Skírnir - 01.09.2010, Side 166

prettum og kænsku. Það er ekki fyrr en hann hefur náð henni á vald
sitt með vélum að hún er beitt líkamlegu (og þá gjarnan kynferðis-
legu) ofbeldi. Ofbeldið gegnir því tvíþætta hlutverki að staðsetja
hana varanlega og endanlega í kynhlutverki sínu annars vegar og
hins vegar að refsa henni fyrir þá niðurlægingu sem biðillinn hefur
mátt þola fyrir tilstilli hennar.
Í Clári sögu beitir Clárus brögðum til að reyna að komast yfir
meykónginn Serenu eftir að bónorði hans er hafnað. Tilraunum
Clári til að yfirbuga hana er hrundið af henni þrisvar sinnum með
því að byrla honum svefnlyf og láta húskarla sína húðstrýkja hann.
Í þriðja skiptið nær hann þó að yfirbuga hana og þau eyða nóttinni
saman. Eftir tvær vikur biður hann hennar og fær, en um morgun-
inn þegar hún vaknar er ófrýnileg skepna í rúmi hennar í stað Clári.
Hún er neydd til að fylgja skepnunni í 12 mánuði (en ekki kemur
fram að samband þeirra sé kynferðislegt) en í lokin hittir hún
Clárus fyrir aftur. Hann rekur henni kinnhest og sendir hana til-
baka til skepnunnar þrívegis áður en hann tekur hana í sátt. Lögð er
áhersla á að tilgangur refsingarinnar sé sá að Serena læri viðeigandi
kvenlega hegðun, þ.e. tryggð og undirlæti.
Refsing Sedentíönu, meykóngsins í Sigurðar sögu þǫgla, endur-
ómar mótíf úr Clári sögu. Rétt eins og í tilfelli Serenu, snýst refsingin
um að umhverfa hlutverkum þannig að meykónginum, sem af-
neitaði biðli sínum og beitti hann valdi, sé nú afneitað og hann
beittur valdi af þeim hinum sama biðli. Hins vegar er kynferðislegur
undirtónn Clári sögu hér orðinn ríkjandi. Í stað ófreskjunnar (sem
reynist í lokin vera meistari Pérús í dulargervi) sem reynir á dyggð
Serenu eftir að Clárus hefur afmeyjað hana kemur Sigurður sjálfur
hér fram í formi hinna ýmsu ógeðfelldu karlmynda. Sigurður
nauðgar Sedentíönu þrisvar í líki svínahirðis, dvergs og jötuns.
Nauðganirnar þrjár kallast á við löðrungana þrjá sem Clárus rekur
Serenu eftir að árslangri prófraun hennar er lokið og hún hefur
sannað sig sem hin dyggðuga og trygga eiginkona. Hins vegar snýst
ofbeldið í Sigurðar sögu ekki lengur um að láta reyna á siðferði til-
vonandi brúðar. Tilgangur þess er öllu heldur að refsa henni og
niðurlægja og þvinga hana í kynhlutverk sitt sem eiginkona og
móðir með því að gera hana vanfæra.
422 sif ríkharðsdóttir skírnir
Skírnir haust 2010_Layout 1 27.10.2010 18:03 Page 422