skemmdist ramminn illa.
Árásarmaðurinn kveðst vera óvan-
ur að drekka vodka og hafi við
drykkjuna orðið fyrir óskilgreindu
tilfinningalegu umróti sem olli því að
hann skemmdi verkið.
Hinn þekkti raunsæismálari Ilya
Repin lauk við að mála verkið árið
1885 og er það flennistórt, 200 x 254
cm. Málverkið sýnir frægan og um-
talaðan atburð, hvar keisarinn Ívan
grimmi situr harmi lostinn með son
sinn í fanginu eftir að hafa veitt hon-
um banahögg. Ívan þykir hafa verið
með blóðþyrstustu og grimmustu
stjórnendum í sögu Rússlands en á
síðustu árum hafa margir þjóðernis-
sinnar hampað honum sem merkum
leiðtoga. Hafa þeir meðal annars
dregið í efa að Ívan grimmi hafi myrt
son sinn og hafa verið með háværar
kröfur um að málverkið – sem þeir
telja jafnvel, samkvæmt umfjöllum
The Guardian, vera hluta erlendrar
ófrægingarherferðar – verði tekið
niður í Tretyakov-safninu. Þar hefur
það verið með vinsælustu listaverk-
unum áratugum saman.
Í yfirlýsingu safnsins segir að mál-
verkið hafi orðið fyrir verulegum
skemmdum og meðal annars rifnað á
þremur stöðum um miðbikið, þar
sem sonur keisarans er sýndur. Það
sé hins vegar lán að verðmætustu
hlutar verksins, sem sýna andlit og
hendur feðganna, hafi sloppið við
skemmdir. Talið er að viðgerðin
muni taka nokkur ár.
Árið 1913 réðst maður á málverkið
með hnífi og skar það á þremur stöð-
um en Repin var þá enn á lífi og gerði
sjálfur við það.
Víðfrægt Drukkinn maður olli miklum skemmdum á frægu málverki Ilya
Repin sem sýnir Ívan hinn grimma með syninum sem hann myrti.
Skemmdi mál-
verkið af Ívani
Rökstuðningur dómnefndar Maístjörnunnar í ár um
bók Kristínar er eftirfarandi:
„Danse macabre er miðaldalíking yfir dauðadans-
inn sem sameinar okkur öll, háa sem lága, unga sem
gamla, konur sem karla, og hann stígum við mann-
fólkið allt okkar líf. Í þróttmikilli ljóðabók Kristínar
Ómarsdóttur er stiginn dans af sama tagi, líf og dauði
tvinnast saman í kóngulóarvef og hvergi er hægt að
staldra við fremur en á sjálfri lífsleiðinni, heimurinn
er fullur af undrum og óhugnaði, fegurð og ljótleika,
völdum og valdaleysi og ótalmörgu öðru. Myndmálið er afar sterkt,
stundum allt að því yfirþyrmandi, og ljóðavefur Kristínar heldur okkur
föngnum, því hann er samtími okkar sjálfra. Kóngulær í sýningargluggum
er afar óvenjuleg, einstaklega sterk og ögrandi ljóðabók og allar líkingar
og lýsingar opna nýjar víddir og nýja sýn á heiminn.“
Dauðadansinn stiginn
RÖKSTUÐNINGUR DÓMNEFNDAR