Morgunblaðið - 05.01.2019, Side 29

UMRÆÐAN 29
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. JANÚAR 2019
Það var góð skemmtun aðfylgjast með heimsmeist-aramótunum í atskák oghraðskák sem fram fóru í
karla- og kvennaflokki í Sankti Pét-
ursborg dagana 26.-30. desember.
Skákmót með styttri umhugsunar-
tíma njóta æ meiri hylli meðal skák-
áhugamanna. Auk þeirra milljóna
sem fylgdust með keppninni á netinu
var fullt út úr dyrum á skákstað í
Sankti Pétursborg. Að venju var
heimsmeistarinn Magnús Carlsen í
sviðsljósinu og sjónvarpsstöðin
NRK, sem hefur gert skákútsend-
ingar eitt vinsælasta sjónvarpsefnið í
Noregi, fylgdi honum hvert fótmál
alla keppnisdagana. Hrösun er
kannski orðið yfir slæma byrjun
hans í atskákhlutanum en þar voru
tefldar 15 umferðir með tímamörk-
unum 15 10. Magnús féll á tíma í sig-
urvænlegri stöðu í 1. umferð og í
þeirri næstu lék hann umtöluðustu
leiki mótsins:
Magnús Carlsen – Vokhidov
1. e4 e5 2. Dh5?! Rc6 3. Bc4
Ýmis stóryrði voru látin falla um
þessa tilraun til að ná heimaskíts-
máti en Magnús virtist ekki geta dul-
ið gremju sína eftir tapið í fyrstu um-
ferð. 2. Dh5 er ekki góður leikur;
hvítur tapar tíma með þessu
drottningarflani. Þetta veit hann
manna best. Að lokum tapaði hann
skákinni þótt hann hafi skapað sér
góð færi um tíma. Norðmenn við
skjáinn voru þrumu lostnir en svo fór
þeirra maður í gang; hægt og bítandi
klifraði hann upp mótstöfluna en ein-
hvern veginn hafði maður á tilfinn-
ingunni að hin slæma byrjun myndi
alltaf taka frá honum sigurinn. Sem
varð reyndin. Hinn 22 ára gamli
Rússi Daniil Dubov varð einn efstur
með 11 vinninga af 15 mögulegum.
Magnús varð í 2.- 5. sæti ásamt
Mamedyarov, Nakamura og Arte-
miev með 10 ½ vinning.
Hraðskákkeppnin stóð í tvo daga
og var tefld 21 umferð, tímamörk 3 2.
Ég er ekki viss um að nokkur skák-
maður hafi náð slíkum gæðum í tafl-
mennsku sinni í hraðskák og Magnús
Carlsen í þessu móti. Hann náði
snemma forystunni og lét hana aldr-
ei af hendi eftir það, hlaut 17 vinn-
inga af 21 mögulegum og var taplaus.
Pólverjinn Jan-Krysztof Duda kom
næstur með 16 ½ vinning og Nakam-
ura varð í 3. sæti með 14 ½ vinning.
Ungir skákmenn frá Íran vöktu
sérstaka athygli og margt bendir til
þess að nýtt stórveldi sé að fæðast í
skákinni. Hinn 15 ára gamli Alireza
Firouzja, sem var meðal efstu manna
í báðum mótunum, hlaut 10 vinninga
af 15 í atskákinni og komst í efsta
sætið eftir sjö umferðir í hraðskák-
inni en tapaði þá fyrir Magnúsi og
endaði með 12 vinnninga af 21.
Í atskákmóti kvenna sigraði kín-
verska stúlkan Ju Wenjun og Kater-
iana Lahno frá Rússlandi vann hrað-
skákina.
Góð frammistaða
Vignis í Hastings
Þegar þrjár umferðir eru eftir af
áramótaskákmótinu í Hastings er
hinn 15 ára gamli Vignir Vatnar
Stefánsson með 4 ½ vinning af sjö
mögulegum og er í 8.-17. sæti ásamt
Guðmundi Kjartanssyni sem vann
sína skák í 7. umferð á fimmtudag-
inn. Þeir eru vinningi á eftir efsta
manni.
Skákþing Reykjavíkur
hefst á morgun – Skákhátíð
MótX á þriðjudag
Útlit er fyrir góða þátttöku á
Skákþingi Reykjavíkur sem hefst á
morgun í húsakynnum TR en meðal
þátttakenda er Hjörvar Steinn Grét-
arsson.
Á Skákhátíð MótX sem hefst í
Stúkunni á Kópavogsvelli á þriðju-
dagskvöldið hafa fjölmargir öflugir
skákmenn skráð sig til leiks. Nánar
verður greint frá þessum mótum í
næstu pistlum.
Að reyna heimaskítsmát er
ekki vænlegt til árangurs
Skák
Helgi Ólafsson
helol@simnet.is
Ljósmynd/Chess.com
Best Íran - næsta stórveldi skákarinnar? Íranska stúlkan Khademalsharieh
náði bestum árangri samanlagt meðal kvenna í Sankti Pétursborg.
Smiðjuvegi 76 • Kópavogi • Sími 414 1000 • tengi@tengi.is
Baldursnesi 6 • Akureyri • Sími 414 1050 • www.tengi.is
Opið virka daga frá kl. 8-18 og laugardaga kl. 10-15
Gæði, þjónusta, ábyrgð - það er Tengi
ALLT Í BAÐHERBERGIÐ
Tengi hefur mikla og góða reynslu af niðurföllunum frá Unidrain.
Unidrain eru margverðlaunuð dönsk hágæðahönnun.
Þann 8. nóvember
síðastliðinn lauk von-
andi einhverri mestu
pólitísku aðför á síð-
ari tímum að einu
fyrirtæki, já ég á við
aðför Seðlabanka Ís-
lands, með seðla-
bankastjórann Má í
fararbroddi, að fyrir-
tækinu Samherja á
Íslandi. Byrjunina
má rekja næstum því
sjö ár aftur í tímann og upphafið
átti meira skylt við atriði í lélegri
bandarískri bíómynd en raunveru-
leikann. Við upphaf húsleitarinnar,
sem trúlega er ein sú viðamesta
sem fram hefur farið á Íslandi,
var búið að gera „réttum“ aðilum
viðvart sem voru klárir með rétt
tæki og tól til að koma „réttum“
fréttum á framfæri. Þarna á ég
við fréttastofu RÚV. Sagan segir
að þessi aðför hafi farið af stað
eftir fyllerísraus í eyru ónefnds
fréttamanns hjá RÚV, sem gerir
þetta mál trúlega að dýrustu timb-
urmönnum Íslandssögunnar og al-
menningur borgar. Svo mikil var
Þórðargleði þeirra er ráku þessa
aðför að búið var að senda frétta-
tilkynningu á 640 netföng, flest
erlend, um að verið væri að rann-
saka fyrirtækið Samherja fyrir
brot á gjaldeyrislögum. Og það
sem meira var, það var búið að
senda þessa tilkynningu áður en
búið var að birta nokkrum aðila
hjá fyrirtækinu nokkra ákæru um
hvert væri tilefni þessarar hús-
leitar eða hvert væri sakarefnið,
sem hlýtur að teljast fordæmalaus
aðgerð.
Og nú, tæpum sjö árum seinna,
þegar Hæstiréttur Íslands hefur
kveðið upp sinn dóm, er fróðlegt
að sjá viðbrögð nokkurra aðila
sem reyndar eiga hlut að máli og
verða þar með seint taldir óhlut-
drægir, en þeir bera því við að
fyrirtækið hafi sloppið vegna laga-
tæknilegra atriða. Einn af þeim er
létu í þetta skína er núverandi
forsætisráðherra, Katrín Jakobs-
dóttir, og einnig fyrrverandi fjár-
málaráðherra, Oddný G. Harðar-
dóttir, en hún auglýsti eftir því á
fésbókarsíðu sinni hvort það væru
ekki einhverjir sammála henni um
þennan skilning. Eitthvað voru
undirtektirnar dræmar, en við
skulum halda því til haga að þess-
ar tvær sátu í ríkisstjórn þegar
þetta mál hófst svo viðbrögð
þeirra voru fyrirsjáanleg. Og við
það má bæta að þessi aðför að fyr-
irtækinu var gerð sólarhring eftir
að umdeilt frumvarp um breytingu
á veiðileyfagjöldunum var lagt
fram. Ef einhver trúir að sú tíma-
setning hafi verið tilviljun hlýtur
viðkomandi líka að trúa á jóla-
sveininn. Það er einmitt vegna
svona stjórnmálamanna sem það
þyrfti að gera það sama og var
gert í Noregi, en þar var sett
ákvæði í norsk sakamálalög sem
bannar stjórnvöldum að gefa í
skyn sekt manna í málum þar sem
annaðhvort hefur verið sýknað eða
mál látið falla niður.
En þessi túlkun þessara tveggja
og seðlabankastjóra er eins fjarri
sanni sem nokkuð getur verið, því
staðreyndin er sú að málið hlaut
mikla og nákvæma skoðun tveggja
annarra eftirlitsaðila. Sérstakur
saksóknari felldi málið niður sem
sakamál eftir tveggja
ára skoðun. Gagn-
rýndi sérstakur sak-
sóknari vinnubrögð
Seðlabankans og
framkvæmdi því eigin
athugun á starfsemi
Samherja og tengdra
aðila. Niðurstaðan var
sú „að Samherji hefði
gætt þess af kost-
gæfni að skila gjald-
eyri heim“.
Ef eitthvað hefði
verið hæft í ásökunum
hefði skattrannsóknarstjóri haldið
áfram með málið á grundvelli
skattalaga. Staðreyndin er hins
vegar sú að það var ekkert og hef-
ur ekkert verið hæft í ásökunum
bankans. Þær byggðust í upphafi
á röngum útreikningum „Simpson
Paradox“ og fyllerísrausi í eyru
eins fréttamanns hjá RÚV. Í kjöl-
farið hafa vinnubrögðin snúist um
það að reyna að búa til eitthvað til
að geta sýnt fram á að bankinn
hafi „haft rétt fyrir sér“. Enda sá
skattrannsóknarstjóri ekki ástæðu
til að rannsaka málið.
En við skulum heldur ekki
gleyma því að á þessum tæpum
sjö árum hafa nokkrir menn sem
vinna eða unnu hjá Samherja ver-
ið settir á sakamannabekkinn og
dæmdir af dómstóli götunar. Þar
eru menn dæmdir sekir bara fyrir
það eitt að þeir vinna hjá sjávar-
útvegsfyrirtæki. Þessir menn eru
búnir að hafa þetta mál yfir höfði
sér í tæp sjö ár, nótt sem dag, og
hafa séð hvernig markvisst hefur
verið reynt að koma sök á þá af
hálfu Seðlabankans. Slíkt hefur
áhrif á líf manna, sumir bognuðu,
sem er ekkert óeðlilegt þegar
heiðarlegir og samviskusamir
menn eiga í hlut, en það er al-
gjörlega óeðlilegt að það gerist
vegna aðgerða stjórnvalda sem
eru í þeirri aðstöðu að geta dregið
mál á langinn og hafa nægjanlegt
bolmagn til að viðhafa slíkan
málatilbúnað. Er það stjórnsýsla
sem við ætlum að samþykkja?
Viljum við að sá sem kemur fram
fyrir hönd stjórnvalds viðhafi
svona vinnubrögð? Eða lýsi því yf-
ir opinberlega að menn séu að
sleppa af því að reglurnar eru
ekki eins og hann vildi að þær
væru?
En eigendur Samherja og
starfsmenn voru tilbúin að taka
slaginn og höfðu getu til þess,
staða sem ekki allir hafa. En sú
barátta var ekki án fórna því
fyrirtækið missti góðan mann,
eins og komið hefur fram. En
verst er að það mun enginn sem
kom að þessu máli fyrir hönd
stjórnsýslunnar verða látinn sæta
ábyrgð, sem er algjörlega ólíðandi,
því ef einhver hjá fyrirtækinu
hefði gert eitthvað rangt væri búið
að dæma viðkomandi. Valdi fylgir
ábyrgð og sumir höndla greinilega
ekki að fara með vald, allra síst sá
er situr í stól seðlabankastjóra
þessa dagana.
Afhroð Más og
Seðlabankans
Eftir Pál
Steingrímsson
Páll
Steingrímsson
»Niðurstaðan var sú
„að Samherji hefði
gætt þess af kostgæfni
að skila gjaldeyri heim“.
Höfundur er sjómaður.
pall.steingrimsson@gmail.com
Allt um sjávarútveg