Skessuhorn - 29.03.2017, Blaðsíða 12

MIÐVIKUDAGUR 29. MARS 201712
Hollenska flutningaskipið Amber
kom til hafnar í Ólafsvík á fimmtu-
daginn með 900 tonn af salti frá
Túnis. Að sögn Péturs Bogasonar
hafnarvarðar var allt salt búið í bæj-
arfélaginu og hafi að undanförnu
þurft að aka með salt til fiskverkana
í Snæfellsbæ víða að. Þessi saltfarm-
ur fer því í fiskvinnsluhúsin í Snæ-
fellsbæ. Pétur segir að það eyðist
sem af er tekið og eðlilegt að mikið
salt sé notað þegar aflabrögð eru svo
góð sem raunin er. Dragnótabátar
hafa mokfiskað að undanförnu og
fylla hvert kar. Netabáturinn Bárður
SH landaði á miðvikudaginn á Arn-
arstapa 13,3 tonnum og svo land-
aði hann síðar sama dag sjö tonnum
í Ólafsvík. Voru trossurnar aðeins
látnar liggja í stutta stund í sjónum.
Netabáturinn Katrín SH var með
um 14 tonn í aðeins tvær trossur og
voru þær einungis smá stund í sjón-
um líkt og hjá Bárði SH.
Það kom gott skot hjá handfæra
bátnum Gesti SH frá Arnarstapa,
sagði Pétur hafnarvörður. Pétur
bætir því við að bátar frá Snæfellsbæ
séu farnir að hægja verulega á sér í
róðrum til þess að láta kvótann duga
eitthvað fram á vorið.
Það eru einkum línubátar sem
geta kvartað en eftir að loðnan mætti
á Breiðafjörðinn hefur verið erfiðara
hjá þeim. Hafa bátarnir verið að fá
um 50 kíló á balann sem þykir lé-
legt, enda er fiskurinn nánast afvelta
af loðnuáti og fúlsar því við beitunni
sem í boði er úr landi.
af
Góð aflabrögð á
allt nema línuna
Hér er unnið við löndun á salti úr hollenska flutningaskipinu Amber.
Sigurður Yngvi Kristinsson, pró-
fessor í blóðsjúkdómum við Há-
skóla Íslands, telur mergæxli séu
algengir meðal íbúa á Akranesi en
annars staðar. Ríkisútvarpið fjallaði
ítarlega um mál þetta í síðustu viku.
Mergæxli er krabbamein í bein-
merg og er meinið skylt hvítblæði.
Á síðasta ári var í Skessuhorni ítar-
lega greint frá viðamikilli rannsókn
á vegum HÍ undir stjórn Sigurðar.
Rannsóknir bar heitið Blóðskim-
un til bjargar og þar var leitað sam-
þykkis og blóðsýna frá öllum íbúum
landsins fæddum 1975 eða fyrr. Til-
gangur rannsóknarinnar er að skilja
orsakir mergæxlis og forstig sjúk-
dómsins. Rannsóknin hófst form-
lega í nóvember en til að prufu-
keyra ferlið var eitt bæjarfélag valið
þar sem skimað var fyrir mergæxli
áður en skimunin hófst á landsvísu.
Þar varð Akranes fyrir valinu.
Fyrstu niðurstöður rannsóknar-
innar benda til þess að 5,2% lands-
manna séu með mergæxli á byrj-
unarstigi án þess að hafa vitneskju
þar um. Er það ögn hærra hlutfall
en í nágrannalöndunum. Sigurð-
ur telur að mergæxli séu algeng-
ari meðal íbúa Akraness en ann-
arra landsmanna. „Það er tilfinning
okkar, og við höfum tekið eftir því
á blóðsjúkdómadeild Landspítal-
ans, að það er meira af mergæxlum
hjá Skagamönnum heldur en öðr-
um,“ segir Sigurður. Hann segir að
með rannsókninni á landsvísu verði
hægt að staðfesta þann grun. „Það
sem við þá getum gert með þessari
rannsókn er að greina hvers vegna
það er. Ef við náum að staðfesta
það með þessari skimun, að forstig
mergæxlis og mergæxli séu algeng-
ari á Akranesi en annars staðar þá
getum við grafið enn frekar ofan
í það hvers vegna það er. Teng-
ist það kannski stóriðjunni eins og
álveri eða sementsverksmiðju, eða
er eitthvað allt annað í gangi þar
sem mögulega skýrir þetta?“ segir
hann.
Slík rannsókn er að sögn Sigurð-
ar fyrirhuguð á næstunni og verður
þýðingarmikil, þar sem hún getur ef
til vill varpað ljósi á samhengi erfða
og umhverfisþátta þegar kemur að
sjúkdómnum. Rannsóknin verður
framkvæmd með styrk frá alþjóð-
legum krabbameinssamtökum Int-
ernational Myeloma Foundation.
„Þau eru gríðarlega áhugasöm um
þetta og hafa komið í heimsókn til
okkar þrisvar sinnum síðan að við
fengum styrkinn og í eitt skiptið
fóru þau sérstaklega upp á Akra-
nes til þess að skoða þetta. Þau eru
mjög áhugasöm um einmitt um-
hverfisþætti sem áhættuþætti fyrir
sjúkdóminn,“ segir hann.
Sigurður segir blóðskimunar-
rannsóknina hafa vakið athygli Ak-
urnesinga og að margir þeirra hafi
kynnst sjúkdómnum af eigin raun.
„Það hafa fleiri Skagamenn greinst
með þennan sjúkdóm undanfar-
ið og svo þekkja margir þetta for-
stig sjúkdómsins í gegnum þetta
átak okkar; Blóðskimun til bjargar.
Skagamenn kannast vissulega við
sjúkdóminn.“
kgk
Telur mergæxli algengari
á Akranesi en annars staðar
Hópur fólks undir stjórn Sigurðar Yngva Kristinssonar prófessors í blóð-
sjúkdómum fer fyrir viðamikilli rannsókn sem kallast Blóðskimun til bjargar.
Miklar framkvæmdir hafa að und-
anförnu staðið yfir í Sjómanna-
garðinum á Hellissandi. Að sögn
Þóru Olsen, sem ásamt Erni Hjör-
leifssyni og fleirum hafa staðið
fyrir framkvæmdum, á að stækka
safnið um 70 fermetra og hafa
þar afgreiðslu og móttöku gesta.
Einnig verður aðkomu að safn-
inu breytt. „Við erum búin að
taka bæði húsin i gegn. Í því felst
að steypa gólfið og setja upp betri
lýsingu og margt annað sem þurfti
að lagfæra,“ sagði Þóra. Hún bæt-
ir við að í síðustu viku hafi sýning-
arhönnuðurinn Björn G Björns-
son komið og kynnt tvær sýning-
ar sem á að setja upp í sumar. Þær
bera heitin Sjósókn undir jökli og
Náttúran við haf og strönd.
„En það hefur farið mikil vinna
hjá okkur í að leita að hlutum í
sýningar,“ segir Þóra. „Þetta er
sjálfseignarstofnum og höfum við
fengið styrki frá fyrirtækjum hér
í Snæfellsbæ og fleirum. En það
hefur komið mér á óvart hversu
erfitt er að fá styrki frá hinu opin-
bera í svona verkefni og eru því
allir styrkir vel þegnir,“ bætir hún
við.
„Helsta aðdráttaraflið hér er
Þorvaldarbúð en í Sjómannagarð-
inum er að að finna nákvæma eft-
irlíkingu af gömlu Þorvaldarbúð,
síðustu þurrabúðinni á Hellissandi,
en þau mannvirki voru rifin að öll-
um líkindum árið 1951. Búðin stóð
áður niðri við ströndina en Lúðvík
Kristjánsson mældi hana upp og
Þorsteinn Jósepsson ljósmyndaði.
Þau gögn voru notuð og þurrabúð-
in endurbyggð í nákvæmri eftir-
mynd. Meðal annars er að finna í
safninu áraskipið Blika sem Krist-
jón Jónsson sjómaður gaf safninu
en báturinn var smíðaður í Akureyj-
um árið 1826 og var alla tíð í eigu
sömu ættarinnar. Róið var á Blika
frá Hellissandi til ársins 1965. Þá
hafði vél verið sett í bátinn og hann
borðhækkaður en á safninu er hann
í sinni upprunalegu mynd. Þetta er
áreiðanlega elsta fiskiskip sem Ís-
lendingar eiga,“ segir Þóra að lok-
um.
Í sumar verður svo opið fyr-
ir gesti og gangandi í Sjómanna-
garðinum, en stefnt er að því að
hafa safnið opið allt árið.
af
Framkvæmdir við
Sjómannagarðinn
á Hellissandi
Örn Hjörleifsson ásamt Jóni Tryggvasyni smið við viðbygginguna þar sem móttaka gesta verður.
Safnið í Sjómannagarðinum á Hellissandi. Til hægri má sjá Þorvaldarbúð sem var síðasta þurrabúðin á Hellissandi og var
flutt í garðinn árið 1977.
Björn G Björnsson sýningarstjóri stendur við Blika, elsta bát Íslendinga.