Morgunblaðið - 14.08.2018, Blaðsíða 30

30 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. ÁGÚST 2018
Hildur Loftsdóttir
hilo@mbl.is
Síðustu tónleikar sumarsins í Sigur-
jónssafni verða haldnir í kvöld, 14.
ágúst, kl. 20.30. Þar koma fram Sør-
en Bødker Madsen gítarleikari og
Hlíf Sigurjónsdóttir fiðluleikari, sem
er dóttir Sigurjóns Ólafssonar og
hefur komið að tónleikaröðinni frá
upphafi, eða frá árinu 1989.
Dagskráin í kvöld ber yfirskriftina
„Dægurlög og afþreying síns tíma“
og hefur Madsen útsett flest verkin
fyrir fiðlu og gítar.
Hvað er klassík?
Tónlistarfólkið ætlar að flytja verk
eftir þrjá fiðluvirtúósa; sónötur eftir
Niccolo Paganini, nokkur þekktustu
verk Fritz Kreislers og Pablos de
Sarasate, en einnig Rondo capricc-
ioso eftir Camille Saint-Saëns og
gavottu úr einni af partítum Bachs
fyrir einleiksfiðlu, með undirleik eft-
ir Robert Schumann.
„Þetta eru dægurlög og afþreying
í Evrópu frá 18. öld og fram á þá 20.
Þetta er klassískur gítarleikur og
klassískur fiðluleikur, og þá vaknar
spurningin: hvað er klassík?“ spyr
Hlíf. „Er þetta klassík bara af því að
tónlistin er nógu gömul? Þessi músík
varð til í dagsins önn og til þess að
spila strax, og hefur síðan reynst
nógu góð til þess að lifa af tímana.“
Hljóðheimur þess tíma
Hlíf segir tónskáldin hafa samið
tónlistina til að koma sjálfum sér á
framfæri og sótt í sinn arf.
„Sá fyrsti sem samdi fyrir fiðlu og
gítar var hinn ítalski Paganini. Hann
var fiðlusnillingur en á sama tíma
mjög fær gítarleikari.
Hann ferðaðist víða sem einleikari
á fiðlu, en hann tók sér hlé frá tón-
leikahaldi. Þegar hann varð ástfang-
inn af barónessu flutti hann inn í
slotið til hennar í Toscana. Hún var
gítarleikari, og menn segja að þessi
músík hafi orðið til þegar þau
spiluðu saman,“ segir Hlíf.
„Á þessum tíma er þetta hljóð-
heimurinn; ekkert útvarp eða hljóm-
flutningsgræjur, heldur sungu menn
og spiluðu, og þeir sem voru vel
stæðir áttu sína hljómsveit. Bach
vann t.d. hjá furstanum í Köthen
þegar hann skrifaði einleiksverkin
fyrir fiðlu og selló, og stjórnaði
hljómsveitinni hans og samdi verald-
lega músík. Þetta var poppmúsík
þess tíma og Paganini var í raun
Michael Jackson síns tíma. Þannig
erum við að birta svipmynd af fortíð-
inni, af því sem var vinsælast þá.
Samtal Schumanns við Bach
Við spilum t.d. einn kafla úr sóló-
sónötu eftir Johann Sebastian Bach
sem hann samdi í Köthen árið 1714,
en undirleikinn samdi hins vegar
Robert Schumann mun seinna. Nót-
urnar að þessum einleiksverkum
Bachs týndust og fundust árið 1812 í
Sankti Pétursborg í verksmiðju sem
pakkaði inn smjöri. Eins og margir
vita gleymdist tónlist Bachs í um 100
ár, en það var Felix Mendelssohn,
samtímamaður Schumanns, sem var
fyrstur til þess að vekja athygli á
tónlist hans. Schumann samdi píanó-
rödd við öll þessi sex einleiksverk
fiðlunnar eftir Bach, og einnig selló-
svíturnar. Fyrir mér er augljóst að
hann er að uppgötva þetta tónskáld
og greina hljómaganginn; eins konar
samtal Schumanns við Bach. Reynd-
ar er mjög skemmtilegt að þessi pí-
anórödd við fiðlueinleiksverkin skuli
yfirhöfuð vera til, því ég veit að
Clara, ekkjan hans Schumanns, sem
var mjög fær píanisti, og fiðluleik-
arinn Joseph Joachim eyðilögðu
undirleikinn sem Schumann gerði
við sellósvítur Bachs, því þeim
fannst þær ekki frambærilegar. En
við leikum sem sagt einn kafla úr
partítu í E-dúr í kvöld. Þetta er tón-
list sem hann samdi til þess að
skemmta hirðinni í Köthen, þannig
að við erum aftur komin í dæg-
urtónlistina, jafnvel þótt hún sé eftir
Johann Sebastian Bach,“ segir Hlíf
og álítur að fólk muni kannast við
þessi verk þótt það sé ekki vel að
sér í klassískri tónlist.
„Kannski ekki Paganini, en hann
smýgur jafn auðveldlega inn og
ítölsk ópera.“
Dúndurgaman að heyra
Hlíf og Madsen hafa þekkst til
fjölda ára, en eiginkona hans er
fiðluleikari í Árósahljómsveitinni og
hefur verið í tímum hjá Hlíf.
„Søren hefur verið í dúói með
konsertmeistaranum í Árósum í 20
ár og þeir hafa spilað víða. Hann
hafði sérstakan áhuga á að spila
þessi verk og ég vildi endilega fá
tækifæri til að vinna með honum,“
segir Hlíf. „Þar á meðal er Rondo
capriccioso eftir franska tónskáldið
Camille Saint-Saëns, sem er upp-
haflega skrifað fyrir fiðlu og hljóm-
sveit, oft leikið af fiðlu og píanói, en
Søren er með útsetningu þar sem
gítar kemur í staðinn fyrir píanóið.
Þannig brjótum við svolítið upp
þessa hefðbundnu klassísku múra,
og það er dúndurgaman að heyra
hvað gerist þegar er komið allt ann-
að hljóðfæri. Gítarinn hefur allt ann-
an hljóðheim og þá heyrir maður allt
í einu flamenco-áhrifin, sem týnast
örlítið í píanóflutningi.
Fyrstu tónleikar okkar Sørens
saman voru á Silkeborg Klassik á
Jótlandi núna fyrir viku, og í kvöld
höldum við svo áfram,“ segir Hlíf
Sigurjónsdóttir fiðluleikari, sem býð-
ur alla velkomna á tónleikana í
kvöld.
Dægurtónlist klassískra tónskálda
 Svipmynd af tónlistinni sem var vinsælust á þeim tíma  Brjóta hina hefðbundnu klassísku múra
Morgunblaðið/Hari
Dúndur Hlíf og Søren leika
dægurlög fyrri alda í kvöld í
Listasafni Sigurjóns Ólafssonar.
Breski rithöfundurinn V.S. Naipaul
er látinn, 85 ára að aldri. Hann hlaut
Nóbelsverðlaunin í bókmenntum árið
2001 og er í umsögn Sænsku aka-
demíunnar sagður hafa allan heiminn
undir í verkum sínum og rödd hans
ólík röddum allra annarra höfunda.
Hann hlaut Booker-verðlaunin árið
1971 og var aðlaður af Bretadrottn-
ingu árið 1990. Í skrifunum var Nai-
paul gjarnan líkt við höfunda á borð
við Conrad, Dickens og Tolstoj.
Nýlenduheimurinn var V.S. Nai-
paul löngum hugleikinn, en hann
fæddist inn í indverska fjölskyldu í
Trínidad, nam við Oxford-háskóla og
bjó eftir það í Bretlandi, þar sem
hann varð einn af fremstu höfundum
landsins.
Naipaul var jafnt þekktur fyrir
metnaðarfullar skáldsögur sem per-
sónuleg heimildaverk, og þá ekki síst
einstakar frásagnir af ferðalögum um
Indland og Afríku. Hann er í umfjöll-
un The New York Times sagður í
skáldsögum sem öðrum bókum hafa
tekist á við heilu þjóðflutningana,
upplausn Breska heimsveldisins, þá
íróníu sem felst í útlegð fólks og
árekstrana milli trúar og vantrúar.
Naipaul var löngum umdeildur höf-
undur, ekki fyrir stílbrögðin, sem
vöktu aðdáun, heldur fyrir þá afstöðu
sem margir þóttust lesa út úr verkum
hans; myndir sem hann dró í skrifum
upp af Vestur-Indíum, Indlandi, Afr-
íku og íslamstrú var bæði lofuð og út-
hrópuð. Sumum rýnum þótti hann
sýna fólki í þróunarlöndum yfirlæti;
að sú mynd sem hann drægi upp af
óreiðu samfélaga þriðja heimsins
væri einhvers konar réttlæting á ný-
lendustefnu. Þá átti Naipaul iðulega í
allrahanda útistöðum, við rithöfunda
sem aðra, en hann þótti dómharður
með afbrigðum og hikaði ekki við að
segja sína skoðun.
Meðal þekktustu bóka Naipauls
má nefna skáldsögurnar A House for
Mr Biswas (1961), The Mimic Men
(1967), In a Free State (1971) og A
Bend in the River (1979), og ferða-
sögurnar An Area of Darkness
(1964), India: A Wounded Civilization
(1977), A Congo Diary (1980) og
Among the Believers: An Islamic Jo-
urney (1981).
V.S. Naipaul látinn
AFP
Virtur en umdeildur V.S. Naipaul
hlaut Nóbelsverðlaunin árið 2001.
BETA SUMARTILBOÐ
ekki bara gott verð...
skápur
Verkfæraskápur
Kr. 198.227.-
Beta EASY verkfæraskápur
374 stk
7 skúffur (588x367 mm) á rennibrautum
Skúffubotn varinn með mjúkri gúmmímottu
4 hjól - 125 mm
2 hjól föst og 2 með beygju, 1 bremsa
Miðlæg læsing á framhlið fyrir skúffur
Thermoplast vinnuborð, ber 800 kg
Hægt að bæta við pappírsrúlluhaldi
Fáanlegur flösku og brúsahaldari
Vörunúmer: BE024002101 -
024509011, 024509080,
024509130, 024509210
923E/C25
Kr. 14.228.-
Topplyklasett
1/2” - 25 hlutir
903E/C42
Kr. 5.490.-
Topplyklasett
1/4” - 42 hlutir
Öll sumartilboðin frá Beta má sjá á heimasíðu Iðnvéla: www.idnvelar.is
1263/D6
Kr. 3.906.-
Skrúfjárnasett
6 stk (+ og -)
2056 E/E17
Kr. 52.496.-
Verkfærataska
144 hlutir