Dagblaðið Vísir - DV - 26.07.2019, Blaðsíða 18

18 26. júlí 2019FRÉTTIR
E
f eitthvað á leiðinni hefði
klikkað, flugvélin bilað eða
einhver seinkun hefði orðið,
þá væri ég ekki hér í dag,“ seg-
ir Aldís Freyja Magnúsdóttir, íbúi í
Vestmanneyjum, en hún var lífs-
hættulega komin þegar hún fékk
utan legsfóstur á seinasta ári og
missti hátt í fjóra og hálfan lítra af
blóði. Ekki mátti muna nema örfá-
um mínútum þegar sjúkraflugvél frá
Akureyri lenti í Eyjum og sótti Aldísi.
„Ef við værum með okkar eigin
sjúkraflugvél hér á Suðurlandi þá
hefði ég kannski ekki verið jafn ná-
lægt dauðanum og ég var,“ segir Al-
dís í samtali við DV.
520 kílómetrar á milli
Árið 2010 gengu Sjúkratryggingar
Íslandsfrá samkomulagi við Mýflug
vegna sjúkraflugs á Vestmannaeyja-
svæði. Flugfélag Vestmannaeyja
hafði áður sinnt fluginu en síðan
misst flugrekstrarleyfið. Sjúkraflug-
vél fyrir Vestmannaeyjar er því stað-
sett á Akureyri, í um 520 kílómetra
fjarlægð.
Tilgreindur viðbragðstími hjá
Mýflugi er 35 mínútur frá því beiðni
berst þar til flugvélin er tilbúin til
flugtaks frá Akureyrarflugvelli. Flug-
tími til Vestmannaeyja er 40–45
mínútur. Þá eru þyrlur Landhelgis-
gæslunnar reiðubúnar að taka að
sér sjúkraflug á Vestmannaeyja-
svæði ef vél Mýflugs getur ekki lent
í Vestmannaeyjum.
Kostnaður vegna sjúkraflugs til
og frá Vestmannaeyjum árið 2016
nam tæpum 29 milljónum króna en
það er um sjö prósent af kostnaði
vegna sjúkraflugs á landinu öllu en
kostnaður við allt sjúkraflug Mýflugs
nam tæpri 391 milljón króna á síð-
asta ári.
Þá nam kostnaður vegna þyrlu-
flugs Landhelgisgæslunnar til Vest-
mannaeyja rúmri 1,1 milljón króna.
Það samsvarar um 13 prósentum
kostnaðar við allt flug Landhelgis-
gæslunnar á síðasta ári, en kostn-
aður við það var rúmar 8,6 milljón-
ir króna.
Í nóvember á seinasta ári greindu
Eyjafréttir frá því að það sem af var af
ári hefði þurft að kalla til sjúkraflug-
vél eða þyrlu til sjúkraflutninga milli
lands og Eyja í að meðaltali 2,7 skipti
á viku.
„Það eru komin 110 flug með
Mýflugi það sem af er ári. Það er
erfiðara að fá tölfræði hjá Land-
helgisgæslunni en okkur telst til að
það séu um 10–12 þyrluflug það
sem af er á þessu ári,“ sagði Styrmir
Sigurðarson, yfirmaður sjúkraflutn-
inga á Suðurlandi.
Þá kom fram að árið 2016 var
meðalkostnaður eins sjúkraflugs,
miðað við öll sjúkraflug, 584.793
krónur og má búast við að hann hafi
hækkað umtalsvert síðan þá.
Greiðar samgöngur eru
mannréttindi
Sara Sjöfn Grettisdóttir, ritstjóri
Eyjafrétta, ritaði harðorðan pistil
í apríl síðastliðnum þar sem hún
gagnrýndi að engin sjúkraflugvél
væri til staðar á Suðurlandi.
„Í mínum haus er akkúrat ekkert
rökrétt við þetta og hreinlega verið
að taka óþarfa áhættu með líf fólks,“
ritaði Sara og bætti við á öðrum stað:
„Ég velti fyrir mér hversu margar
fjölskyldur eiga svona sögur, af bið
eftir sjúkraflugi. Hvað þarf að gerast
til að laga þetta, þarf fólk að deyja í
biðinni svo eitthvað breytist?
Ég verð svo reið þegar ég hugsa
um þetta! Hvað er verið að bjóða
okkur upp á? Eigum við ekki betra
öryggi skilið. Ætti ekki að vera algjört
forgangsatriði að koma þessu í lag.
Örugg heilbrigðisþjónusta og greið-
ar samgöngur eru mannréttindi
sem ættu að vera aðgengileg hverj-
um einasta Íslendingi.“
Missti 90 prósent af blóði sínu
Það var um miðjan febrúar á sein-
asta ári að Aldís komst að því að hún
væri barnshafandi.
„Daginn eftir vaknaði ég með
gnístandi verk í kviðnum og fór á
klósettið þar sem ég endaði á að
svitna og engjast um af sársauka. Ég
reyndi að kalla á frænku mína sem
ég bjó með og það reyndi svo á að
ég kastaði upp í sturtuna við hliðina
á mér. Um leið fann ég að allt blóð
fór úr hausnum á mér. Á endanum
kom frænka mín fram og hún fór
með mig beint upp á sjúkrahúsið í
Eyjum.“
Aldís var lögð inn á sjúkrahúsið
í skyndi þar sem henni voru gefin
verkjalyf og blóð.
„Sem betur fer hafði ég tekið
þungunarpróf kvöldið áður, því um
leið og ég sagði að ég væri ófrísk þá
fattaði hjúkrunarfræðingur strax
hvað var í gangi: ég var að missa
fóstur. Í staðinn fyrir að blæða niður
þá var allt mitt blóð að safnast upp
í leginu á mér svo ég var að missa
blóð mjög hratt,“ segir Aldís en hún
missti rúmlega 90 prósent af blóð-
inu og var að eigin sögn sárþjáð þrátt
fyrir mikla morfíngjöf. Fór það svo
að hún kláraði allar þær blóðbirgðir
sem til voru á sjúkrahúsinu, á með-
an beðið var eftir sjúkraflugvélinni.
Kallað var á sjúkraflugvél á veg-
um Mýflugs en en það tók rúmlega
40 mínútur að koma vélinni til Vest-
mannaeyja.
„Mér var svo skutlað í sjúkrabíl
upp á flugvöll og flogið með mig
beint í bæinn. Ég var með meðvit-
und allan tímann og það eina sem
ég heyrði voru orðin „akút“, „ medic
bíll“ og „vantar blóð“. Um leið og við
lentum í Reykjavík tók á móti mér
sjúkrabíll þar sem mér var gefið
meira blóð.“
Þegar komið var á Landspítalann
var Aldísi rúllað beinustu leið inn á
skurðstofu.
„Ég áttaði mig ekkert á alvarleika
málsins fyrr en ég vaknaði eftir að-
gerðina og var tjáð af lækninum að ég
hefði verið með utanlegsfóstur sem
fékk að dafna of lengi í eggjaleiðara
og það bókstaflega sprakk. Um 4,3
lítrar af blóði mínu höfðu safnast fyr-
ir í leginu á mér og hún sagði mér að
ef ég hefði komið fjórum mínútum
seinna inn á skurðstofuna þá hefði
ég látið lífið. Hver mannslíkami er
bara með rúma fimm lítra af blóði
svo það er hægt að ímynda sér hvað
ég missti mikið og hratt.
En sem betur fer þá lifði ég þetta
af, ég var þó mjög slöpp og var frá
vinnu í rúma tvo mánuði. Af því
að ég frestaði því svo lengi að taka
þungunarpróf þá var fóstrið orðið
um sjö vikna og þess vegna var þetta
einmitt mun stærri aðgerð en venju-
leg fóstureyðing með skurðaðgerð.
Ég er með þrisvar sinnum stærra ör
en eins og eftir keisara. En um mína
sögu er tvennt að segja. Í fyrsta lagi:
Ekki bíða með að taka þungunarpróf
ef ske kynni að fóstrið væri utanlegs.
Í öðru lagi: Það er alveg fáránlegt að
það skuli ekki vera sjúkravél til stað-
ar í Eyjum eða þá að minnsta kosti í
Reykjavík.“ n
ALDÍS VAR FJÓRUM MÍNÚTUM
FRÁ DAUÐANUM
Auður Ösp Guðmundsdóttir
audur@dv.is
n Missti 90 prósent af blóði líkamans n Engin sjúkraflugvél í Eyjum
n „Þarf fólk að deyja í biðinni svo eitthvað breytist?“