Fréttablaðið - 02.04.2016, Blaðsíða 88

Í síðustu viku töpuðum við Íslendingar enn og aftur fyrir Dönum. Það voru svo sem ekki óvænt tíðindi. Þetta var 24. knattspyrnulandsleikur landanna í karlaflokki og enn
er Ísland án sigurs. Miðað við erki-
fjendur verður að játast að keppnis-
sagan er býsna einhliða. Þó hafa
Íslendingar stundum séð til sólar
í viðureignum við Dani. Frægasta
dæmið er þó að verða hundrað ára
gamalt.
Skipulögð knattspyrnukeppni
hófst á Íslandi árið 1912 með þriggja
liða Íslandsmóti. Nánast um leið
fóru reykvískir fótboltamenn að
láta sig dreyma um að spreyta
sig gegn útlendingum: helst Eng-
lendingum eða Skotum sem taldir
voru sparkvissastir allra, en til vara
Dönum, sem þóttu líka harla góðir.
Fyrri heimsstyrjöldin truflaði
öll slík áform, en um leið og friður
komst á í Evrópu hófu Reykja-
víkurliðin Fram og KR að leita fyrir
sér um erlenda gesti. Fyrir valinu
varð Kaupmannahafnarliðið Aka-
demisk Boldklub, betur þekkt
undir skammstöfuninni AB. Eins
og nafnið gefur til kynna var AB
lið stúdenta og kennara við Kaup-
mannahafnarháskóla og varð Dan-
merkurmeistari í fyrsta sinn árið
1919, skömmu áður en það hélt í
Íslandsför sína. Ákvörðunin um að
bjóða AB hafði þó verið tekin áður
en félagið hampaði meistaratitl-
inum og því um hálfgerða hunda-
heppni skipuleggjendanna að ræða.
Einstakir hæfileikar
Íþróttablaðið Þróttur, sem ÍR-
ingar gáfu út, fjallaði ítarlega um
heimsóknina í aðdraganda hennar
og sagði lesendum sínum deili á
væntanlegum gestum. Voru mann-
lýsingarnar bráðskemmtilegar og
hefðu sómt sér vel í hvaða Íslend-
ingasögu. Þannig var læknastúd-
entinum Sv. Holm lýst að hann væri
„… lítill vexti en sterkur og harðger.
Hann er mjög lipur knattreki og
næsta þrautseigur.“
Mestar vonir batt ritstjóri Þróttar
þó við að fá að sjá stærðfræðipró-
fessorinn Harald Bohr. Harald var
kunnur vísindamaður, þrátt fyrir
að standa nokkuð í skugga bróður
síns, eðlisfræðingsins Níelsar Bohr.
Þeir bræðurnir léku báðir um tíma
með AB. Níels sem markvörður en
Harald sem aðalmarkaskorari. Voru
frásagnir af afrekum hans ævintýra-
legar í meira lagi:
„Í eitt skifti fékk hann tíu þús-
undir manna til að æpa fagnaðaróp
og klappa í tíu mínútur. Það var í
miklum og tvísýnum kappleik við
Englendinga, að Bohr rak knöttinn
af mikilli snild fram hjá tveimur
mótherjum. Fólkið var mjög hrifið.
En nú hafði Bohr mist vasaklút sinn
– og í staðinn fyrir að skora mark,
snýr Bohr nú við, rekur knöttinn til
baka og sleppur aftur fram hjá Eng-
lendingunum, nær vasaklútnum
og rekur nú knöttinn í þriðja sinni
fram hjá Bretanum, – sem stóð og
glápti af undrun – og beina leið í
mark.“
Því miður brást sú von greinar-
höfundar að sjá stærðfræðinginn
stórkostlega, því Harald Bohr var
ekki í leikmannahópi AB sem kom
til Reykjavíkur. Þar var þó margt
snjallra leikmanna sem settu svip
á bæinn. Reykjavík var raunar með
alþjóðlegasta móti þessa sumar-
daga, því á sama tíma var þar stadd-
ur danskur kvikmyndatökuhópur til
að festa á filmu Sögu Borgarættar-
innar eftir Gunnar Gunnarsson.
Hefur rithöfundurinn Ólafur Gunn-
arsson dregið upp skýra mynd af
atburðum þessara vikna í skáldsögu
sinni Höfuðlausn.
Á hestbaki
Danirnir reyndust algjörir ofjarlar
íslensku félagsliðanna og unnu stór-
sigra á Fram, KR og sameiginlegu liði
Vals og Víkings. Markatalan í leikj-
unum þremur var 23:2 gestunum í
vil. Fjórða viðureignin var svo gegn
úrvalsliði Reykjavíkurliðanna og
þar urðu heldur betur óvænt úrslit,
Íslendingarnir unnu 4:1. Leikurinn
fór fram í úrhellisrigningu og var í
snarhasti skipulögð önnur viður-
eign, þar sem danska liðið kom fram
hefndum.
Íslendingar jafnt sem Danir áttu
bágt með að trúa úrslitunum í fjórða
leiknum, þótt heimamenn væru að
sönnu vanari gegnblautum malar-
velli en gestirnir. Kallaði þetta á sér-
stakar skýringar og fannst afsökunin
fljótt: daginn áður höfðu dönsku
gestirnir haldið í reiðtúr suður í
Hafnarfjörð og voru illa þjakaðir
af harðsperrum og rasssæri. Með
tímanum varð sagan um reiðtúrinn
afdrifaríka höfð til marks um sér-
stök klókindi gestgjafanna. Lægra
var hvíslað um aðra skýringu: þá að
í Hafnarfirði var slegið upp veislu
og fengu sumir ferðalanganna sér
óþarflega vel neðan í því.
Sem fyrr segir, var það ekki
danska meistaratignin sem varð
þess valdandi að AB var boðið til
Íslands fyrstu erlendra knattspyrnu-
félaga. Ástæðan var miklu fremur
persónuleg tengsl. Í liði AB var
nefnilega Íslendingurinn og lækna-
neminn Samúel Thorsteinsson.
Samúel var sonur Péturs J. Thor-
steinssonar, einhvers umsvifa-
mesta athafnamanns á Íslandi um
aldamótin 1900. Pétur byggði upp
verslunar- og fiskvinnsluveldi sitt
á Bíldudal, en var með annan fót-
inn í Danmörku. Hann átti fjölda
barna, þar á meðal listamanninn
Guðmund eða Mugg. Muggur lék
einmitt eitt aðalhlutverkið í Sögu
Borgarættarinnar, svo ekki er úti-
lokað að danski kvikmyndatöku-
leiðangurinn hafi orðið enn frekari
hvati til að knattspyrnuflokkur AB
mætti á svæðið.
Fótboltafjölskylda
Flest af börnum Péturs voru listfeng,
þótt ekki yrðu þau þjóðfræg fyrir þá
iðju líkt og Muggur. Bræður hans
þrír kynntust hins vegar allir fót-
bolta í Danmörku og urðu afburða-
menn á því sviði.
Yngstur var Friðþjófur, sem var
mesti markaskorarinn á upphafs-
árum íslenskrar knattspyrnu. Hann
skoraði til dæmis bæði mörk Fram
í 2:0 sigri á KR í vígsluleik Mela-
vallarins þann 17. júní 1911, en sú
viðureign er oft sögð fyrsti opinberi
knattspyrnuleikurinn. Þá skoraði
hann helming marka reykvíska
úrvalsliðsins í sigurleiknum fræga
gegn AB.
Á árum fyrri heimsstyrjaldarinnar
var Friðþjófur Thorsteinsson við
nám í Edinborg og mun þá hafa
leikið fyrir áhugamannalið hins
kunna félags Hibernian FC. Snemma
á þriðja áratugnum fluttist Frið-
þjófur til Kanada. Þar bjó hann um
nokkurra ára skeið, lék þar knatt-
spyrnu og sinnti þjálfun. Hann er
fyrsti Íslendingurinn sem staðið
getur undir knattspyrnuþjálfara-
titlinum og kynnti landsmenn fyrir
ýmsum nýjungum, svo sem að leika
knettinum á milli sín með stuttum
sendingum í stað kýlinga.
Friðþjófur var staðalmynd stóra
og markheppna framherjans. Bróðir
hans Gunnar var á hinn bóginn
hinn dæmigerði flinki og skapandi
miðjumaður. Gunnar var burðarás-
inn í yfirburðaliði Fram á stríðsár-
unum og að margra mati efnilegasti
leikmaðurinn í hópi þeirra Thor-
steinssona. Hann missti hins vegar
heilsuna í spænsku veikinni, sem
dró hann að lokum til dauða langt
fyrir aldur fram.
Samúel hafði minni tengsl við
Ísland en bræður hans og bjó í Dan-
mörku alla tíð. Hann gekk til liðs við
AB um leið og hann hóf læknisnám
við Kaupmannahafnarháskóla og
varð samstundis fastamaður og lék
á kantinum. Tvítugur að aldri, árið
1913, var hann fyrst valinn í lands-
liðshóp Danmerkur en kom ekki við
sögu.
Suður á bóginn
Danska liðið var um þær mundir
eitt það allra sterkasta í heimi og
hlaut silfurverðlaunin á Ólympíu-
leikunum 1912, sem þá var ígildi
heimsmeistarakeppninnar. Vafa-
lítið hefði Samúel látið mikið til
sín taka á Ólympíuleikunum 1916,
enda á hátindi ferils síns, en vegna
stríðsins voru leikarnir ekki haldnir
og alþjóðlegar knattspyrnukeppnir
lágu að mestu niðri.
Að stríðinu loknu, árin 1918 og
1919, náði Samúel loks að keppa
fyrir Danmörku. Landsleikirnir
urðu sjö talsins og var hann meðal
markaskorara í 3:0 sigri á Svíum á
troðfullum Parken-leikvanginum.
Samúel Thorsteinsson varð þar með
fyrsti íslenski landsliðsmaðurinn,
enda landið á þessum árum hluti af
Danmörku á íþróttasviðinu.
Árið 1910 og aftur veturinn 1912-
13 braut Samúel enn eitt blaðið
í íslenskri knattspyrnusögu með
því að leika á Ítalíu. Systir hans og
mágur voru búsett í ítölsku borginni
Napólí og þangað hélt Samúel í tví-
gang til skemmri dvalar. Þar æfði
hann og keppti með Naples FC,
sem var forveri hins heimskunna
félags S.S.C. Napoli. Hann tók þátt í
keppninni um Ítalíumeistaratitilinn
og varð einn allra fyrsti Norður-
landabúinn til að gera það.
Samúel Thorsteinsson lést í Dan-
mörku árið 1956 og átti þá að baki
farsælan læknisferil. Knattspyrnu-
afrek hans eru hins vegar illu heilli
flestum gleymd. Hann hefur til að
mynda ekki verið valinn í Heiðurs-
höll ÍSÍ, þar sem öndvegisíþrótta-
menn úr sögu Íslands eru heiðraðir.
Þrettán íþróttamenn hafa nú þegar
hlotið þá upphefð. Tilvalið væri að
Samúel yrði sá fjórtándi.
Fyrsti landsliðsmaðurinn
Saga
til næsta
bæjar
Stefán Pálsson
skrifar um íslenska
íþróttastjörnu.
… fengu
Sumir
ferða-
langanna
Sér óþarf-
lega vel
neðan í því.
Samúel Thor-
steinsson fót-
boltastjarna var í
danska liðinu AB
sem tapaði fyrir
íslenska liðinu.
AÐALFUNDUR 2016
Aðalfundur Félags íslenskra rafvirkja verður haldinn
miðvikudaginn 13. apríl kl. 18 að Stórhöfða 27 1.hæð,
í sal Rafiðnaðarskólans.
Gengið inn Grafarvogsmegin
Dagskrá
• Venjuleg aðalfundarstörf
• Kosning kjörstjórnar FÍR skv. 38. grein laga félagsins.
• Kosning fulltrúa á ársfund Stafa, lífeyrissjóðs
• Önnur mál
Boðið verður upp á hamborgara á fundinum.
Kveðja
Stjórnin
2 . a p r í l 2 0 1 6 l a U G a r D a G U r40 h e l G i n ∙ F r É T T a B l a ð i ð