Morgunblaðið - 15.11.2018, Blaðsíða 63

Fyrst fór ákveðin elíta að nota rit-
málið og með uppgötvun prent-
verksins færðist það til allrar al-
þýðu manna, við vorum öll allt í
einu orðin læs og skrifandi. Núna
er tæknin svo að ryðja ritmálinu í
burtu aftur – það er talað um það í
fullri alvöru að eftir nokkur ár
verði tölvurnar orðnar lyklaborðs-
lausar, við tölum bara við þær, og
þær verða ekki einu sinni hlutir,
þær verða í veggjunum í kringum
okkur.
Við sjáum það líka að sífellt
stærri hluti ungs fólks í kringum
okkur er ekki raunverulega læs,
getur ekki lesið sér til gagns, hvað
þá það geti lesið skáldsögur eða
flóknari texta og mér fannst
spennandi að velta því upp hvað
tekur við. Í fyrsta lagi: er þetta
raunveruleg hætta, getum við hald-
ið fúnkerandi samfélagi án ritmáls-
ins og í öðru lagi hvaða áhrif það
myndi hafa. Þetta er skemmtileg
hugarleikfimi um það hvernig við
værum án ritmálsins, ef við hefð-
um ekki öll lært að skrifa og lesa
þegar við vorum lítil, breytt heil-
anum í okkur og tengt hann upp á
nýtt.
Búin að hræða fólk alveg nóg
Ég skal alveg viðurkenna að ég
bakka aðeins út úr þessum pæl-
ingum, fer svolítið inn í þessa pæl-
ingu en tek hana ekki alla leið, líka
bara vegna þess að fyrri bókin mín
var dystópía og mig langaði ekki
að skrifa aðra dystópíu, ég er búin
að hræða fólk alveg nóg,“ segir
Sigríður og hlær. „Mér finnst það
bara svo áhugaverð pæling hvar
við værum án ritmálsins og líka
bara hvort það er kannski hollt að
velta því fyrir sér hvort það hafi
verið jákvæð þróun að maðurinn
tók upp ritmálið. Ég vitna í Claude
Lévi-Strauss í upphafi bókarinnar
þar sem hann heldur því fram að
ritmálið hafi verið fundið upp til
þess að hneppa annað fólk í ánauð,
það hafi verið valdatæki áður en
það varð eitthvað sem átti að koma
almenningi til góða.“
– Edda getur logið í ákveðinn
tíma en svo kemur að þeim punkti
að hún getur ekki logið lengur
„Það kemur alltaf að því að fólk
rekst á sjálft sig og þrátt fyrir all-
ar hennar gáfur og kosti er hún
ákaflega brotin persóna sem á al-
gerlega eftir að sætta sig við það
hver hún er. Maður getur alveg
ímyndað sér að á tilteknum tíma-
punkti standi maður nakinn og
verði að standa skil á sínu.“
Morgunblaðið/Hari
Valdatæki Sigríður Haga-
lín veltir ritmálinu fyrir sér
í Hinu heilaga orði.
MENNING 63
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. NÓVEMBER 2018
Tónastöðin • Skipholti 50d • Reykjavík • sími 552 1185 • www.tonastodin.is
Japanskt
meistaraverk
Landsins mesta
úrval af píanóum
í öllum verð�lokkum.
Hjá okkur færðu
faglega þjónustu,
byggða á þekkingu
og áratuga reynslu.
Erfðaskráin er fimmtaskáldsaga Guðrúnar Guð-laugsdóttur um blaða-manninn Ölmu Jóns-
dóttur, sem leysir ýmis sakamál.
Í Erfðaskránni fer Alma austur
fyrir fjall til þess að aðstoða dóttur
sína, Gunnhildi, vegna dauðsfalls á
bænum Bjargarlæk í Árnessýslu.
Gunnhildur, sem er hjúkrunar-
fræðingur af
höfuðborgar-
svæðinu, býr í
eldra húsinu á
Bjargarlæk
ásamt ungri dótt-
ur sinni. Starf
Gunnhildar er að
hugsa um þrjú
öldruð systkini
sem þar búa,
Brynjólf, Þórdísi
og Klöru. Gunnhildur var ráðin til
starfans eftir að slest hafi upp á vin-
skapinn hjá Brynjólfi, bróðurnum á
bænum, og Birni, sem ráðinn hafði
verið til þess að sjá um búskapinn,
en hlutverk Rósu konu hans var á
þeim tíma að hugsa um systkinin.
Rósa og Björn bjuggu í nýju húsi í
eigu systkinanna.
Systkinin á Bjargarlæk eru ósam-
mála um hvað gera skuli við gamla
húsið. Brynjólfur og Klara vilja
breyta því í safn en Þórdís hefur
ástæðu til þess að vera alfarið á móti
því.
Sagan hefst á því að Gunnhildur
hringir í móður sína, Ölmu Jóns-
dóttur blaðamann, og biður hana að
koma á Bjargarlæk sér til stuðnings
þegar Brynjólfur finnst látinn einn
morguninn og grunur vaknar hjá
Gunnhildi um að dauða hans hafi
ekki borið að með eðlilegum hætti.
Alma er ekki lengi að komast að því
að líklega hafi verið um morð ræða.
Hún beitir ýmsum brögðum; snuðr-
ar og nýtir sér tengslanet sitt á ýms-
um stöðum til að leysa hið dularfulla
mál.
Í byrjun bókarinnar má lesa á
milli línanna eitthvað gruggugt í fari
Þórdísar varðandi dauða bróður
hennar en þegar líður á beinast sjón-
ir að öðrum persónum á bænum og
utan hans. Höfundi tekst að búa til
góða fléttu þar sem lesandinn sveifl-
ast á milli þess hver sé morðingi
Brynjólfs og þegar á líður hver beri
ábyrgð á öðru dauðsfalli tengdu
Bjargarlæk.
Undirliggjandi þáttur í Erfða-
skránni er ofbeldi sem framið er í
æsku systkinanna á Bjargarlæk og
aldrei var talað um.
Persónusköpun er nokkuð trú-
verðug. Alma gengur yfir strikið í
rannsókn sinni en tilgangurinn er
látinn helga meðalið.
Karakterar systkinanna eru trú-
verðugir sem og Rósu en karakter
Björns er frekar klisjukenndur.
Karakter Gunnhildar er ótrúverð-
ugur á þann hátt að í upphafi er hún
kynnt til sögunnar sem ábyrg mann-
eskja en hagar sér ekki þannig þeg-
ar hún lætur sig hverfa af vettvangi í
seinni hluta bókarinnar.
Erfðaskráin bendir á þann sára
veruleika að áföll sem ekki er unnið
úr geta grafið sig svo djúpt í sálar-
tetrið að afleiðingarnar geta orðið
banvænar.
Morgunblaðið/Hari
Morðgáta Erfðaskráin er fimmta skáldsaga Guðrúnar Guðlaugsdóttur um
blaðamanninn Ölmu Jónsdóttur, sem leysir ýmis sakamál.
Lífshættuleg leyndar-
mál og banvæn þögn
Skáldsaga
Erfðaskráin bbbnn
Eftir Guðrúnu Guðlaugsdóttur.
GPA, 2018. Kilja, 283 bls.
GUÐRÚN
ERLINGSDÓTTIR
BÆKUR
lítið þorp en svo fór það að skipta
miklu minna máli.“
– Hvað er svo fram undan?
„Þessa dagana er ég bara svo feg-
inn að vera búinn með bókina að ég
tek því rólega. Ég er þó aðeins byrj-
aður að leggja drög að einhverjum
sögum en ekki beint kominn af stað.
Þegar ég var búinn með fyrstu
skáldsöguna var ég mjög æstur í að
byrja á næstu, en núna eftir aðra bók-
ina finnst mér þetta vera svolítið mik-
il vinna. Þegar ég hugsa um náunga
sem hafa skrifað tíu bækur fæ ég
pínulítinn svima núna, það er mikil
áskorun að skrifa svona bók, en þetta
er það sem ég finn mig í.“
Morgunblaðið/Eggert
Áskorun Sigurjón
Bergþór Daðason
langaði til að gera
eitthvað nýtt.
Málverkið Chop Suey eftir Edward
Hopper, einn dáðasta listamann
bandarískrar myndlistarsögu, var í
fyrrakvöld slegið hæstbjóðanda á
uppboði Christie’s í New York fyrir
90,1 milljón dala, nær 11,3 milljarða
króna, með gjöldum. Hopper málaði
verkið árið 1929 og er það lang-
verðmætasta málverk hans sem selt
hefur verið; fyrir fimm árum var
verk eftir hann selt á uppboði fyrir
40,5 milljónir dala.
Chop Suey var verðmætast 91
verks úr eigu þekkts safnara banda-
rískra listaverka, Barneys A. Ebs-
worths, sem boðin voru upp.
Hátt verð fékkst einnig fyrir mál-
verk frá fyrri hluta ferils Willems de
Koonings, Woman as Landscape frá
1955. Það var selt fyrir 68,9 milljónir
dala, 8,6 milljarða kr., sem er metfé
fyrir verk eftir listamanninn.
Verðmætt Hluti málverks Edwards
Hoppers, Chop Suey. Það var slegið
kaupanda fyrir 11,3 milljarða kr.
Metfé fyrir
Hopper-verk