Morgunblaðið - 09.11.2018, Page 26

Morgunblaðið - 09.11.2018, Page 26
26 MINNINGAR MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 9. NÓVEMBER 2018 ✝ Guðmundurfæddist 29. febrúar 1928 í Reykjavík. Hann lést á Hrafnistu í Reykjavík 31. októ- ber 2018. Foreldrar Guð- mundar voru Har- aldur Skúlason Norðdahl, f. 24.9. 1897, d. 24.1. 1993, og Valgerður Jóns- dóttir Norðdahl, f. 20.9. 1895, d. 30.9. 1960. Systkini Guðmundar eru Skúli Norðdahl, f. 29.6. 1924, d. 8.1. 2011. Kristín Guð- rún H. Norðdahl, f. 8.8. 1926, d. 1.5. 2017. Jón Bjarni Norðdahl, f. 24.4. 1931, d. 17.2 2011. Hálf- bróðir Guðmundar er Jóhannes Víðir Haraldsson, f. 2.6. 1939. Hálfsystir Guðmundar er Hrafnhildur Baldvinsdóttir f. 31.8. 1942. Guðmundur kvæntist 4.4. 1953 Þórdísi Huldu Ólafsdóttur, f. 12.9. 1927, d. 19.11. 1990, tannsmið. Hún var dóttir Ólafs Jóhannesar Guðlaugssonar, bú- fræðings og veitingamanns, og Vilborgar Eiríksdóttur hús- móður. Börn Guðmundar og Þórdísar Huldu eru Haraldur Norðdahl, f. 4.4. 1952, d. 9.3. 1968, Brynhildur Þórdís Engen, í Austurríki. Sama ár tók hann þátt í að stjórna námskeiði á vegum Ernst Read-stofnunar- innar í Englandi. Guðmundur sótti fjölmörg námskeið á sviði tónlistar og tónlistarkennslu, bæði á Íslandi og erlendis; m.a. í Ungverjalandi, Bandaríkjunum og Kanada. Kennsluferil sinn hóf Guðmundur árið 1956 í barnaskóla Keflavíkur. Á sama tíma kenndi hann við Tónlistar- skóla Keflavíkur. Frá árinu 1962 til ársins 1995 var Guð- mundur kennari margra skóla; við Barnaskóla Garðahrepps, Tónlistarskóla Garðahrepps, Tónlistarskólann í Sandgerði, tónlistardeild Stórutjarnaskóla, tónlistardeild Hafralækjarskóla og Tónlistarskóla Akraness, Hvassaleitisskóla í Reykjavík og Fossvogsskóla í Reykjavík. Alls spannar kennsluferill Guð- mundar 60 ár. Hann var einn af stofnendum Tónlistarskóla Keflavíkur, stofnandi og skóla- stjóri Tónlistarskólans í Sand- gerði. Árið 1964 var Guð- mundur ráðinn skólastjóri hins nýstofnaða Tónlistarskóla í Garðahreppi, gegndi hann því starfi til ársins 1975. Guð- mundur var stjórnandi Lúðra- sveitar Reykjavíkur 1994-1995. Hann er höfundur hinna þekktu tónlistarkennslubóka Flautan og litirnir, sem enn eru í notkun. Útför Guðmundar fer fram frá Vídalínskirkju í Garðabæ í dag, 9. nóvember 2018, klukkan 15. f. 31.5. 1954, Garð- ar Norðdahl, f. 12.7. 1955, Vilborg Norðdahl, f. 29.1. 1958, María Norð- dahl, f. 28.2. 1959, og Guðmundur Þór Norðdahl, f. 4.4. 1960. Guðmundur Norðdahl var barnakennari, klar- inettleikari, tón- listarkennari, tónskáld og hljómsveitarstjóri. Guðmundur var tilnefndur til íslensku menntaverðlaunanna 2006 og 2009. Hann var sæmdur gull- merki Sinfóníuhljómsveitar Ís- lands. Árið 2016 var fékk Guð- mundur viðurkenningu frá Garðabæ fyrir merkt frum- kvöðulsstarf í tónlistarmálum í þágu Garðabæjar, þá Garða- hrepps. Guðmundur lærði á klarinett á árunum 1946 til 1949 og auk þess píanóleik og tón- fræði við Tónlistarskólann í Reykjavík. Árið 1960 hlaut hann kennararéttindi. Guðmundur stundaði sérnám hjá dr. Victor Urbancic, Jóni Þórarinssyni og dr. Róbert A. Ottóssyni um tveggja ára skeið. Árið 1970 út- skrifaðist Guðmundur frá Orff Institute Mozarteum í Salzburg Afi var mér mjög kær. Hann var einstakur, eins og allir segja sem hann þekktu. Ég dáðist að honum og mun alltaf líta til hans sem fyrirmyndar um hvernig ég vil lifa mínu eigin lífi. Fyrir utan að vera tónlistarsnillingur var hann hugsjónamaður og helgaði líf sitt tónlistinni og tónlistar- kennslu barna, bjó auk þess til kennsluefni og hjálpartæki fyrir ungt tónlistarfólk og kom á fót tónlistarskólum og lúðrasveit- um um land allt. Hann stofnaði leikfélög í skólum þar sem hann kenndi, sem þekktist ekki á þeim tíma. Hvert sem hann fór hreif hann fólk með sér. Hann vann alla tíð við ástríðu sína, enda hætti hann ekki að kenna fyrr en hann var áttræður og einungis vegna þess að hann var skorinn niður í hruninu, eins og hann sagði sjálfur. Þegar ég hugsa um frelsi hugsa ég um afa. Hann lifði líf- inu á sínum forsendum. Ég var ung þegar ég var hætt að kippa mér upp við ef mamma sagði mér hún hefði hringt í afa og ætlað að heimsækja hann, en hann væri í miðjum klíðum að keyra yfir Kjöl, nota bene á bíl- druslu sem virtist hanga saman á herðartrésvírum og vilja- styrknum einum saman, um vet- ur með tilheyrandi snjó og hálku. Honum hafði allt í einu dottið í hug að heimsækja fé- laga sinn fyrir norðan. Þegar sjötugsafmæli afa nálgaðist óð- um og fjölskyldunni datt í hug að halda upp á það með pomp og prakt hringdi mamma í afa til að bera undir hann hugmyndina. Hann tilkynnti henni að hann væri á skemmtiferðaskipi í Kar- íbahafinu. Hann fékk þá hug- mynd að skella sér í tilefni stór- afmælisins og framkvæmdi hana sisona. Afi hafði alltaf mikið fyrir stafni. Áttræður var hann meira upptekinn en ég var sautján ára. Eitt skipti heimsóttum við mamma afa og hann talaði um að þurfa að fara á lúðrasveita- ræfingu seinna um daginn. Við báðum hann að skrópa á æfingu og koma í bíó. Stuttu síðar sát- um við þrjú í miðjum bíósal að horfa á Avatar. Eftir bíó kom- umst við að því að afi hafði reyndar átt að fara í myndatöku fyrir eitthvað viðtal á þessari lúðrasveitaræfingu. Úps. En þannig hef ég alla tíð upplifað afa minn, hann var upptekinn, lifði lífinu eins og hann vildi, en gaf sér alltaf tíma fyrir mig. Jól- in eru með mínum kærustu æskuminningum því afi var hjá okkur á jólunum og kom fær- andi hendi, hver jól gaf hann okkur systkinunum bækur, sem við elskuðum. Afi hafði alltaf sterka réttlætiskennd. Mér fannst gaman að ræða við hann um jafnrétti kynjanna síðustu árin og heyra hann furða sig á því að þegar hann var barn máttu konur ekki keyra, sem honum fannst fáránlegt. Afi var alla tíð mikill dýravinur og má vel vera að fjölskyldan öll sé kattasjúk út í hið óendanlega vegna áhrifa frá honum. Síðustu árin var honum mikilvægt að eiga alltaf korn fyrir svartþrest- ina vini sína, sem heimsóttu hvern dag blettinn við íbúðina hans í leit að æti. Afi hafði alltaf áhuga á að heyra hvað ég væri að bralla, hrósaði mér og hvatti mig til að halda áfram að vera svona list- ræn, en teiknihæfileika mína tel ég komna frá honum. Afi var öðruvísi, lifði lífinu lifandi og var afi minn, fyrir það verð ég alltaf þakklát. Sveindís V. Þórhallsdóttir. Mínir vinir fara fjöld, feigðin þessa heimtar köld. (Bólu-Hjálmar) Guðmundur Norðdahl er dá- inn. Hugsjónamaður er fallinn frá. Hann var tónlistarkennari af Guðs náð. (Fyrirgefðu orða- lagið, elsku kallinn minn. Ég veit að það sem ég kallaði guð, kallaðir þú Big bang. Auðvitað skildum við hvorugt hugtakið.) Ég ætla þó ekki í þessum fáu kveðjuorðum að reyna að meta framlag hans til aukinnar tón- menntar þjóðarinnar. Til þess eru aðrir hæfari og vonandi verður það gert, ekki Guðmund- ar vegna, heldur sögunnar og sannleikans. Til dæmis er það fræðilegt viðfangsefni að kanna þátt hans í öflugu tónlistarlífi suður með sjó upp úr miðri síð- ustu öld. Guðmundur var tónlistar- kennari af hugsjón en hann átti sér fleiri hugsjónir og lá ekki á þeim. Hann var kommúnisti, þjóðfrelsissinni og herstöðvar- andstæðingur. Þó var tónlistin svo allt um lykjandi að hann var alla tíð stoltur yfir að hafa spil- að á offiséraklúbbum á Kefla- víkurflugvelli. Offisérarnir voru nefnilega margir einlægir tón- listarunnendur og friðarsinnar í þokkabót. Það var líka á hreinu að „kvótakóngar“ og aðrir „arð- ræningjar“ voru betri en ella ef þeir eyddu hluta af auði sínum í að láta kanabörnin læra á píanó. Tónlist og tónlistarkennsla var fyrir honum undirstaða lífs- ins. Það var alveg á hreinu að barn sem lærði á hljóðfæri átti auðveldara með annað nám, með lífið yfirleitt. Nú er engu líkara en ég sé að lýsa kaldhreinsuðu sérfræði- fyrirbæri, fagidjót. Það var Guð- mundur vissulega ekki. Hann vildi vera og var svo sannarlega mennta- og lífsnautnamaður af bestu gerð. Hann gerði sér far um að vera heima á sem flestum sviðum. Las mikið og spjallaði við menn. Guðmundur drakk gjarna morgunkaffi með karlahópi, fyrst á Hressingarskálanum og síðan á Kaffi París. Þangað kom hann til að skeggræða og kallaði hópinn gjarna gáfumannafélag- ið. Ég hygg að í þeim hópi hafi menn verið sammála um mann- kosti Guðmundar. Þó hann væri stundum talsvert ánægður með sjálfan sig, bætti hann það upp með því að vera jafnánægður með okkur hina. Hann var kær- leiksríkur og vildi öllum vel. Í al- geru umboðsleysi leyfi ég mér að bera kveðju frá þessum hópi. Guðmundur var fæddur 29. febrúar, á hlaupársdegi. Það olli því að honum og okkur vinunum fannst stundum erfitt að tíma- setja afmælið. Oftar en ekki var vandinn leystur með því að halda veisluna bæði 28. febrúar og 1. mars, en drekka sem stíf- ast á því andartaksbroti sem okkur fannst að sjálft afmælið hlyti að vera, þ.e. 28.2. kl. 24.00. Ég tel Guðmund til minna bestu vina og hann er ekki far- inn neitt. Ég á minninguna um tryggan og hjálpsaman vin, stundum óþolandi en alltaf skemmtilegan. Börnum Guðmundar og öðr- um ástvinum votta ég samúð mína en ég veit að eins og ég ylja þau sér nú við skemmtileg- ar og fjölbreytilegar minningar. Hafsteinn Einarsson. Guðmundur H. Norðdahl fæddist á hlaupári 29. febrúar 1928. Guðmundur var í sérstöku uppáhaldi á heimili foreldra minna og mikill vinur Tomma bróður sem snemma hóf sinn feril hjá Lúðrasveit Reykja- víkur þar sem þeir tveir kynnt- ust. Þau vinabönd héldust allt fram á síðasta dag. Guðmundur kom víða við á viðburðaríkri ævi sinni og var drifinn af tónlistaráhuga. Ég varð þess heiðurs aðnjótandi að vera boðinn í „tvítugs-afmæli“ Guðmundar í febrúar 2008. Meðal ræðumanna í veislunni var Flosi Ólafsson heitinn leik- ari sem gerði grein fyrir vináttu hans og Guðmundar. Ræðan var afburða vel flutt fannst mér og af virðingu og laut að ýmsu sem á daga þeirra hafði drifið, dyggðum afmælisbarnsins auk nokkurra lasta. Guðmundur kunni að njóta lífsins gæða, hann reykti bæði og drakk en ekki í þeim mæli að það hafi aftrað honum frá að fylgja eftir hugsjón sinni og ástríðu. Haustið 2000, þá aðeins 18 ára gamall, starfaði Guðmundur ásamt bróður mínum við tón- listarkennslu á Ísafirði þar sem ég fékk m.a. að fylgjast með hæfileikum hans í umgengni sinni við skólabörn. Á því sviði held ég að hann hafi átt fáa sína líka, hann var yfirvegaður og með sinni hrjúfu rödd gat hann fangað athygli stórs krakka- hóps eins og ekkert væri. Í ágripi um tónlistarstörf Guð- mundar sem birtist í sunnu- dagsblaði Morgunblaðsins 4. júní 2000 kemur fram að hann sé einstaklega fjölhæfur tónlist- armaður og að úr þeim jarðvegi sem hann sáði í á sínum tíma hafi sprottið margt blómið í tón- listarheiminum. Fyrir það stöndum ég og fleiri í mikilli þakkarskuld við Guðmund en þess utan var hann góður félagi sem ávallt hafði eitthvað fyrir stafni og kvaddi með fulla vasa af lífsreynslu. Eiríkur Áki Eggertsson. Guðmundur H. Norðdahl, fé- lagi minn og vinur í meira en hálfa öld, hefur nú kvatt þessa lífstjörnu og sé hann sjálfum sér líkur verður engin lognmolla þar sem hann ber næst að garði. Ég kynntist Guðmundi fyrst þegar Æskulýðsfylkingin efndi til mikils Kínakvölds og hann æfði Fylkingarkórinn í að syngja byltingarlög einsog Austrið er rautt. Þá vissi ég ekki að Guðmundur hefði verið atkvæðamikill djassmúsíkant og leikið með Borgarbandinu, rétt- ara sagt Danshljómsveit Þóris Jónssonar, þegar ríkisstjórn Ís- lands tók Hótel Borg leigunámi vegna lýðveldisveislunnar 17. júní það ár. Hljóðfæraleikararn- ir á Borginni voru í stræk vegna launadeilu og þetta var eina leiðin til að tónlist yrði í veisl- unni. Guðmundur var þá orðinn sleipur á klarínett sem frændi hans Sveinn Ólafsson, fyrsti stóreinleikari Íslandsdjassins, hafði keypt handa honum í Dan- mörku. Löngu seinna fannst lag á gamalli lakkplötu þar sem Guð- mundur blés í klarínettið Runn- in’ Wild með Goodman-sveiflu. Þar var á píanóið Henni Ras- mus, þrautþjálfaður svingari frá því hann stofnði Blue Boys 1936, á bassann Bóbó Waage og Gussi pikk á trommur. Þessi plata var líklega tekin upp 1946. En það var ekki í djassinum eða byltingarkórnum sem sam- vinna okkar Guðmundar var mest og best. Þegar hann hafði samið hinar frábæru kennslu- bækur sínar, Flautan og litirnir, fékk hann mig til að lesa text- ann inn á myndbönd sem hann gaf út. Mér var skylt og ljúft að vinna það verk, enda hafði ég reynslu af bókunum þegar ég kenndi í Þorlákshöfn og hver einasti nemandi skólans gat blásið léttilega einföld lög eftir veturlanga kennslu. Þvílíkur var kraftur bókanna og íslensk- um fræðsluyfirvöldum til skammar að stuðla ekki að því að þær væru kenndar í hverjum skóla landsins. Guðmundur kostaði þessa út- gáfu sjálfur og bætti um betur með myndbandi um tónfræði, punkteringu, þar sem ýmsir fín- ustu músíkantar landsins sungu og spiluðu. Því miður varð ekki framhald á þeirri útgáfu því peningarnir uxu ekki á trjánum. Fleiri myndbönd og kennslu- bækur gaf hann út og sú síðasta sem ég las inn á var klarínettu- skóli fyrir byrjendur. Guðmundur var ekki skipu- lagðasti maður í heimi og til að byrja með var dálítið miklum tíma eytt í textavinnu í stúdíói þar til ég sagði: Elsku Guð- mundur minn, hringdu í mig þegar textinn er tilbúinn og ég kem á stundinni. Þetta gekk nokkurn veginn eftir og komst í fullkomið lag þegar Vilhjálmur Guðjónsson yngri fór að taka upp hljóðið. Sá drengur kunni lagið á okkur félögum. Hér verður ekki minnst á önnur tónlistarafrek sem Guð- mundur vann jafnt með börnum sem fullorðnum. Allt fram á síð- ustu ár var hann brennandi í andanum, blés með dixíland- hljómsveit Árna Ísleifs og velti mjög fyrir sér aldri hinna ýmsu dixílandlaga. Setti fram kenn- ingar sem aldrei höfðu fyrr heyrst í djasssögunni og lagði fyrir mig endalausar spurning- ar sem ég átti ekki alltaf svör við. Heimsókna Guðmundar, meðan hann var ökufær, á ég eftir að sakna og börnum hans og öðrum aðstandendum send- um við Anna Bryndís hugheilar samúðarkveðjur. Vernharður Linnet. Vinur minn Guðmundur Norðdahl er látinn. Þar er skarð fyrir skildi, einn af frumkvöðlum tónlistar- kennslu á Íslandi er farinn. Ég kynntist Guðmundi þegar hann var að leiðbeina ungum börnum í Fossvogsskóla og var mjög hrifinn af tökum hans á börnunum og ótrúlega örvandi fyrir börnin, enda heillandi tæknin sem hann notaði. Guðmundur var kennari af guðs náð ef svo má segja, enda hafði hann leiðbeint ungmenn- um í tónlist í flestum landshlut- um. Poppstrákarnir í Keflavík, sem allir þekkja, nutu góðs af tónlistaráhuga og þekkingu Guðmundar. Líklega munu söngelskir Þingeyingar minnast Guðmund- ar með söknuði og ekki síður djassunnendur, enda vel að sér í tónlistarsögunni, hvort heldur var dægurtónlist eða klassík. Ég minnist hans líka sem frá- bærs sögumanns. Guðmundur var einn þeirra manna sem láta aldurinn ekki trufla sig, var alla tíð strákur í sér og var með klarínettið með sér jafnvel á ferðalagi okkar um Evrópu fyrir nokkrum árum. Minnist hér eins atviks í ferð- inni þar sem við sátum úti á sól- palli og Guðmundur tók upp klarínettið og fór að spila þýska slagara. Þannig vildi til að inni á veitingastaðnum var brúð- kaupsveisla. Það leið ekki á löngu þar til flestir brúðkaups- gestirnir voru komnir út til að hlusta á klarínettspilið og tóku undir með söng. Ég mun sakna vinar og votta börnum hans og aðstandendum samúð mína. Jón Hermannsson. Í dag kveð ég góðan félaga sem ég kynntist um miðja síð- ustu öld. Guðmundur var öflug- ur tónlistarmaður, kennari og frumkvöðull í tónlistarlífi Kefla- víkur. Hann var aðalhvatamað- ur að stofnun Karlakórs Kefla- víkur árið 1953 þar sem leiðir okkar lágu saman en auk þess kom hann að stofnun Tónlistar- félags Keflavíkur, Tónlistar- skóla Keflavíkur og Lúðrasveit Keflavíkur o.fl. Guðmundur var söngstjóri Karlakórsins í sex ár og sinnti því starfi af dugnaði og fag- mennsku. Ég minnist Guð- mundar með hlýju og þakklæti fyrir góð kynni og ljúfa sam- veru. Við Magnea sendum börnum Guðmundar og fjölskyldum þeirra okkar innilegustu sam- úðarkveðjur. Haukur Þórðarson. Góður drengur og mikill hug- sjónamaður er fallinn frá. Leiðir okkar Guðmundar lágu oft sam- an á lífsleiðinni allt frá því að við kenndum saman einn vetur í Flataskóla í Garðabæ árið 1966 en þá var hann skólastjóri tón- listarskólans þar og organisti og fyrir kom að ég lagði honum lið í söng. Síðar kenndi hann hjá mér einn vetur á Stórutjörnum á áttunda áratugnum og síðar uppi á Akranesi, þar sem hann m.a. stofnaði skólahljómsveit en á þeirri starfsemi hafði hann alla tíð brennandi áhuga og var talsmaður nýrra aðferða í þeirri kennslu. Við áttum það sam- eiginlega áhugamál að efla tón- listarkennslu í almennum grunnskóla og fella hana að stundaskrá skólanna til jafns við aðrar námsgreinar. Hann skildi öðrum betur gildi þess að nemendur fengju tónlistarupp- eldi mjög snemma á þroska- brautinni og vann ötullega að því að semja og gefa út kennslu- efni í þeim tilgangi, efni sem mikið hefur verið notað en sem hann þurfti sjálfur að fjár- magna til að koma á framfæri. Og Guðmundur gerði meira en prédika. Hann kenndi af og til í grunnskóla langt fram yfir hefð- bundinn lífeyrisaldur, nokkuð sem fáir munu leika eftir. Hér mun ég ekki rekja lífshlaup Guðmundar sem kom víða við á sinni löngu ævi, sem hljóðfæra- leikari, kennari, námsefnishöf- undur og skólamaður. Til þess eru aðrir hæfari. Ég kveð hann með þökk fyrir hans merka framlag til tónlistaruppeldis ungs fólks og fyrir margar frjó- ar samverustundir í meira en hálfa öld. Hann er einn af þess- um samferða- og lífsnautna- mönnum sem skilja eftir sig góðar minningar. Viktor A. Guðlaugsson. Þetta hlýtur að vera tilfinn- ingin þegar maður er valinn í landslið, hugsaði ég þegar upp- alandi minn í Lúðrasveit Laugarnesskóla, Stefán Þ. Stephensen, bauð mér á æfingu hjá Lúðrasveit Reykjavíkur í Hljómskála. Þetta var 1986 og ég 12 ára. Það sem ég óskaði þess að tilheyra þeirra hópi; Jó- hannes Eggertsson, Björn R. Einarsson, Árni Elfar, Þórarinn Óskarsson, Sverrir Sveinsson o.fl. kappar. Það voru án efa LP-plötur mömmu og pabba sem ég sat límdur við eftir skóla sem ollu þessari botnlausu að- dáun. Og hvernig þeir hvöttu okkur nýliðana var vítamín í æð. Ekki dró úr áhuganum að vera boðinn í fyrsta partííð, sem for- eldrum mínum þótti heldur bratt í ljósi ungs aldurs míns. En pabbi sýndi því furðu mikinn skilning, enda deildi hann að- dáun minni á þessum fjörkálf- um, og varð úr að hann fylgdi mér á fyrstu skemmtikvöldin. Í undirbúningi fyrir Hol- landsferð sveitarinnar 1990 brá svo fyrir nýju andliti. Satt best að segja leit það ekki út fyrir að vera nýtt, frekar nokkur hundr- uð ára eins og það birtist mér. Hvaðan kom þessi maður og hver var hann? Hann var í senn virðulegur, sorgmæddur, spennandi, hulinn dulúð sem ég dróst að, auðsjáanlega búinn að Guðmundur Norðdahl

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.