Skírnir - 01.09.2010, Page 181
437á kálfskinnsfrakka
En hitt kann líka að skipta nokkru að þegar Arnaldur notar sem
vísbendingar þau atriði, er fyrr voru nefnd, snýr hann á lesendur,
langt fram eftir sögu. Í sömu mund og þeim mæta hefðbundnar vís-
bendingar morðgátunnar — og reyndar líka lögreglusögunnar —
sem leiða þá að glæpamanninum og lausn mála, er þeim vísað út
fyrir verkið. Þar með er þeim líklegast sagt að þó nokkru skipti hver
glæpamaðurinn er eða hvort réttlætinu er fullnægt innan sögu, sé
ekki minna um vert hvaða ályktanir þeir sjálfir dragi af atburðunum
utan sögu. Og þá þurfa menn að takast á við sjálfa sig og samfélagið
sem ekki er víst að öllum þyki fýsilegt.
Einkunnarorð Sona duftsins eru hluti málsgreinar sem sótt er til
Jóhannesarguðspjalls 3.16: „Því að svo elskaði guð heiminn að hann
gaf son sinn eingetinn …“ Lok hennar reynast hins vegar síðustu
orð verksins þegar sagan er öll: „... svo að hver sem á hann trúir
glatist ekki, heldur hafi eilíft líf.“ Texti guðspjallsins er þar með
rammi sögunnar og verður harla írónískur ef lesendur hugsa um
hann í sömu mund og vísinda,afrekin‘ sem frá er sagt. En biblíu -
fróðir menn geta líka velt vöngum yfir öðrum orðum guð spjalla-
mannsins í sama kafla:
Ljósið er komið í heiminn, en menn elskuðu myrkrið fremur en ljósið, því
að verk þeirra voru vond. Hver sem illt gjörir hatar ljósið og kemur ekki til
ljóssins, svo að verk hans verði ekki uppvís.
Þessi texti kallast nöturlega á við leynd sem hvílir yfir lyfjatilraun-
unum og klónuninni allt frá upphafi þeirra til þess er þau eru af-
hjúpuð í sögunni. En mestumvert er auðvitað að einkunnarorðin
leiða huga fólks að kristinni siðfræði og meginspurningum eins og
þeim hvort maðurinn geti tekið sér vald skapara. Þau gefa lesendum
hins vegar mjög frjálsar hendur — benda þeim einfaldlega á einn
stað í biblíunni og eftirláta þeim lengst af afganginn.
Svipaða sögu er að segja um ljóðlínur sem persónur fara með úr
„Íslandi“ Jónasar, þær vísa á einn stað í höfundarverki hans. En
munurinn á þeim og einkunnarorðunum er að þær eru hluti af at-
burðarás af því að þær eru lagðar í munn persónum. Eftir Halldóri,
kennaranum, sem virtist í upphafi hafa verið myrtur, eru fyrst
hafðar hendingar úr kvæðinu. Hann hefur sjálfur skipulagt dauða
skírnir
Skírnir haust 2010_Layout 1 27.10.2010 18:03 Page 437