Skírnir - 01.09.2013, Blaðsíða 160

390
ÁRMANN JAKOBSSON
SKÍRNIR
gens sociala förutsáttningar“ (Scripta Islandica, 1964) þar sem Lars
réðst til atlögu við ýmsar grundvallarforsendur rannsókna á ís-
lenskum miðaldabókmenntum. Hann setti sig sérstaklega upp á
móti hinum svokallaða „íslenska skóla“ Sigurðar Nordals og Ein-
ars Ólafs Sveinssonar og hugmyndinni um að Islendingasögurnar
hefðu orðið til í deiglu innlendrar frásagnarhefðar og erlendra
hefða.
Grundvallarandstaðan sem þarna var tekin til athugunar var inn-
lent/erlent og var sannarlega kominn tími til. Fáir fræðimenn munu
taka undir allar niðurstöður í þessari grein og sannarlega finnast þar
villur. A hinn bóginn er þessi grein eins og doktorsritgerðir eiga að
vera: full af frjóum hugmyndum, gagnrýnni hugsun og ágætri þekk-
ingu. Það er engin tilviljun að ekki aðeins er heiti ritgerðarinnar sótt
til enska menningarrýnisins C.P. Snow heldur bergmálar undirtit-
illinn samsvarandi undirtitla Weibullbræðra frá 2. áratug 20. aldar.
Viðbrögðin voru hins vegar ofsafengin og heiftrækin. Doktors-
vörn Lars var einna líkust aftöku, tók átta tíma og mestur tíminn
fór í langa upptalningu Peters Hallberg á stærri og smærri villum í
ritgerðunum. Hugmyndirnar og kenningarnar voru alls ekki rædd-
ar. Þetta á sína rót í því hvernig norræn fræði voru stunduð á þess-
um tíma: þar snerist umræðan iðulega um nákvæmni og villuleit og
þó að vitaskuld skipti hvorttveggja máli var þetta iðulega á kostnað
heimspekilegrar hugsunar og vísindastarfs. I höndum margra ágætra
fræðimanna frá þessum tíma voru norræn fræði fremur tækni en
vísindi. Þessu breytti kynslóð Lars Lönnroth og hann átti þar ekki
ólítinn þátt í.
Þó að Lars Lönnroth hlyti doktorsnafnbót að lokinni þessari
eldraun hafði trúverðugleiki hans sem fræðimanns beðið nokkurn
hnekki og til marks um það hafði „vísindastofnunin" í Svíþjóð
haldið sig fjarri vörninni. Á hinn bóginn fékk hann óvæntan
stuðning frá sjálfum Sigurði Nordal og hinum merka sænska
fræðimanni Dag Strömbáck (bls. 177). Núna fimmtíu árum síðar
koma verk Lönnroths frá þessum tíma yngri fræðimönnum allt
öðruvísi fyrir sjónir. Villurnar virðast nú smávægilegar en þeim mun
mikilvægari eru ýmsir áhugaverðir fletir sem hann dregur þar fram
og þó aðallega sú gagnrýna afstaða sem hann tekur til ýmissa