Skessuhorn - 23.11.2005, Blaðsíða 6

6
MIÐVIKUDAGUR 23. NÓVEMBER 2005
gHSSUHOBKI
Búskapur og velferð á Vesturlandi
Fimmtudaginn 17. nóvember sl.
var haldin fjölmenn ráðstefna á
Hvanneyri um landbúnað undir
heitinu: „Búskapur og velferð á
Vesturlandi.“ Það voru Búnaðar-
samtök Vesturlands og Samtök
sveitarfélaga á Vesturlandi sem
stóðu að ráðstefhunni sem m.a. er
haldin í tílefni þess að Búnaðarsam-
tökin eru 20 ára um þessar mundir.
Helga Halldórsdóttir, formaður
stjórnar SSV sagðist í samtali við
Skessuhorn vonast til að ráðstefnan
markaði ákveðið upphaf að nánara
samtarfi BV og SSVj enda margt
sem þessi félög eiga sameiginlegt svo
sem í ráðgjafarþjónustu fýrir bænd-
ur, ferðaþjónustuaðila og almennt
fyrir atvinnulífið á Vesturlandi.
Mörg áhugaverð erindi voru flutt
á ráðstefnunni um stöðu búgreina í
landshlutanum, afkomu bænda, ein-
stakra búgreina og hlurmindi á bú-
jörðtun. Þá kynntu fjórar banka-
stofnanir starfsemi sína, einkum er
snýr að lánveitingum til bænda. En
eins og kunnugt er var Lánasjóður
landbúnaðarins seldur hæstbjóðanda
fyrir skömmu og er ljóst að sam-
keppni lánastofinana hefur í kjölfarið
aukist mjög um lánafyrirgreiðslu til
stéttarinnar. Veðrými landeigenda
hefur einnig hækkað til muna sam-
hliða hækkandi jarðaverði og því eru
lánastofnanir viljugri en áður að
leggja fé inn í greinina.
Stofhun í mótun
I upphafi ráðstefhunnar kynntí A-
gúst Sigurðsson, rektor LBHI starf-
semi stofnunarinnar sem varð til um
síðustu áramót með sameiningu
skóla og stofnana á landbúnaðar-
sviði. Landbúnaðarháskóli Island er
stofiiun sem er í mikilli þróun en
meginviðfangsefni hans eru rann-
sóknir, kennsla og endurmenntun.
Búnaðarffæðsla tekur breytingum
og skilgreining orðsins landbúnaðar
væri víðari en fyrr. Rannsóknir í
starfsemi LBHI vega um 60% og
kennsla 40%. Markmið LBHI er að
auka menntunarstígið í landbúnaði
með því að efla kennslu og rann-
sóknir, hafa stöðugt allt nám í end-
urskoðun, fjölga nemendum og efla
mannauð auk þess að byggja upp
henmga aðstöðu fyrir starfsemina. A
næsta ári er útlit fyrir að skólinn út-
skrifi 120 nemendur og sagði Agúst
það ljóst vera að huga þurfi að upp-
bygginu hentugs húsnæðis sem
rúmaði t.d. útskriftarathafnir og
aðra fjölmenna mannfagnaði. Sagði
hann að í framtíðinni væri stefnt að
því að um 500 nemendur geti stund-
að þar nám samtímis og þýðir það
verulegan vöxt LBHI.
Snæfellingar
framar öðrum
Ema Bjamadóttir, hagffæðingur
Bí fluttí áhugavert erindi um stöðu
búgreina á Vesturlandi og lagði út
frá spurningunni „Hvar stendur
landbúnaður á Vesturlandin í sam-
anburði við aðra landshluta?" Sagði
hún að dregið hefði úr ffamleiðslu á
Vesturlandi miðað við aðra lands-
hluta þegar miðað er við greiðslur
búnaðargjalds, en þær vom 10,7% af
heildargreiðslum á landinu árið
2004 en vom 11,6% árið 1998. Á
Vesturlandi er ffamleitt 12,57% af
greiðslumarki í mjólk og hefur það
minnkað ffá því að vera 13,4% árið
1998. Einnig hefur hlumr landshlut-
ans í greiðslumarki í sauðfé farið úr
15,45% í 14,62% á sama tíma. 16%
fækkun hefur orðið á þessum ámm á
þeim búum á Vesturlandi sem færa
búreikninga. Sagði Erna að miðað
við niðurstöður búreikninga væm
bændur á Snæfellsnesi að skila mest-
um afurðum bæði í mjólk og kinda-
kjöti miðað við skýrsluhald en bú-
peningur Snæfellinga skilar töluvert
meiri afurðum og ffjósemi er búpen-
ingur Borgfirðinga og Dalamanna.
Sumarhúsa-
og veiðitekjur
Ema kom inn á þá gríðarlegu
aukningu sem orðið hefur í fjölda
sumarbústaða á Vesturlandi frá því
árið 1998 þegar þeir vora 1955 tals-
ins, en þann 8. nóvember sl. vom
þeir orðnir 2782 samkvæmt tölum
ffá Fasteignamati ríkisins. Þannig
hefur aukningin á þessu tímabili ver-
ið yfir 42%. Bændur era í mörgum
tilfellum eigendur lands sem nýtt er
fyrir sumarhúsabyggðir og þannig
em tekjur af landi og ýmsum hlunn-
indvun að aukast og leysa að ein-
hverju leyti af hólmi tekjur af hefð-
bundnum búgreinum sem vega nú
minna sem hlutfall af landsffam-
leiðslu. Erna bentí á mikilvægi veiði-
tekna á Vesturlandi þar sem lands-
hlutinn hefur algjöra sérstöðu á því
sviði enda var 46% af veiði ársins
2004 á Vesturlandi. Þannig skilar
veiðin hvorki meira né minna en
44% af hlutfalli hagnaðar af at-
vinnutekjum í landbúnaði í lands-
hlutanum.
Hækkandi jarðaverð
getur verið ógnun
Að endingu fór Ema yfir noklcur
sóknarfæri sem hún telur að bændur
á Vesturlandi gætu fært sér í nyt.
Taldi hún fyrst að nálægð landshlut-
ans við stærsta markaðinn væri tví-
mælalaust sóknarfæri sem og land-
ffæðileg nálægð við Landbúnaðar-
háskólann þar sem saman væri kom-
in mesta þekking á einum stað á
sviði landbúnaðar. Þá taldi hún Vest-
urland standa framar flestum öðrum
landssvæðum m.t.t. ferðaþjónustu
og fæli það m.a. í sér tækifæri í nýt-
ingu hlunninda svo sem skotveiði.
Að endingu nefndi hún hækkandi
landverð og varpaði fram þeirri
spumingu hvort það væri tíl góðs
eða ills fyrir landbúnaðinn í ljósi
þess að landbúnaður þurfi fyrir
bragðið að skila aukinni arðsemi til
að keppa við þá sem kaupa land háu
verði og nýta til annars - eða nýta
það alls ekki.
Jónas Bjarnason, forstöðumaður
Hagþjónustu landbúnaðarins fór
yfir afkomu bænda á Vesturlandi í
samanburði við önnur landssvæði.
Kom m.a. ffam hjá honum að kúm
hafi fjölgað um 52% á sérhæfðum
kúabúum í landshlutanum og inn-
leggt þeirra aukist um 101% ffá ár-
inu 1996. Búum hefiir fækkað og
þau stækkað á umliðnum ámm sem
leitt hefur til hagræðingar og hækk-
unar t.d. á launagreiðslugetu á þeim
bútun sem eftír em. Tekjur effir
hverja mjólkurkú á Vesturlandi vom
364 þúsund krónur árið 2004 en þar
höfðu Sunnlendingar vinninginn
þar sem tekjur vom 415 þús. effir
hverja kú. Tekjur effir vetrarfóðraða
kind vom að meðaltali 11.518 krón-
ur á Vesturlandi á liðnu ári en Vest-
firðingar höfðu mestar tekjur eða
12.455 krónur. Sauðfé hefur fjölgað
um 38% á sérhæfðum sauðfjárbúum
ffá árinu 1996 og innlegg frá þeim
aukist um 44%.
Batnandi túnar m.a.
samhliða liagræðingu
Meðal annarra erinda sem flutt
vom á ráðstefhunni má nefna erindi
Sigríðar Jóhannesdóttur þar sem
hún þallaði um aukna nýtingu land-
eigenda af skotveiðihlunnindum,
nýtt félag sem stofnað hefur verið og
mun m.a. kortleggja hlunnindi. Jón
Gíslason, bóndi á Lundi fjallaði um
stöðu kúabænda í samfélaginu, í-
mynd greinarinnar og nauðsyn þess
að búin geti stækkað tíl að auka hag-
kvæmni og bætt rekstrarskilyrði
kúabænda. Sambærilegar upplýsing-
ar gaf Ásmundur Daðason en hann
greindi ffá hagræðingu á Lambeyr-
arbúinu m.a. með breyttu gjafafyrir-
komulagi, nýrri girðingartækni og
fleira. Bemharð Þór Bemharðsson,
deildarstjóri við Viðskiptaháskólann
flutti erindi sem hann nefndi „Inn-
lend eða erlend fjármögnun".
Þa ð er ágœtt að nýta tímann og hafa eitt-
hvað á prjmunum meðan hlýtt er á erindi
á ráðstefnu sem þessari.
Ráðstefnan í heild undirstrikaði
það að landbúnaður á Vesturlandi er
í mikilli þróun og margvíslegar
breytingar hafa átt sér stað, margar
til góðs. Búum hefur fækkað en þau
stækkað og hagur kúabænda sérstak-
lega hefur vænkast. Batnandi tímar
em einnig í sjónmáli hjá sauðfjár-
bændum en í þeirri grein er ein-
kennandi að bændur þurfa sértekjtu
af öðm en eingöngu sauðfjárrækt.
Vega tekjur af ýmsum hlunnindum,
af ferðaþjónustu eða störfum á hin-
um almenna vinnumarkaði þar stórt
og eiga bamandi samgöngur stærst-
an þátt í að menn geta með auðveld-
ari hætti en áður sótt viðbótar at-
vinnutekjur lengra en áður var ger-
legt. MM
Atján mánaða göngugarpur
Dregnir hafa verið út þrír þátt-
takendur í gönguferðum UMFI
sl. sumar sem famar vom undir
merkjunum „Fjölskyldan á fjall-
ið,“ sem er landsverkefhi UMFI
og liður í verkefhinu Göngum um
Island. Góð þátttaka var í sumar í
verkefninu vítt og breidd um
landið. Edda útgáfa gefur vinn-
ingshöfum bókina Islensk fjöll eft-
ir Ara Trausta Guðmundsson sem
kom út í sumar. Athygli vekur að
einn hinna heppnu vinningshafa
er einungis 18 mánaða gamall, en
það er Jóhannes T. Torfason á Ás-
brún í Bæjarsveit, en hann gekk á
Varmalækjarmúlann ásamt föður
sínum Torfa Jóhannessyni.
Varmalækjarmúlinn var fjall ársins
hjá UMSB og ríflega 90 manns
skráðu nöfh sín í gestabók á toppi
múlans í sumar. MM
Hluti gestanna en alls tóku um 100 mannsþátt í ráðstefnunni. Fremst má m.a. sjá Eirík
Blimdal, framkvœmdastjóra Búnaðarsamtaka Vesturlands og Helgu Halldórsdóttur, for-
mann stjómar SSV, en þessar stofnanir stóðujýrir ráðstefnunni.
PISTILL GISLA
Minni máttar
í æsku var mér kennt að ráð-
ast aldrei á minnimáttar. Þetta
er reyndar sú regla sem mér
þótti á sínum tíma hvað erfiðast
að virða. Einfaldlega þess að
þetta var alls ekki rökrétt. Með
þessari reglu var verið að flækja
málið óþarflega mikið og gera
lífið erfitt að óþörfu. Bæði var
það að eins og gefur að skilja er
það mvm fljótlegra að lúskra
þeim sem minna mega sín og
líka hitt að mér gekk alltaf erf-
iðlega að beita þá ofbeldi sem
meiri höfðu máttinn.
Það var því alls ekki skynsam-
legt að rétta þeim kjaftshögg.
Það var hinsvegar ekld um ann-
að að ræða en að hlýða því ann-
ars átti maður yfir höfði sér að
verða illa úti sem minnimáttar-
aðili eins og það heitir á góðu
stofnanamáli. Fyrir vikið dró
mjög úr ofbeldisverkum af
minni hálfu og ég lærði það
með tímanum að það væri far-
sælast að öll dýrin í skóginum
væru vinir nema þá að til kæmu
sérstakar undanþágur.
Það fer ekki á milli mála að
ég er ekki sá eini til að upp-
götva kosti þess að eiga við
minnimáttar ef maður þarf að
láta hendur skipta eða níðast á
einhverjum með öðrum hætti.
Þar sem fiumskógarlögmálið
er við lýði, líkt og á Islandi nú-
tímans, (þrátt fyrir stórfelldan
skort á frumskógum) þar er það
sjálfsagt og eðlilegt og umfram-
allt nauðsynlegt til að afla sér
viðurværis, að hagnast á kostn-
að annarra. Þá er að sjálfsögðu
þægilegast að einbeita sér að
þeim sem minna mega sín. Það
sem líka styður það er að sam-
úðin er yfirleitt með þeim
stærri og sterkari. Það er bara
einfaldara og yfirhöfuð farsælla
að skipa sér í flokk með sem
hafa krafta og þar með völd.
Núna síðast er gripið til þess
ráðs að ná í aura í vasa öryrkja
með í krafti reglugerðar sem
stöðvar greiðslur til þeirra sem
fullnýtt hafa bótarétt sinn. Það
er ekki gert vegna þess að ör-
yrkjar eigi meira af peningum
en aðrir heldur vegna þess að
það er auðveldara að ná skild-
ingunum af þeim. Ef menn
ganga ekki heilir til skógar þá
verða þeir étnir í skóginum.
Þannig virkar þetta ágæta
frumskógarlögmál. Um leið er
rætt um lækkun fjár-
magnstekjuskatts og fleiri að-
gerðir sem miðar að því að
bæta hag þeirra sem meira
mega sín til að þeir megi sín
einn meira enda mega þeir gera
nokkumveginn það sem þeim
sýnist. Þannig gerast kaupin á
eyrinni en þar kaupa öryrkjar
væntanlega ekki mikið fyrir
þessi jól.
Gísli Einarsson, meiri máttar.