Dagblaðið Vísir - DV - 26.07.2019, Blaðsíða 29

PRESSAN 2926. júlí 2019
Kristján Kristjánsson
ritstjorn@dv.is
n Hálf öld liðin frá því að Neil Armstrong steig fyrstur manna fæti á tunglið
n Nokkrar óvæntar staðreyndir sem þú vissir líklega ekki
U
m síðustu helgi var þess
minnst að hálf öld var liðin
frá því að Neil Armstrong
steig fyrstur manna fæti á
tunglið. Þetta var auðvitað sögu-
legur atburður enda í fyrsta sinn
sem maður steig fæti á annan klett
en jörðina okkar. Armstrong og Ed-
win Aldrin fóru til tunglsins með
Apollo 11. Lendingin var hluti af
Apollo-verkefni bandarísku geim-
ferðastofnunarinnar NASA og var
það einnig stór sigur fyrir Banda-
ríkin í því mikla áróðurs stríði sem
var háð við Sovétríkin á þessum
tíma en þá stóð kalda stríðið sem
hæst. En það er eitt og annað varð-
andi þessa merku ferð Apollo 11
og annarra geimfara til tunglsins
sem ekki er á allra vitorði.
Geimferðirnar og verkefnið
allt í heild sinni var mikil próf-
raun fyrir hugrekki manna og hug-
vit en mörg vandamál þurfti að
leysa og yfirstíga til að allt gengi
upp. Margar samsæriskenn-
ingar hafa orðið til í tengslum
við þetta mikla afrek, misgáfu-
legar, og hafa margar þeirra lif-
að áratugum saman. Einna hæst
ber kannski kenningin um að allt
hafi þetta verið sviðsett og að í
raun hafi menn aldrei stigið fæti á
tunglið, þetta hafi bara verið gert
í kvikmyndaveri og heimsbyggð-
in blekkt í bak og fyrir. Ef það væri
rétt væri það eitt og sér mikið af-
rek að hafa fengið þær mörg þús-
und manneskjur sem unnu að ver-
kefninu til að þegja um það alla tíð
og auðvitað hefði það einnig ver-
ið ótrúlegt afrek að geta sviðsett
þetta allt á þann hátt að fólk trúði
þessu. En eins og flestir vita vænt-
anlega var ekki um sviðsetningu
að ræða heldur var einfaldlega far-
ið til tunglsins.
Hér á eftir verða nefnd til
sögunnar nokkur atriði varðandi
Apollo-verkefnið sem ekki eru á
allra vitorði.
Fyrst ber að nefna að banda-
ríska geimferðastofnunin var und-
ir það búin að eitthvað gæti farið
úrskeiðis á tunglinu sem yrði til
þess að geimfararnir kæmust ekki
aftur heim. Af þeim sökum var
ræða skrifuð fyrir Richard Nixon
forseta sem bar heitið „In the
Event of Moon Disaster“ (Ef tungl-
ferðin mistekst) sem hann átti að
lesa upp í sjónvarpi ef geimfararn-
ir sætu fastir á tunglinu. Einnig var
gerð viðbragðsáætlun. Samkvæmt
henni átti að rjúfa samskipti
stjórnstöðvar NASA við geimfar-
ana. Nixon átti að hringja í verð-
andi ekkjur þeirra og síðan flytja
eftirfarandi ræðu:
„Örlögin hafi skipast þannig að
mennirnir sem fóru til tunglsins til
að rannsaka það á friðsamlegan
hátt munu munu bera beinin
þar og hvíla þar. Þessir hugrökku
menn, Neil Armstrong og Edwin
Aldrin, vita að engin von er til að
hægt verði að bjarga þeim. Þeir
vita einnig að í fórn þeirra felst
von fyrir mannkynið.
Þessir tveir menn fórna lífi sínu
fyrir göfugasta markmið mann-
kynsins: Að leita sannleikans og
öðlast skilning. Þeir verða syrgð-
ir af fjölskyldum sínum og vinum,
þeir verða syrgðir af samlönd-
um sínum, þeir verða syrgðir af
fólki um allan heim, jörðin okkar
mun syrgja þá, jörðin sem þorði
að senda tvo syni sína út í það
ókunnuga. Í könnunarferð sinni
fengu þeir jarðarbúa til að finn-
ast þeir vera eitt, með fórn sinni
binda þeir bræðralag manna enn
sterkari böndum.
Áður fyrr horfði fólk til himins
og sá hetjur sínar í stjörnumerkj-
unum. Í nútímanum gerum við
eiginlega það sama en hetjur okk-
ar eru hetjur af holdi og blóði.
Aðrir munu fylgja í kjölfar þeirra
og örugglega snúa heim aftur.
Leit okkar verður ekki stöðvuð.
En þessir menn voru þeir fyrstu
og þeir munu vera fremst í hjört-
um okkar. Sérhver manneskja
sem horfir til himins að næturlagi
í framtíðinni mun vita að þar er
smá blettur þar sem mannkynið
mun vera til eilífðar.“
Verkefnið sem kom
mönnum til
Þrír fræknir Neil Armstrong,
Michael Collins og Edwin E. Aldrin Jr.
Geimsýning
Hér má sjá svipmynd af geimsýningu
á Smithsonian Air and Space-safninu í
Washington. Mynd: Getty Images