Skírnir - 01.09.2010, Page 103

359nýársnóttin
graut dregur hann í land, enda telur hann sjálfsagt eigin hagsmunum
best borgið með því að konan hans hjálpi honum að verða maður.
Samskipti elskendanna eru með allt öðrum blæ í seinni gerð
Nýársnæturinnar. Þar á Guðrún ekki einungis í fullu tré við Jón
heldur hefur hún í raun tögl og hagldir í sambandinu við hann. Jón
sækir bónorð sitt fast en Guðrún vill efna loforðið sem hún gaf Sal-
vöru, fóstru sinni, á dánarbeðnum: „að lofast engum manni fyrr en
jeg væri tvítug.“55 Þegar Guðrún loks heitir Jóni því að verða konan
hans „hvenær sem þú vilt, svo framarlega sem jeg lifi, og engin
ógæfa kemur yfir mig, sem gjörir mig óhæfa til þess,“56 grípur hann
skyndilegt óöryggi vegna þess að honum er ekki kunnur uppruni
sinn. Foreldrar hans gætu allt eins verið „ljót og leiðinleg vinnu -
hjú“.57 En þótt fátæk sé og af alþýðuættum er Guðrún göfuglynd
og höfðingleg og kveðst myndu taka vel á móti tengdaforeldrum
sínum, hverjir sem þeir kynnu að vera, „breiða sessu á bekkinn og
leiða þau til sætis“.58
Í leikritunum tveimur er einnig veigamikill munur á því hvernig
Guðrún bregst við þegar hún verður þess áskynja að huldar vættir
hafa í hyggju að æra hana á nýársnótt. Í fyrri gerð verksins les hún
svofelld skilaboð í bréfi frá látinni fóstru sinni: „Ef þú sleppur í nótt,
þá ertu sloppin fyrir fullt og allt. En vera má að álfkonan hjálpi þjer
ekki, en þá ertu frá.“ Við þessi orð bregður ungu stúlkunni svo mjög
að hún „hnígur niður á gólfið“.59 Þegar Guðrún fær svipuð tíðindi
í leikritinu frá árinu 1907 reikar hún lítils háttar „á fótunum, og
berst við ómegin um stund“ en síðan herðir hún sig upp og segir
„(með sterkum vilja): Vitlaus skal jeg aldrei verða, hvað sem á
dynur.“60 Unga stúlkan sem að rómantískum hætti hneig í ómegin
við uggvænleg tíðindi hefur í endurritun leikritsins öðlast sterkan
vilja og tekst á við aðsteðjandi ógnir af einurð og festu.
skírnir
55 Indriði Einarsson 1907: 8.
56 Sama rit: 11.
57 Sama rit: 11.
58 Sama rit: 12.
59 Indriði Einarsson 1872: 29.
60 Indriði Einarsson 1907: 33.
Skírnir haust 2010_Layout 1 27.10.2010 18:02 Page 359