Morgunblaðið - 27.09.2019, Blaðsíða 36

36 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 27. SEPTEMBER 2019
VIÐTAL
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
Leikhópurinn RaTaTam frumsýnir á
Litla sviði Borgarleikhússins í kvöld
sýninguna Húh! í leikstjórn Char-
lotte Bøving. Um er að ræða þriðju
uppfærslu leikhópsins frá 2016 þeg-
ar hópurinn frumsýndi heimildasýn-
inguna Suss! sem byggðist á
reynslusögum fólks um heimilis-
ofbeldi. Í fyrra fylgdi síðan Ahhh …
verk um ástina sem gert var upp úr
textum Elísabetar Kristínar Jökuls-
dóttur. Báðar vöktu sýningarnar
verðskuldaða athygli.
Blaðamaður Morgunblaðsins sett-
ist í vikunni niður með Charlotte
Bøving leikstjóra, Stefáni Ingvari
Vigfússyni dramatúrg og leik-
hópnum, sem í eru Albert Halldórs-
son, Guðmundur Ingi Þorvaldsson,
Guðrún Bjarnadóttir, Halldóra Rut
Baldursdóttir og Hildur Magnús-
dóttir, til að fræðast um Húh!
„Fyrsta sýningin okkar, Suss!
fjallaði um markaleysi í samskiptum.
Þá áttuðum við okkur á því að fólk
sem er markalaust í samskiptum er
mögulega fólk sem hefur orðið fyrir
einhvers konar ástleysi sem börn.
Þaðan fórum við yfir í að fjalla um
ástina í Ahhh … Meðan við vorum að
skoða texta Elísabetar Jökuls fórum
við að velta sjálfinu fyrir okkur.
Elísabet er sjálf óbeisluð og algjör-
lega hrein í barnslegri einlægni þeg-
ar hún leggur sjálf sitt opið á borðið,
meðan við, og annað fólk, í samfélag-
inu, grípum til þess að vera með
grímur til að skýla okkur á bak við.
Á Facebook sýnum við alltaf bara
okkar bestu hlið og leggjum því ekki
allt sjálfið á borðið í öllu sínu litrófi
sem inniheldur líka ókosti og galla.
Þegar Elísabet gerir það gefur það
okkur frelsi til að vera við sjálf,“ seg-
ir Halldóra og bendir á að þessar
vangaveltur hafi leitt til þess að hóp-
inn langaði að skoða sjálfið betur.
„Við byggjum sýninguna því á okkur
sjálfum og vinnum með texta frá
okkur sjálfum,“ segir Halldóra.
Engin línuleg frásögn
„Þó að textinn sé annars eðlis að
þessu sinni vinnum við áfram í þeim
stíl sem einkennt hefur fyrri sýn-
ingar okkar. Þannig er engin línuleg
frásögn í sýningum okkar og lítið fer
fyrir samtölum milli leikara, heldur
ávarpa leikararnir frekar áhorf-
endur,“ segir Charlotte og bætir við
að það sé heldur engin karakter-
þróun og heldur áfram:
„Eitt af því sem ég hef tekið eftir
við Íslendinga, á þeim mörgu árum
sem ég hef búið hérlendis, er hversu
mikið landsmenn nota spurningar
sem bjóða bara upp á já eða nei svar.
Hver kannast ekki við spurningar á
borð við: „Er ekki allt gott að frétta
af þér?“ eða „Ertu ekki hress?“
Hver ætlar að segja nei við þeirri
spurningu? Þetta eru ekki spurn-
ingar sem bjóða upp á alvöru-
samtal,“ segir Charlotte og rifjar
upp að hún hafi orðið fyrir ákveðinni
hugljómun þegar hún fyrr á árinu sá
sýningu í Danmörku sem nefnist
Opvisning i lavt selvværd (Sýning á
lágu sjálfsmati) þar sem leikhóp-
urinn vann með persónulegar sögur.
Brútalt sköpunarferli
„Mér fannst spennandi að fara í
sambærilegt rannsóknarferðalag
með RaTaTam. Þar sem þetta er
þriðja sýningin okkar þekkist hóp-
urinn orðið það vel að hann getur
farið að vinna með persónulegt efni,“
segir Charlotte og bendir á að hún
hafi í öllum sínum einleikjum ávallt
unnið með persónulegan efnivið og
eigið líf og hafi því mikla reynslu af
því. „Mig langaði því að fara með
leikhópinn inn á svið sem er ekki
beint þægilegt,“ segir Charlotte.
Aðspurðir viðurkenna leikararnir
að ferlið hafi verið býsna erfitt á
köflum. „Þetta hefur verið brútalt
ferli, því þetta eru ekki hamingju-
sögur heldur fremur frásagnir af
mistökum eða atvikum sem hafa
skilið eftir ör. Við erum að skoða
skömmina sem fyrirbæri og í sam-
spili við ímynd okkar og það sem
leynist á bak við fullkomnu ímyndina
sem við reynum að skapa út á við. Sú
mynd sem við birtum á Facebook er
ekki nema 1% af lífi okkar. Hin 99%
eru lífið sjálft og það er það sem
okkur langaði að skoða og bera á
borð með öllum meðölum leikhúss-
ins og sviðslega tungumálinu sem
birtist í tónlistinni, sviðshreyfingum,
tempóinu, húmornum, gróteskunni,
afhjúpuninni og leyfinu til að vera
berskjölduð sem aftur auðveldar
áhorfendum að spegla sig í þessum
frásögnum,“ segir Charlotte.
„Þegar við komum með sögurnar
okkar fórum við fljótt að setja þær í
samhengi við aðra hluti í lífinu,“
segir Hildur. „Sjálfsmyndin er í for-
grunni í samfélaginu nú um stundir.
Við erum öll að leita að því hver við
erum og hvað skilgreini okkur sem
einstaklinga. Við erum svo mikið að
deila myndefni á samfélagsmiðlum,
en við erum ekki myndefni og sú
ímynd sem þar birtist,“ segir Char-
lotte og tekur samtímis fram að leik-
ararnir séu ekki sögurnar sem þeir
eru að miðla.
Hversdagssögur Íslendinga
„Þið eruð ekki þessar sögur. Lífið
er ekki sögur. Sögur eru leið til að
ramma okkur inn og búa til form.
Það sama á við um þjóðina. Við drög-
um upp mynd af Íslendingum sem
þjóð út frá bókmenntum, náttúr-
unni, þeirri hugmynd af við eigum
fallegustu konurnar, sterkustu karl-
ana og framúrskarandi listafólk. Á
sama tíma notar þjóðin óheyrilegt
magn af kvíðastillandi lyfjum, en sú
saga er ekki sögð,“ segir Charlotte.
„Þegar ég fór í leiklistina á sínum
tíma fór vinur minn í sagnfræði og
var þá mjög áhugasamur um nýja
grein í sagnfræði sem nefndist
„hversdagssagan“ sem var bara
saga venjulegs fólks þar sem þján-
ing og söknuður er oft fyrirferðar-
mikill. Mér finnst við í þessari sýn-
ingu vera að vinna með hversdags-
sögur Íslendinga sem hafa gleymst í
uppsveiflu síðustu ára þar sem fók-
usinn hefur verið á velgengni í fót-
bolta, velgengni íslensks listafólks
úti um allan heim og orðsporið um
að engri þjóð hafi tekist að rétta
jafnvel úr kútnum eftir hrun og okk-
ur Íslendingum. En hvernig er að
lifa í þessu samfélagi?“ spyr Guð-
mundur.
Listaverkið í fyrsta sæti
„Listaverkið er í fyrsta sæti og
sögurnar okkar þurfa að þjóna lista-
verkinu. Þannig leituðum við að
kjarna frásagnanna og komum þeim
í form til þess að þetta yrði sviðs-
vænt og áhugavert fyrir áhorfendur.
Þetta mega ekki fara í smásmyglis-
legar lýsingar á sjálfsfróun. Þetta
eru persónulegar sögur án þess að
vera prívat sögur,“ segir Guð-
mundur og Charlotte bætir við að
hópurinn sé þannig aðeins að tala
um sjálfan sig og ekki um annað
fólk. „Enda snýst þetta um að þau
afhjúpi sjálf sig,“ segir Charlotte.
„Þetta eru ekkert brjálæðislega
krassandi sögur,“ segir Hildur. „En
99% Íslendinga myndu samt aldrei
fara upp á svið og segja þessar sög-
ur,“ bætir Guðmundur við. „Þetta
eru bara sögur sem fjalla um það
hver við erum og hvað hefur mótað
okkur,“ segir Hildur. „Næstum því
sannar upplifanir,“ bætir Albert við
og uppsker hláturroku viðstaddra.
„Við vonumst til þess að áhorfendur
horfi á þessar sögur og geti hlegið að
sjálfum sér í gegnum okkur,“ segir
Halldóra.
„Á sviðinu eru fimm Íslendingar
sem eru að segja sögur af sjálfum
sér. Þetta eru nútíma Íslendinga-
sögur,“ segir Charlotte og tekur
fram að hún sé sannfærð um að sýn-
ingin sé vellíðanarsýning fyrir áhorf-
endur sökum þess hversu húmorinn
er fyrirferðarmikill. „Við erum að
skoða hvernig sjálfið hagar sér,
hræðsla okkar við álit annarra og
ótti okkar við að vera ekki nóg. Það
er ekki hægt að taka svo þungt efni
án þess að tvinna húmornum saman
við,“ segir Charlotte.
„Þó að þetta séu persónulegar
sögur eru þær samtímis sammann-
legar. Allir kannast við þessar að-
stæður,“ segir Stefán. „Það er óhætt
að segja að sköpunarferlið hafi verið
býsna krefjandi fyrir leikarana. Það
er erfitt að horfast í augu við sjálfan
sig. Okkur finnst, sem frumskapandi
hópur, hins vegar mikilvægt að
skoða áhugaverð þemu sem enginn
annar er að snerta á,“ segir Char-
lotte að lokum.
Ljósmyndir/Steve Lorenz
Sögur Albert Halldórsson, Halldóra Rut Baldursdóttir, Guðrún Bjarnadóttir, Hildur Magnúsdóttir og Guðmundur
Ingi Þorvaldsson í hlutverkum sínum í sýningunni Húh! sem leikhópurinn RaTaTam frumsýnir í kvöld.
RaTaTam Í fremri röð eru f.v. Guðrún, Albert, Hildur og Halldóra. Í aftari
röð Guðmundur, Björn Bergsteinn Guðmundsson, Charlotte, Stefán, Þórey
Selma Sverrisdóttir, Þórunn María Jónsdóttir og Helgi Svavar Helgason.
Hvað hefur mótað okkur?
 RaTaTam frumsýnir Húh! á Litla sviði Borgarleikhússins í kvöld  Leikhópinn langaði að rann-
saka sjálfið  „Sögur eru leið til að ramma okkur inn og búa til form,“ segir leikstjóri sýningarinnar
DUXIANA Reykjavik | Ármuli 10 | Reykjavik | +354 5 68 99 50 | www.duxiana.is
GÆÐI OG ÞÆGINDI
SÍÐAN 1926
DUX 6006 - SVÆÐISMEÐFERÐ
Í örfáum einföldum skrefum geturðu sett upp rúmið þitt til að mæta þörfum þínum.