Saga - 2006, Blaðsíða 117

ræmdust kröfum hvers tíma um efnistök, ímynd og gildi stórveld-
anna. Með tilkomu Sjónvarpsins lögðust hins vegar sýningar úti á
landsbyggðinni smátt og smátt af þar sem eftirspurnin varð lítil
sem engin að sögn viðmælenda okkar.
Áhrif textaleysis í erlendum kvikmyndum á bíósmekk Íslend-
inga hefur verið umhugsunarefni fræðimanna.108 Slök tungu-
málakunnátta virðist hins vegar ekki hafa aftrað fólki frá því að
sjá kvikmyndir MÍR og Upplýsingaþjónustunnar. Þrátt fyrir að oft
hafi fylgt efnisskrár eða prógrömm með myndum frá MÍR og
Upplýsingaþjónustunni, og þeim dreift á sýningum eins og tíðk-
aðist lengi í almennum kvikmyndahúsum, gafst oft ekki tækifæri
til að fjölfalda prógrömm. Flestar kvikmyndanna voru á ensku og
sumar á dönsku. Töluvert af fræðslukvikmyndum Upplýsinga-
þjónustunnar fyrstu árin voru þó með íslenskum þul.109 Jón Múli
Árnason heldur því fram í viðtali að þær kvikmyndir sem hann
sýndi hafi flestar verið búnar til með það í huga að notfæra sér
myndmálið fyrst og fremst til þess að fræða og þar með hafi ver-
ið dregið úr mikilvægi tungumálsins.110 Páll Sigurðsson minnist
þess að hafa byrjað sýningar sínar með stuttri kynningu á efni
myndarinnar. Einnig ræddi hann við fólk eftir sýningar um
myndina. Í hógværð sinni sagði hann í viðtali að hann hefði aldrei
verið „mjög sterkur í ensku en [skilið] hana þó þokkalega […]. Ef
það var eitthvað sem það þurfti vita, þá hérna kunni maður [kvik-
myndina] utan að“.111 Áhorfendur í Fagrahvammi virðast hafa
verið áhugasamir um það sem það sá á tjaldinu. Ólafur Sveinsson
segir fólk hafa spekúlerað og rætt sín á milli það sem það sá og
sum atriðin sem vöktu áhuga oft og tíðum endurtekin. Fólk virð-
ist því að einhverju leyti hafa borið saman skilning og túlkun sína
á atburðunum á tjaldinu á meðan á sýningu stóð og á eftir, í um-
ræðum eða kaffispjalli.
K A L D A S T R Í Ð I Ð O G K V I K M Y N D A S Ý N I N G A R 117
108 Eggert Þór Bernharðsson, „Íslenskur texti og erlendar kvikmyndir. Brot úr
bíósögu“, Heimur kvikmyndanna. Ritstj. Guðni Elísson (Reykjavík, 1999), bls.
874–885.
109 Viðtal við Pál Sigurðsson, 17. júlí 2001 og Jóhann Zoëga, 27. janúar 2006.
110 Viðtal við Jón Múla Árnason, 11. og 12. júlí 2001. Hér er Jón Múli augljóslega
að hugsa til kenningasmíði sovéskra kvikmyndagerðarmanna eins og
Sergeis M. Eisensteins um montage svo dæmi sé tekið.
111 Viðtal við Pál Sigurðsson, 17. júlí 2001.
Saga vor 2006-NOTA-2 26.4.2006 17:26 Page 117