Heimsmynd - 01.12.1990, Qupperneq 80

| v * % 4
wm+++ttt
u/++++++t
W&++++irf
' 4J'
g minnist jarðarfarar í Skálholtskirkju nýlega þar sem
/ i öldungur var borinn til grafar og presturinn bað Guð að
blessa hin gömlu gildi. Þannig er Fríðu innanbrjósts.
Með Nínu er hún að sýna okkur hætturnar í nútíman-
um. Þær hættur sem steðja að þegar siðferðinu hrakar, Guð
týnist og pyngjan er sett á oddinn.
„Það er ekki í tísku að hugsa,“ segir hún. „Fólk reynir að
koma öllu fyrir í einhverjum kerfum og láta sérfræðinga leysa
vandamál sín. Við flýjum ábyrgðina á eigin lífi og öllum okkar
gerðum. Nína er mjög sjálfhverf persóna og hefur hingað til
ekki þorað að horfast í augu við vonbrigði sín og sárindi. Það
er góður efniviður í Nínu og uppgjör hennar gæti verið mitt
uppgjör við hugmyndafræði samtímans. Nína er mjög virk en
hún hafnar þeim lífsviðhorfum sem hún drakk í sig með móð-
urmjólkinni. Hún tekur ákvörðun um að giftast ríkum manni
og skilur. Hún er ekki þolandi en hún gleymir sál sinni. Hún
ögrar umhverfinu en slíkt fólk er oft þjáð af minnimáttar-
kennd. Guðjón, lögfræðingurinn sem hún giftist, er maður
hinna mjúku gilda og mér er mjög hlýtt til þeirrar persónu.“
Það er engin gleði sem umlykur Nínu þar sem hún situr við
dánarbeð móður sinnar - enda finnst höfundi gleðin ekki ráð-
andi í nútímanum. „Kannski er það lúterskan og erfðasyndin
en það er miklu meiri gleði í kaþólskunni. Sunneva var glöð.
Eg var einnig mjög glöð þegar ég kláraði þessa bók. Þegar ég
setti punktinn yfir i-ið kom ég svífandi upp úr kjallara og voru
þá gestir í húsinu. Eg var að springa úr gleði og gestirnir sam-
fögnuðu mér. En það leið ekki á löngu áður en umræðurnar
voru farnar að snúast um íslensk efnahagsmál, eitt þrautleið-
inlegasta efni sem hægt er að ímynda sér. Kvöldinu lauk að
mig minnir á sjóslysasögum og tali um mengun. Af hverju get-
ur fólk ekki umfaðmað lífið - í gleði og sorg?“
Næst þegar ég hitti Fríðu rífur hún búnka úr fataskápnum
sínum, dreifir drögtum og kjólum yfir sófann í stofunni, setur
fingur undir höku og spekúlerar mikið. Gunnar maðurinn
hennar er sofandi inni í svefnherbergi með Rósa Luxemburg.
80 HEIMSMYND
allt á hreinu. Þar sem hún situr við rúm móður sinnar, rifjar
hún upp lífsferil hennar og liðinna kynslóða. Hún er ein kvika
og efinn nagar hana stöðugt. Nína er nefnilega engin smákona
þótt hún hafi kosið þessa leið í lífinu þá hefur hún hugrekki til
að brjóta sjálfa sig og líf sitt til mergjar. A endanum rennur
upp fyrir henni sá sannleikur að það er enginn munur á henni
og hinni fyrirlitlegu Pyngju, mellunni sem móðir hennar veitti
húsaskjól. Við erum öll systkin."
Fríða talar um þessar persónur eins og ættingja eða vini.
„Nína er jafnljóslifandi fyrir mér og þú. Eg þekki hana orðið
svo vel.“
Nína er fulltrúi þess sem Fríða óttast mest eða fyrirlítur.
„Eg hef ekkert á móti konum á framabraut, þú mátt ekki
halda það. Kaldranaleg lífsviðhorf Nínu birtast okkur sterkt af
því að hún er kona. Þetta hefði ekki verið eins áberandi hefði
hún verið karlmaður. Nína er ekki tákngervingur frama-
kvenna heldur nútímans. Það er hið afkáralega gildismat sam-
tímans sem ég er að gagnrýna. Þjóðfélagið hefur ýtt gömlu
gildunum til hliðar og við byggjum allt á því hvað er hentug-
ast.“