Saga - 2006, Blaðsíða 79

eru af andlegu lífi Viktoríutímabilsins í Bretlandi byggist á þeim
460 þúsund blaða-, tímarita- og bókatitlum sem gefnir voru út á 19.
öld þar í landi.26 Þar af leiðandi vísar „hið ríkjandi viðhorf“ í besta
falli til einhverrar ákveðinnar hugsunar á tilteknum tíma sem skrif-
að hefur verið um og í versta lagi til þeirra rannsókna sem öðlast
hafa svo fastan sess í vitund okkar að við gleymum því að undir-
staða þeirra eru frumtextar. Við þetta öðlast þær sjálfstætt líf sem
samhengi til þess að greina einstaka texta þó að þeir sömu textar
hafi hugsanlega verið notaðir til að búa til einmitt það samhengi.27
En líklega bara um stund. Því að hugvísindin þrífast á stans-
lausri endurskoðun og nægtabrunnur hinna gleymdu texta eftir
höfundana sem „legið hafa óbættir hjá garði“ er ein forsenda slíkr-
ar endurskoðunar. Texti Josephs Andrews Blackwells er ekki bara
áhugaverður til endurskoðunar á viðtökusögu íslenskrar og nor-
rænnar menningar heldur er hann verðugt rannsóknarefni hug-
myndasögu 19. aldar. Það besta við texta hans er hvernig hann virð-
ist hlaupa undan hverri skilgreiningunni á fætur annarri. Texti sem
er svo fullur af hugmyndafræðilegum þverstæðum er öllum rann-
sóknum nauðsynlegur til að undirstrika annmarka endalausra
greininga og líka þá staðreynd að á öllum tímum geta menn haft
ólíkar og andstæðar skoðanir í einni og sömu andránni.
Svarið við því af hverju Blackwell tókst á við það verkefni að
endurskoða þýðingar Thomasar Percys á Northern Antiquities liggur
því aðeins að litlu leyti í textanum sjálfum þar eð hann birtir ekki
neina heilsteypta hugmynd sem skilgreina mætti sem hinn stóra
hvata að baki verkinu. Sé hins vegar horft til þeirrar takmörkuðu
vitneskju sem hér var í upphafi dregin fram um lífshlaup Blackwells
liggur beinast við að álykta sem svo að hvatinn að baki þessu verki
hafi fyrst og fremst verið sá að sjá sér farborða, bæði vegna þess að
ekki verður séð að hann hafi komið nálægt þessu viðfangsefni fyrr
eða síðar, en þó einkum vegna þess að verkið var unnið á þeim tíma
sem fyrirtæki fjölskyldunnar hafði orðið gjaldþrota, framavonir
hans í breskri utanríkispólitík höfðu brostið í bili og hann neyðst til
að vinna fyrir sér með ýmiss konar fræðastörfum.
N O RT H E R N A N T I Q U I T I E S O G B L A C K W E L L 79
26 Þar af 334 þúsund bókatitlar og 125 þúsund titlar tímarita og dagblaða. Sjá
www.victorianperiodicals.com.
27 Það er til dæmis ekki rökrétt að halda því fram að verk þeirra Jeremys Bent-
hams, James Mills og Johns Stuarts Mills hafi verið dæmigerð fyrir þá hefð
rökhyggju sem fest hafði rætur í bresku samfélagi um miðbik 19. aldar því að
verk þeirra eru undirstaða þess samhengis sem verið er að setja þau inn í.
Saga vor 2006-NOTA-2 26.4.2006 17:26 Page 79