Morgunblaðið - 05.01.2019, Qupperneq 26

26
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. JANÚAR 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Kínverskstjórnvöldhafa lengi
haft horn í síðu
Taívans og líta svo
á sem landið sé ein-
faldlega hérað í
Kína. Það á því ekki að koma á
óvart að Xi Jinping, forseti
Kína, skyldi gera Taívan að
umtalsefni í áramótaávarpi
sínu. Þar sagði hann að samein-
ing Taívans við meginlandið
væri óhjákvæmileg, varaði taí-
vönsk stjórnvöld við því að ýta
undir sjálfstæði eyjarinnar og
lýsti yfir því að Kínverjar úti-
lokuðu ekki að beita hervaldi til
að ná Taívan undir sína stjórn á
ný.
Tsai Ing-wen, forseti Taív-
ans, svaraði um hæl og sagði að
Taívanar myndu aldrei sjálf-
viljugir gefa eftir það lýðræði
og frelsi, sem ekki væri fyrir
hendi á meginlandi Kína. Taív-
anar líta á sig sem fullvalda
ríki, en hafa ekki formlega lýst
yfir sjálfstæði frá meginland-
inu.
Þessi orðaskipti eru ógn-
vekjandi, en ættu kannski ekki
að vera tilefni til uppnáms.
Kínverjar hafa alltaf verið við-
kvæmir fyrir Taívan. Það sést á
harkalegaum viðbrögðum
þeirra þegar fyrirmenni frá Ta-
ívan hafa heimsótt Ísland.
Staðan er hins vegar önnur
nú, en oft áður. Kínverjar hafa
orðið herskárri á undanförnum
árum og lagt sérstaka áherslu
á að tryggja áhrif sín og stöðu í
vesturhluta Kyrrahafsins.
Markmið þeirra er að ná þar
slíkum hernaðarmætti að þeir
geti farið sínu fram án þess að
nokkur þori að abbast upp á þá.
Þeir hafa eflt sjóherinn veru-
lega. Á 10 árum hafa þeir smíð-
að rúmlega hundrað ný her-
skip. Fyrsta flugmóðurskipi
þeirra var hleypt af stokkunum
2013 og öðru 2017 þótt ekki sé
það enn komið í þjónustu hers-
ins.
Flugherinn hefur einnig ver-
ið efldur og eru Kínverjar
komnir með orrustuþotur með
sömu eiginleika í flugi og þotur
smíðaðar á Vesturlöndum búa
yfir.
Kínverjar hafa einnig upp-
fært sprengiflaugar sínar og
eiga nú fleiri langdrægar flaug-
ar en nokkurt annað ríki. Þeir
eiga meðal annars flaugar, sem
nota má til að taka bandarísk
flugmóðurskip úr umferð, en
hingað til hafa þau verið talin
nánast óvinnandi virki.
Kínverjar hafa einnig byggt
upp hernaðaraðstöðu á eyjum í
Suður-Kínahafi og láta sér í
léttu rúmi liggja þótt aðrir geri
tilkall til þeirra.
Frá síðari heimsstyrjöld
hafa Bandaríkjamenn verið
nokkuð einráðir á Kyrrahafinu,
en nú hefur þeim verið storkað.
Í tíð Baracks
Obama á forseta-
stóli í Bandaríkj-
unum var lögð auk-
in áhersla á Asíu
og Kyrrahafið
vegna útþenslu
Kínverja. Í stað helmings flota
bandaríska sjóhersins skyldu
60% hans vera þar. Að auki
skyldi bækistöðvum fyrir sjó-
herinn fjölgað.
Donald Trump Bandaríkja-
forseti hefur fylgt þeirri stefnu
og vill bæta í. Bandaríkin hafa
einnig aukið stuðning við Taív-
an, meðal annars í útgjöldum
til hermála.
Philip Davidson, yfirmaður
bandaríska heraflans í Kyrra-
hafi, hefur sagt að Kína myndi
hafa betur í átökum við alla í
Suður-Kínahafi nema Banda-
ríkin.
Spennan hefur farið vaxandi
á þessum slóðum. Kínverjar
gera tilkall til lögsögu yfir Ta-
ívansundi, sem Bandaríkja-
menn telja hins vegar alþjóð-
legt hafsvæði. Í fyrra sendu
Bandaríkjamenn fjölda skipa í
gegnum sundið, Kínverjum til
mikillar gremju.
Í ljósi þessarar þróunar er
ástæða til þess að líta ekki svo
á að orð forseta Kína um ára-
mótin hafi aðeins verið hefð-
bundin slagorð. Fyrir kín-
verskum stjórnvöldum vakir að
festa sig rækilega í sessi og
koma sér þannig fyrir að eng-
inn vogi sér að standa í vegi
fyrir þeim.
Athygli vekur að Xi forseti
tók fram, um leið og hann sagði
að Kína gæfi engin loforð um
að afsala sér þeim kosti að
beita hernaðarmætti sínum, að
landið áskildi landið sér rétt til
að beita öllum nauðsynlegum
leiðum gegn taívönskum að-
skilnaðaraðgerðum og „utan-
aðkomandi öflum“ sem skiptu
sér af sameiningu.
Ekki er líklegt að Taívanar
muni reyna að rugga bátnum í
bráð. Vissulega eru auknar
kröfur um þjóðaratkvæði um
sjálfstæði í Taívan. Kínverjar
hafa talað um eitt land, tvö
kerfi, en margir í Taívan telja
að það séu orðin tóm og líta svo
á að reynsla Hong Kong beri
því glöggt vitni. Kuldi í sam-
skiptum hefur hins vegar spillt
miklum viðskiptum, sem eru
milli Taívans og Kína. Margir
eru þeirrar hyggju að frekar
eigi að bæta samskiptin til að
glæða efnahagslífið.
Hingað til hefur athygli
einkum beinst að átökum
Bandaríkjanna og Kína í við-
skiptum. Bandaríkjamenn telja
Kínverja sýna óheilindi og hafa
brugðist við með tollum, sem
ekki hafa mælst vel fyrir í Pek-
ing. Minni athygli hefur verið á
hernaðarþættinum, en þar ólg-
ar einnig undir niðri.
Vilja nota vaxandi
hernaðarmátt til að
verða einráðir á
heimaslóðum}
Kína lætur að sér kveða
Þ
egar horft er yfir árið 2018 eru
margir sem minnast neikvæðra
frétta bæði úr alþjóðamálum og
innanlandsmálum. Það er að
mörgu leyti skiljanlegt því þær eru
fyrirferðarmeiri. Stríð og hungur eru frétt-
næmari en friður og velmegun. Það er oft gott
að skoða hlutina í víðara samhengi og láta stað-
reyndir tala sínu máli. Það sem við fengum litl-
ar eða engar fréttir af á árinu sem nú er liðið er
að enn eitt árið jukust lífslíkur manna í heim-
inum, ungbarnadauði hélt áfram að minnka,
þeim sem létust í stríði eða hryðjuverkum
fækkaði frá fyrri árum, menntun stúlkna í sam-
anburði við menntun drengja hélt áfram að
aukast og þeim sem búa við fátækt fækkaði
daglega um 127.000 í heiminum öllum. Við
þetta má bæta að í vikunni var greint frá því að
aldrei hefðu fleiri náð 100 ára aldri hér á landi.
Það er lítil frétt um stóra framvindu til hins betra.
Upplýst umræða þarf að byggja á staðreyndum. Við
sjáum fjölmörg dæmi erlendis af hópum sem hafna stað-
reyndum og ógna þar með upplýstri umræðu. Án hennar
er og og verður erfitt að taka skynsamar ákvarðanir og
meta með raunsæjum hætti hvað framtíðin ber í skauti
sér.
Þróun starfa er eitt dæmi. Í dag eru til störf sem voru
ekki til fyrir tíu árum og eftir önnur tíu ár verða til enn
fleiri störf sem eru ekki til í dag. Á sama tíma hafa önnur
störf lagst af og við vitum að á komandi árum mun sú þró-
un halda áfram. Við höfum enn þá tækifæri til að þróa
menntastofnanir sem taka mið af þessari þró-
un en verkefnið er öllu erfiðara fyrir þá sem
eru fyrir á vinnumarkaði. Þar þurfa allir að
leggjast á eitt til að finna lausnir, fjölga tæki-
færum og þannig mætti áfram telja.
Það er vissulega sársaukafull þróun á meðan
hún gengur yfir. Í stað þess að horfa framan í
þann veruleika sem við blasir kjósa margir
stjórnmálamenn þó að setja kíkinn á blinda
augað og boða frekari viðskiptahömlur, tolla og
annað til að minnka alþjóðavæðingu og við-
skiptafrelsi. Það er sagt og gert í nafni þess að
vernda störf heima fyrir án þess að skoða
hverjar afleiðingarnar kunna að verða til
lengri tíma. Sá stjórnmálamaður sem setur á
auknar hömlur á viðskiptafrelsi í dag verður að
öllum líkindum ekki til staðar eftir 20 ár til að
taka afleiðingunum.
Aftur komum við að því sem ég nefndi hér í
upphafi. Þróunin í heiminum er ekki alltaf sú sem við fáum
að sjá í fréttum. Heimurinn er sífellt að verða betri sem að
stórum hluta skýrist af aukinni alþjóðavæðingu og milli-
ríkjaviðskiptum. Við vitum samt að hagsæld síðustu 200
ára eða svo byggir að mestu leyti á vaxandi viðskiptafrelsi
og um leið vaxandi viðskiptum milli landa. Við þurfum að
finna leiðir til að taka á móti framtíðinni, ekki leiðir til þess
að stöðva hana.
Áslaug Arna
Sigurbjörns-
dóttir
Pistill
Aldrei fleiri 100 ára
Höfundur er formaður utanríkismálanefndar
og ritari Sjálfstæðisflokksins.
aslaugs@althingi.is
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Jón Birgir Eiríksson
jbe@mbl.is
Ný reglugerð um greiðslu-þátttöku sjúkratryggðraí kostnaði vegna heil-brigðisþjónustu sem tók
gildi 1. janúar hefur vakið talsverða
óánægju meðal sjúkraþjálfara, en í
henni er sú breyting gerð að fjölda
skipta í sjúkra-, iðju- og talþjálfun á
ári, sem Sjúkratryggingar Íslands
(SÍ) standa straum af, var fækkað úr
20 í 15. Sé talin þörf á fleiri skiptum
er áfram möguleiki á umsókn til SÍ
um framhald meðferðar, en samþykki
fyrir slíku er bundið tilteknum skil-
yrðum.
Samkvæmt reglugerðinni hækk-
ar greiðslumark úr 25.100 kr. í 26.100
kr. hjá almenningi og úr 16.700 í
17.400 kr. hjá öldruðum, öryrkjum og
börnum. Lágmarksgreiðsla á mánuði
er 4.340 kr. á mánuði hjá almenningi
og 2.900 kr. hjá öldruðum, öryrkjum
og börnum.
Komi illa við gigtarsjúklinga
Í yfirlýsingu frá Félagi sjúkra-
þjálfara kom fram að þeir teldu
reglugerðina vera í „hróplegri mót-
sögn“ við þá stefnu stjórnvalda að
auðvelda aðgengi að heilbrigðis-
þjónustu, en árið 2017 var gerð
stefnubreyting í málaflokknum og
greiðsluþátttaka SÍ stóraukin vegna
sjúkraþjálfunar.
Unnur Pétursdóttir, formaður
Félags sjúkraþjálfara, segir hina nýju
breytingu á fjölda skipta valda því að
tilteknir hópar skjólstæðinga sjúkra-
þjálfara komist síður til sjúkraþjálf-
ara og fái síður næga meðhöndlun.
„Í krónum talið skiptir þetta
skjólstæðinga kannski ekki miklu
máli að því leyti að greiðsluþátt-
tökukerfið nær yfir þá sem komast á
annað borð til sjúkraþjálfara. Hins
vegar varðar þessi breyting það hvort
fólk komist til sjúkraþjálfara og fái
næga meðhöndlun. Þetta hittir þá
harðast fyrir sem þurfa langvarandi
meðferð. Í dag er staðan þannig að
meðalmeðferðafjöldi þeirra sem
koma til sjúkraþjálfara er 13 skipti á
ári, þannig að þetta breytir litlu fyrir
þá sem leita til sjúkraþjálfara vegna
minni háttar vandamála,“ segir hún.
Spurð hverjir tilheyri þeim hópi
sem breytingin kemur harðast niður
á segir Unnur að gigtarsjúklingar og
eldri borgarar séu einna helst þeir
sem glími við langvarandi mein sem
þessi.
„Gigtarsjúklingar eru mjög stór
hluti þessa hóps. Þeir berjast við
sjúkdóminn alla ævi og koma gjarnan
í eina til tvær meðferðarlotur á
hverju ári, m.a. til þess að halda sér
vinnufærum. Þetta er sá hópur sem
við teljum hvað viðkvæmastan fyrir
þessum breytingum,“ segir hún og
nefnir að margir eldri borgarar glími
einnig við gigt og/eða önnur stoðkerf-
isvandamál.
Aukin skriffinnska
í kortunum
Unnur segir að með því að
tryggja góðan aðgang að sjúkraþjálf-
un megi spara stórar fjárhæðir í heil-
brigðiskerfinu enda hafi slík meðferð
ótvírætt forvarnargildi. „Það að veita
fólki fullnægjandi sjúkraþjálfun er
einver ódýrasta forvörn sem hægt er
að framkvæma í heilbrigðiskerfinu
gagnvart því að fólk þurfi að leita í
önnur og dýrari úrræði,“ segir hún.
„Okkur finnst mjög illskiljanlegt að
það sé verið að skerða aftur aðgengi
að sjúkraþjálfun, ekki með kostnaði
sem fyrr, heldur á annan hátt. Ef við
horfum fram í tímann, til dæmis á
mikla fjölgun aldraðra sem við sjáum
fram á, þá er forvarnargildi sjúkra-
þjálfunar gríðarlegt. Ef heilbrigðisyf-
irvöld vilja spara stóru peningana, þá
þarf að auka sjúkraþjálfun sem aldrei
fyrr,“ segir hún.
Líkt og fyrr sagði er mögulegt
að SÍ greiði fyrir framhaldsmeðferð
að tilteknum skilyrðum uppfylltum.
Þessi háttur er óbreyttur frá því á
síðasta ári. „Sjúkratryggingar Ís-
lands og sjúkraþjálfarar hafa að öllu
jöfnu verið í góðu samstarfi um það
hverjir fá það framhald og um það
hafa gilt þokkalega skýrar reglur.
Þessi breyting hefur það samt í för
með sér að það er gríðarlegur munur
á því hvort við getum meðhöndlað
sjúklinga án þess að þurfa að sækja
um framhald,“ segir Unnur og tekur
dæmi um gigtarsjúkling sem fer í
tvær tíu skipta meðferðarlotur.
„Hingað til þá hefur ekki þurft
að fara út í þá skriffinsku sem fram-
haldsbeiðni kallar á. Ef skiptin eru
aftur á móti orðin sjö eða færri í
hverri lotu, þá er það orðið of lítið fyr-
ir þennan sjúkling. Þetta stækkar
verulega þann hóp skjólstæðinga sem
við þurfum að fara í aukna skrif-
finnsku fyrir og það er bæði auka-
vinna fyrir sjúkraþjálfara og Sjúkra-
tryggingar,“ segir hún og nefnir þar
að auki að sparnaður af reglugerðar-
breytingunni sé í raun enginn þegar
upp sé staðið. „Með þann ofboðslega
langa biðlista sem er í sjúkraþjálfun,
þá kemur bara nýr skjólstæðingur
inn í staðinn fyrir hvern þann sem er
útskrifaður,“ segir Unnur. „Það sem
er illskiljanlegt við þessa aðgerð er að
hún virðist ekki skila neinum ávinn-
ingi. Það eina sem hún gerir er að
kalla á aukna vinnu.“
Leggist þungt á þá
sem lengi þurfa hjálp
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Sjúkraþjálfun Eldri borgarar falla margir hverjir í þann flokk sem talinn
er verða fyrir höggi vegna breytinga á reglugerð um greiðsluþátttöku.