Dagblaðið Vísir - DV - 21.12.2018, Blaðsíða 26

26 FÓLK - VIÐTAL 21. desember 2018
og bjóða upp á margvíslega þjón­
ustu, utanferðir, námskeið og
dægradvöl. Kjaramálin skipti hins
vegar mestu máli.
„Margir sem komast á eftir­
launaaldurinn lifa við fátækt og
hafa ekki í sig og á,“ segir hann.
„Greiðslur frá Almannatrygging­
um eru einfaldlega of lágar og þar
að auki er lífeyririnn skertur ef við­
komandi vogar sér að vinna sér
inn peninga eða hagnast á sölu
eigna. Það er stöðugt eftirlit með
þessu. Þessi hópur þarf virkilega
á hjálp að halda og það er verk­
efni okkar, sem búum við gott líf
og heilsu, og stjórnvalda, að grípa
til markvissra aðgerða og hækka
greiðslurnar sem þjóðin aflar í
gegnum Almannatryggingar. Fá­
tæktin leiðir af sér einangrun,
veikindi og tómleika. Lífsgæði og
hagur fólks ræðst af því að fólk hafi
eitthvað á milli handanna.“
Hluti af þessum vanda sé hugs­
anlega tengdur því að of fáir full­
trúar eldri kynslóðarinnar séu inni
á þingi. Sem flestir stjórnmála­
flokkar ættu að nýta sér þekkingu
og reynslu eldri borgara og hafa þá
með í flokkum sínum og sem full­
trúa á þingi.
Finnst þér vera lítill skilningur
hjá ríkisstjórnarflokkunum?
„Nei, held að skilningurinn sé
fyrir hendi og varð ekki var við
annað þessa viku sem ég var núna
inni á þingi. Ég flutti tvær ræður
um málefni eldri borgara og það
var tekið vel í þær. Það þarf hins
vegar meiri umræðu og fleiri til­
lögur til þess að vekja athygli á
þessum málum. Aldrað fólk á að
hafa talsmenn á þingi.“
Á sjó til að drýgja
þingfararkaupið
Í gegnum allt lífið hefur Ellert tek­
ið að sér leiðtogahlutverk og trún­
aðarstöður af ýmsum toga. Hann
var formaður Stúdentaráðs, SUS,
KSÍ, ÍSÍ, var ritstjóri tímarita og
dagblaða, fyrirliði KR og íslenska
landsliðsins svo eitthvað sé upp­
talið. Ellert segir hins vegar að
hann hafi ekki alltaf sóst eftir öll­
um þessum stöðum heldur hafi
margoft verið leitað til hans um
þátttöku og forystu.
„Skýringin er að einhverju leyti
sú að ég er félagslyndur að eðlis­
fari. Mér þykir gaman að um­
gangast fólk og taka á málefnum
sem skipta máli. Einhverra hluta
vegna hefur fólk talið að ég gæti
gert gagn með að taka við for­
mennsku og ég held sjálfur að
þetta hafi gengið ágætlega,“ segir
Ellert og brosir. „Faðir minn var
Björgvin Schram sem var formað­
ur KSÍ í fjórtán ár. Kannski er þetta
að einhverju leyti í genunum. Og
svo var Ellert, afi minn, skipstjóri
á seglbátum.“
Þú varst rúmlega þrítug-
ur þegar þú varst kjörinn inn á
þing, árið 1971. Hvernig var fyrir
ungan mann að stíga þarna inn?
„Ég var yngstur og nú er ég
elstur,“ segir Ellert og hlær. „Þetta
var auðvitað mjög spennandi.
Ég var kornungur maður og
sat með miklum höfðingjum á
þingi. Mönnum sem ég bar mikla
virðingu fyrir. Ég verð að játa að
mér fannst til þess koma að vera
á þingi og reyndi að standa mig.
Ég tók út þroska og auðvitað varð
mér á í sumum málum. En þrátt
fyrir ungan aldur og axarsköft var
ég kosinn aftur árið 1974.“
Ellert minnist sérstaklega jóm­
frúrræðu sinnar sem hann vildi
þó helst gleyma.
„Í fyrstu ræðunni talaði ég
gegn því að Ísland samþykkti að
Kínverjar fengju aðild að Sam­
einuðu þjóðunum. Ég sé nú alltaf
eftir að hafa verið að skipta mér af
því,“ segir hann kíminn. „Þetta var
sennilega full unglingslegt af mér.“
Hvernig var þingið þá miðað
við í dag?
„Þetta voru nánast allt saman
karlar. Það voru aðeins tvær kon­
ur þarna inni. Mikið til karlar sem
voru búnir að vera lengi á þingi.
Þeir voru líkt og heima hjá sér og
vinir hver annars, þótt þeir hafi
verið að rífast í ræðustól. Því var
andrúmsloftið þarna inni nokkuð
gott. Menn báru virðingu hver
fyrir öðrum.“
Í dag er hávær umræða um
laun og sporslur alþingismanna
og annarra embættismanna. Svo
miklar hækkanir hafa þeir fengið
að það er talið ógna kjaraviðræð­
um. Öldin var önnur þegar Ellert
kom inn á þing í fyrsta sinn.
„Ég var með eiginkonu og fjög­
ur börn og hún þurfti að vera
heima til að sinna þeim. Launin
voru ekki meiri en svo, að ég þurfti
á þessum árum að fara á sjóinn
tvö sumur til að við ættum í okkur
og á.“
Fyrirmyndirnar, þorskastríðin
og gengisfellingarnar
Áttir þú þér fyrirmyndir í stjórn-
málunum?
„Ég á kannski ekki neinar
fyrir myndir en mér fannst margir
þeirra vera flottir og vildi vera
eins og þeir. Ég man eftir Eysteini
Jónssyni, Hannibal Valdimars­
syni, Jóhanni Hafstein, Gunnari
Thoroddsen og Lúðvík Jósefs­
syni svo ég nefni nokkra alþingis­
menn. Síðan kom Steingrímur
Hermannsson og næsta kynslóð.
Ég gæti nefnt marga aðra þing­
og forystumenn, sem eru eftir­
minnilegir. Mér fannst ég njóta
góðs af þessum félagsskap og
þroskaðist af þessu.“
Snemma á sínum pólitíska
ferli kynntist Ellert Bjarna Bene­
diktssyni forsætisráðherra sem
lést í voveiflegum eldsvoða
ásamt eiginkonu sinni og barna­
barni á Þingvöllum, sumarið
1970. Ellert, sem þá var formað­
ur SUS, var með Bjarna skömmu
fyrir andlátið.
„Við sigldum saman norður
á Siglufjörð til að vera viðstadd­
ir héraðsmót Sjálfstæðisflokks­
ins. Eftir það þurfti ég að fljúga
beint suður til að spila landsleik
við Dani á Laugardalsvellinum
en Bjarni fór þá á Þingvelli. Hann
ætlaði síðan að sækja mig og við
ætluðum að fara vestur í Stykkis­
hólm saman um næstu helgi.
En þá fékk ég símhringingu
frá Alberti Guðmundssyni um
morguninn, sem sagði mér hvað
hafði gerst.“
Ári síðar var Viðreisnarstjórn­
in fallin og þorskastríðið í al­
gleymingi. Ellert segir að mik­
ill tími hafi farið í að takast á við
landhelgismálin. Annað mál var
rétturinn til fóstureyðingar og
var Ellert sjálfur í þeirri nefnd
sem leiddi þá lagabreytingu í
gegn. Mestur tíminn hafi þó far­
ið í að kljást við efnahagsmálin
sem voru í algerri óreglu. Verð­
trygging var ekki til staðar og
peningarnir þurrkuðust upp á
milli ára.
„Þetta var skelfilegur tími. Það
voru gengisfellingar á gengisfell­
ingar ofan. Um leið og laun voru
hækkuð var gengi fellt. Sérstak­
lega eftir hækkanir hjá verkafólki
og sjómönnum. Á tíma stjórnar
Gunnars Thoroddsen var gengið
fellt um og yfir hundrað prósent.“
Ellert segir að öfgarnar hafi
verið miklar á þessum tíma.
„Þetta var það sem hafði mest
áhrif á líf fólks og virkaði á báða
bóga. Ég keypti mér kjallaraíbúð
á 390 þúsund krónur árið 1962.
Þegar ég stækkaði við mig hafði
það engin áhrif því að skuldirnar
hurfu. Ég keypti þrisvar eða fjór­
um sinnum nýja íbúð og þurfti
aldrei að hafa neinar áhyggjur af
því.“
Fékk ekki framgöngu
í flokknum
Eftir ákveðinn tíma á þingi fór
Ellert að hugsa um frekari frama
innan þingliðsins og fannst sem
hann hefði unnið sér það inn og
hefði stuðning kjósenda til þess.
Það gekk hins vegar ekki eftir eins
og hann vildi.
„Það er enginn annars bróðir
í leik,“ segir hann. „Allir voru að
leita að sínum eigin farvegi. Þegar
kom að kosningum og menn fór
að skipta með sér verkum var hver
að hugsa um sjálfan sig, sem er
kannski ekkert óeðlilegt í slíkum
baráttuhóp. Mér fannst að ég ætti
að fá meiri frama, kannski af því
að ég var mikill keppnismaður og
vildi vera í liðinu,“ segir Ellert og
brosir.
Ellert sat samfellt á þingi til
ársins 1978. Í seinni alþingiskosn­
ingunum það árið var mikil kergja
eftir prófkjör Sjálfstæðismanna í
Reykjavík og víðar. Þá höfðu full­
trúar flokksins í verkalýðshreyf­
ingunni fengið verri útkomu en
þeir bjuggust við. Til að halda frið­
inn innan flokksins bauðst Ellert
að fara úr fimmta sætinu í það
áttunda. Þessu var hampað sem
miklum drengskap hjá Ellert en
olli því hins vegar að hann missti
þingsætið.
Þá tók hann við ritstjórastóln­
um hjá síðdegisblaðinu Vísi en
þar hafði hann starfað sem blaða­
maður á sjöunda áratugnum. Árið
1981 voru Vísir og Dagblaðið sam­
einuð í DV og Ellert tók við rit­
stjórastólnum ásamt Jónasi Krist­
jánssyni. Hann var þó ekki hættur
„Launin voru ekki meiri
en svo að ég þurfti á
þessum árum að fara á sjóinn
tvö sumur til að við ættum í
okkur og á
Hvergi nærri hættur Starfið í Félagi
eldri borgara hefur gefið Ellerti nýtt líf.