Dagblaðið Vísir - DV - 08.06.2018, Blaðsíða 49

MENNING 498. júní 2018
Dalvegi 16b / S. 510 0500
Þ
að vita eflaust flestir að þann
16. júní næstkomandi mun
Ísland etja kappi við Argent­
ínu á heimsmeistaramótinu
í knattspyrnu í Moskvu. Það vita
hins vegar færri að sama dag mun
hljóðlistakonan og listamaðurinn
Þóranna Björnsdóttir efna til gjörn­
ings á Listahátíð Reykjavíkur undir
heitinu Ísland – Argentína. Þóranna
ætlar að færa þennan sögulega fót­
boltaleik inn á dagskrá Listahátíðar
með hljóðlistina að vopni þar sem
hún skapar hljóðheiminn, innblás­
inn af framvindu leiksins. Guðni
Einarsson hitti Þórönnu á dögun­
um og fræddist um listamanninn
og gjörninginn Ísland – Argentína.
Hver er Þóranna Björnsdóttir?
Ég er starfandi listamaður og
listakennari. Ég er fædd á Íslandi
og hef búið hér meirihluta lífs míns.
Ég er alin upp í umhverfi þar sem
tónlist hafði mikið vægi, tónlist var
ýmist spiluð eða sungin. Þetta hafði
mótandi áhrif og varð til þess að ég
fór í tónlistarnám. Á þeim vettvangi
leitaði ég ýmissa leiða til að tjá mig
og kláraði burtfararpróf frá FÍH í
klassískum píanóleik. Á þeim tíma­
mótum langaði mig til að víkka
hugann og þyrsti í að skoða hvern­
ig ólíkar listgreinar mætast. Ég sótti
þar af leiðandi um í Listaháskól­
anum í Haag í Hollandi þar sem
reyndi á þverfaglega nálgun í list­
sköpun. Deildin mín vann að verk­
efnum í Listaháskólanum og í Tón­
listarháskólanum í Haag og fékk ég
svigrúm til þess að þjálfa huga og
hönd frekar og reyna ýmsar leið­
ir við smíðar og samsetningar með
ólík efni, sjónrænt og með hljóð og
tónlist. Þarna kynntist ég raftón­
listinni betur og uppgötvaði ýmsar
leiðir til tónsmíða.
Í Hollandi lærði ég frekar að
taka sjálfstæðar ákvarðanir við
mótun, úrvinnslu og framkvæmd
eigin verka sem og auka næmni
mína gagnvart innsæi mínu og
hugmyndaflugi. Innsæið er mikil­
vægasta tækið í listsköpuninni.
Frá því að hugmynd fæðist þar
til þú ert komin með fullmótað
verk er langt og strangt ferli þar
sem gefa verður innsæinu pláss
og traust þar til þeir þættir sem
bera verkið uppi smella saman.
Þannig verður verkið framlenging
af manni sjálfum, birtingarmynd
ólíkra hugmynda, færni, drauma
og persónueinkenna sem renna
saman eða þéttast í áþreifanlegt
eða áheyrilegt form.
Hvernig lýsir þú list þinni?
Starf mitt sem listamaður felur
í sér þverfagleg vinnubrögð og
þreifingar. Ég hef unnið þvert á
miðla og leyfi hugmyndum að
móta efnistökin eftir því sem mér
finnst viðeigandi hverju sinni. Ég fæ
innblástur víða að; frá vísindum og
heimspeki, úr daglegu lífi, frá upp­
lifun listaverka, frá veðri og náttúru
og úr tilfinningalífinu. Úrvinnsla
hugmynda byggir svo á fegurðarþrá
og lífsþorsta; að finna fyrir mennsk­
unni og náttúru og uppgötvunum á
mörkum ljóss og myrkurs. Ég reyni
að lifa og skapa með opnum huga
og hjarta og umgengst umhverfið
á rannsakandi máta og gaumgæfi
fyrir bærin í kringum mig.
Hvernig lítur þú á hljóðlist?
Ég hef unnið mikið með hljóð.
Frá unga aldri hef ég leikið mér að
því að veiða eða einangra hljóð í
umhverfinu og rýna í þau. Hljóð
eru spennandi og kveikja innra
með manni ótal myndir og hug­
renningatengsl. Fyrsta skrefið í
að vinna með hljóð sem listræn­
an miðil er að hlusta. Hljóðlist og
áhersla á upplifun hljóðs í listsköp­
un markar upphaf á 20. öldinni
þegar listgreinar fóru að renna
saman. Eðli hljóðlistar er þverfag­
leg og útfærslan margs konar.
Hvernig er vinnuferlið þitt?
Hljóð eru ósýnileg en þegar ég
veiti hljóði athygli þá er ég að hlusta,
skynja, skilja og tengjast umhverf­
inu sem eykur næmni mína fyrir
blæbrigðum og margbreytileika
innra og ytra umhverfis. Vegna eðlis
síns getur hljóð haft gífurleg áhrif á
líkama okkar og vellíðan og virkjað
minningar og tilfinningar. Oft verð
ég gagntekinn af einhverju hljóði
og þegar ég er búin að fanga það í
upptöku þá vinn ég með áferð þess
og blæbrigði á músíkalskan hátt.
Þá leyfi ég hljóðinu að tala til mín
og það sem birtist innra með mér
þegar ég hlusta hefur mikil áhrif á
útkomu verksins. Hljóðheimurinn
er leiðandi í verkum mínum hvort
sem það er við gerð hljóð­/tónverka
eða myndverka og skúlptúra.
Hvað finnst þér um listalífið á Ís-
landi?
Mér finnst listalífið á Íslandi vera
í miklum blóma. Ég vinn með lista­
mönnum úr ólíkum áttum og það
er ansi magnað þegar maður finn­
ur samhljóm með öðrum í listsköp­
uninni. Það er afar mikilvægt í okk­
ar smáa samfélagi að listamenn
tali og vinni saman, þenji sjáöldrin
og leggi við hlustir; séu greinandi
og gefandi gagnvart umhverfi sínu
og með rásirnar tengdar út í heim.
Listamenn hafa ákveðna sérstöðu
hér á landi og í raun ríkir hér mikil
friðsæld til listsköpunar, það kann
ég að meta.
Um hvað fjallar verkið Ísland –
Argentína og hvernig fékkstu hug-
myndina að verkinu?
Verkið Ísland – Argentína er
gjörningur. Gjörningurinn felst í
því að færa þennan mikilvæga og
sögulega fótboltaleik inn á dagskrá
Listahátíðar. Þannig er íþróttaleikn­
um stillt upp á sama vettvangi og
listsköpuninni og þrátt fyrir að ann­
að sé óháð hinu felst hvort um sig
í því að færa áhorfendur inn í ann­
an heim; leiða þá áfram í sameigin­
legum draumi um tíma. Fótboltinn
sameinar og sundrar, ærir fólk úr
spennu alls staðar í heiminum. Fólk
gagnrýnir ekki eða efast um reglur
og táknkerfi leiksins heldur felst
áhugi manna í því að fylgjast með
líkamlegri fimi og sköpunarkrafti
leikmanna á vellinum og hvernig
liðsheild og liðsandi sigrast á and­
stæðingnum. Allur tilfinninga­
skalinn virðist njóta sín í fótbolt­
anum og vonin um sigur sem býr í
brjósti manna er magnað hreyfiafl.
Það er í raun hægt að sækja sér
endalausan innblástur til listsköp­
unar úr þeim aðstæðum sem fót­
boltaleikurinn býr til. Leikurinn
Ísland – Argentína er sérstaklega
áhugaverður fyrir þær sakir að
þarna eru að mætast lið frá svo ólík­
um menningarheimum og litrófið
stórkostlegt. Í Argentínu virðist fót­
boltinn snúast um trúarbrögð og
fyrir þeim er þetta ekki einungis
spurning um að vera með á HM
heldur að vinna mótið. Velgengni
íslenska karlalandsliðsins kemur
mönnum á óvart erlendis þó að
við Íslendingar virðumst skilja og
skynja hvað það er sem hefur kom­
ið því svona langt enda slá hjörtu
okkar í takt þegar kemur að þessari
velgengni. Það er fallegt.
Gjörningurinn á Listahátíð verð­
ur skemmtilegur og krefjandi og
það er tilvalið að spreyta sig á þenn­
an hátt. Tónlist hefur óendanlega
breitt tjáningarsvið og hentar því
vel inn í heim fótboltans. Ég mun
spila mig inn í leikinn með þau
tæki og tól sem ég bý yfir og reyna
að vinna líkt og þessir stórkostlegu
skapandi og útsjónarsömu leik­
menn sem þarna keppa. n
Viðburðurinn fer fram þann
16. júní í Listasafni Reykjavíkur –
Hafnarhúsinu og hefst kl. 13.00.
„Hljóð eru
ósýnileg“
Listakennarinn Þóranna Björnsdóttir verður með tónlistargjörninginn Ísland - Argentína á Listahátíð
Guðni Einarsson
gudni@dv.is „Þegar ég veiti
hljóði athygli þá er
ég að hlusta, skynja, skilja
og tengjast umhverfinu.