Morgunblaðið - 27.09.2019, Blaðsíða 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 27. SEPTEMBER 2019
rsk@rsk.is
Nánari upplýsingar á rsk.is
Álagningu opinberra gjalda
á lögaðila árið 2019 er lokið
Álagningu tekjuskatts 2019 á lögaðila sem skattskyldir eru
samkvæmt I. kafla, sbr. og 4. mgr. 71. gr., sem og álagningu
annarra opinberra gjalda lögaðila sem lögð skulu á vegna
tekjuársins 2018 skv. VIII.-XIV. kafla laga nr. 90/2003, um
tekjuskatt, er lokið.
Álagningarseðlar eru nú aðgengilegir á þjónustuvef
ríkisskattstjóra á rsk.is og skattur.is.
Álagningarskrár fyrir hvert sveitarfélag liggja frammi á
viðkomandi starfsstöðvum ríkisskattstjóra eða sérstaklega
auglýstum stöðum dagana 27. september til 11. október 2019
að báðum dögummeðtöldum.
Kærufresti vegna álagningar þeirra skatta og gjalda, sem
álagning þessi tekur til, lýkur föstudaginn 27. desember 2019.
Auglýsing þessi er birt samkvæmt 98. gr. laga nr. 90/2003.
Þjónustuver opið:
Mán.-fim. 9:00-15:30
Fös. 9:00-14:0
442 1000
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
„Það er óskaplega gaman að taka
þátt í þessu. Margir koma að. Ég hef
stundum sagt að það sé jafn nauð-
synlegt fyrir hestamenn að koma í
Laufskálarétt og fyrir múslima að
fara til Mekka,“ segir Haraldur Þór
Jóhannsson, bóndi í Enni í Viðvíkur-
sveit í Skagafirði. Laufskálarétt,
drottning stóðréttanna, verður í
Hjaltadal á morgun, laugardag.
Skagfirðingar gera þriggja daga
hátíð úr stóðsmölum og réttum.
Ferðaþjónustufyrirtæki bjóða gest-
um að taka þátt í stóðsmölun í Una-
dal við Hofsós og réttum í Árhóla-
rétt í dag og síðan smölun í
Kolbeinsdal á morgun, sem lýkur
með sundurdrætti hrossa í Lauf-
skálarétt.
Hrossaræktendur hita upp með
opnu húsi á búum sínum í dag og í
kvöld verður skemmtun og hesta-
sýning í reiðhöllinni Svaðastöðum á
Sauðárkróki. Á laugardagsmorgni
fer fólk ríðandi í Kolbeinsdal til
móts við bændur sem smala dalinn
og hjálpa til við að reka stóðið til
réttar. Sundurrekstur á hrossum
hefst síðan í Laufskálarétt um
klukkan 13.
Um kvöldið verður réttardans-
leikur í reiðhöllinni Svaðastöðum.
Þurfum að selja hross
Haraldur í Enni segir að Lauf-
skálaréttarhelgin sé mikilvæg fyrir
ræktendur. Þeir þurfi að selja hross.
Menn séu að spá og spekúlera í rétt-
inni og jafnvel sé gengið þar frá
kaupum en oft fari menn þó heim á
bæina til að skoða hrossin betur.
Hann segir að þetta sé skemmti-
legur dagur. „Þetta er dagurinn
þegar við hrossabændur eigum ekki
að drekka brennivín. Við erum að
þjónusta fólk sem kemur til okkar
og byggja upp sambönd. Þegar
manni er boðinn snafs í réttinni segi
ég stundum við viðkomandi: Ef þú
værir að kaupa þér bíl myndir þú
kaupa hann af drukknum bílasala?
Við getum drukkið okkar brennivín
á öðrum tímum og jafnvel farið með
vinum út að skemmta okkur um
kvöldið,“ segir Haraldur.
Stóðréttir eru víðar á Norður-
landi í dag og á morgun og um
næstu helgi eru stóðréttir í Víðidals-
tungurétt í Víðidal og víðar.
Morgunblaðið/Sigurður Aðalsteinsson
Hrossabóndi Haraldur Þór Jóhannsson – Halli í Enni – við störf í réttinni.
Getum drukkið brenni-
vín á öðrum tímum
 Fjöldi gesta mætir í Laufskálarétt
Samkvæmt nýrri samantekt Euro-
stat, sem tekin var saman í tilefni
Evrópska tungumáladagsins í gær,
er enskan allsráðandi í tungumála-
kennslu í grunnskólum Evrópu.
Skipar Ísland sér í hóp þjóða þar sem
enska er kennd í efri bekkjum grunn-
skólans, eða á unglingastiginu, í 95-
100% tilvika. Á Íslandi er hlutfall
enskunnar 99,6% en 100% í löndum á
borð við Danmörk og Svíþjóð. Í flest-
um löndum er miðað við tölur um 8-
10. bekk grunnskólanna og byggir
samantekt Eurostat á tölfræði frá
árinu 2017.
Þegar komið er upp í framhalds-
skólana bætast fleiri tungumál við og
hlutfall enskunnar minnkar í flestum
löndum. Þannig er enska kennd í
58,9% tilvika í framhaldsskólum hér á
landi, þýska með 17,3% og danska
26,8%. Ísland er í algerri sérstöðu í
Evrópu þegar kemur að dönskunni,
sem kennd er í 96% grunnskóla í eldri
bekkjunum og 26,8% í framhaldsskól-
unum. Er Ísland eina landið í Evrópu
utan Danmerkur sem kennir dönsku í
grunnskóla. Í framhaldsskólum Sví-
þjóðar er hlutfall dönskunnar 1%.
Þýska er nokkuð áberandi í dönsk-
um grunnskólum, eða 76% á ungl-
ingastiginu og 17% í framhalds-
skólum. Á Íslandi er hlutfall
þýskunnar 2,3% á unglingastigi og
17,3% í framhaldsskólum. Þessi töl-
fræði um Norðurlandaríkin sést nán-
ar í meðfylgjandi töflu.
Tvö eða fleiri erlend mál
Samkvæmt Eurostat eru tvö lönd
með 100% hlutfall nemenda þar sem
kennd eru tvö eða fleiri erlend tungu-
mál í efri bekkjum grunnskóla; þetta
eru Lúxemborg og Liechtenstein.
Hlutfallið er 99% í Finnlandi og 98%
á Íslandi en 68% í Noregi. Sjá nánar í
meðfylgjandi töflu. bjb@mbl.is
Enskan allsráðandi í
tungumálakennslunni
 Ísland eina landið utan Danmerkur sem kennir dönsku
Tungumálakennsla í skólum
Erlend tungumál í norrænum skólum árið 2017
Algengustu tungumál sem voru kennd í evrópskum grunnskólum 2017
Heimild: Eurostat
Unglingastig grunnskóla, % Framhaldsskólar. %
Enska Danska Þýska Enska Danska Þýska
Ísland 99,6 96,2 2,3 58,9 26,8 17,3
Noregur 95,2 0,0 27,0 43,2 0,0 11,1
Danmörk 100 * 76,1 56,4 * 17,5
Svíþjóð 100 0,0 19,5 99,9 1,0 13,6
Finnland 99,4 * 10,8 97,6 * 8,1
U
n
g
ve
rj
a
la
n
d
A
u
st
u
rr
ík
i
Ír
la
n
d
B
ú
lg
a
rí
a
S
ló
ve
n
ía
Þ
ýs
ka
la
n
d
S
p
á
n
n
Be
lg
ía
(fl
æ
m
sk
i h
lu
ti)
K
ró
a
tí
a
S
ló
va
kí
a
T
é
kk
la
n
d
N
o
re
g
u
r
Le
tt
la
n
d
H
o
lla
n
d
Fr
a
kk
la
n
d
S
ví
þ
jó
ð
L
it
h
á
e
n
D
a
n
m
ö
rk
K
ýp
u
r
P
o
rt
ú
ga
l
P
ó
lla
n
d
M
a
lt
a
E
is
tl
a
n
d
R
ú
m
e
n
ía
G
ri
kk
la
n
d
Ít
a
lía
Ís
la
nd
F
in
n
la
n
d
**
*L
ú
x e
m
b
o
rg
L
ie
ch
te
n
st
e
in
6% 8
% 11
% 15
%
35
%
36
% 46
% 50
% 58
% 63
% 66
%
68
% 73
%
74
%
75
%
77
%
79
% 85
%
87
% 90
% 94
%
95
%
95
%
95
%
96
%
97
%
98
%
99
%
10
0%
10
0%
Enska
Franska
Þýska
Spænska
Rússneska
Ítalska
97,9%
33,4%
23,3%
16,9%
2,5%
1,3%
Hlutfall nemenda í grunnskólum
sem lærðu tvö eða fleiri
erlend tungumál
2017**
*Ekki gefið upp/á ekki við. **Upplýsingar vantar
frá Bretlandi og frönskumælandi hluta Belgíu.
***Þótt opinberu tungumálin í Lúxemborg séu
franska, þýska og lúxemborgíska, eru franska og
þýska taldar til erlendra tungumála í tölfræðinni
„Hér má engan tíma missa. Tilhneig-
ing til enskunotkunar á mörgum
sviðum íslensks þjóðlífs virðist fara
sívaxandi. Á okkur hvílir sú skylda
að halda íslensku á lífi sem lífvæn-
legu máli, nothæfu á sem allra flest-
um sviðum.“
Þannig kemst Íslensk málefnd að
orði í ályktun um stöðu íslenskrar
tungu, sem kom út í tilefni Evrópska
tungumáladagsins. Nefndin sendir
slíka ályktun frá sér árlega. Að
þessu sinni er sjónum beint að að-
gengi almennings að orðabókum og
öðrum málgögnum.
Nefndin telur fátt mikilvægara en
að sannfæra almenning, og ekki síst
ungu kynslóðina, um að íslenska sé
„gagnlegt, glæsilegt, fagurt,
skemmtilegt og lipurt tungumál til
að orða á hvaðeina sem þarf að
ræða“. Þar gegni rithöfundar, aðrir
listamenn, pistlahöfundar, kennarar,
alþýðufræðarar, þýðendur og aðrir
áhrifavaldar í samfélaginu lykilhlut-
verki.
„Snjöll beiting íslensku er það sem
einna helst sannfærir ungt fólk um
að íslenska sé aðlaðandi tungumál
sem bæði sé þess virði að nota sjálfur
og halda að komandi kynslóðum,“
segir m.a. í ályktuninni.
Opnuð verði ein vefgátt
Telur nefndin að huga þurfi að
netinu og snjalltækjum til að koma
hjálpargögnum og fróðleik á fram-
færi. Best sé að huga að einni vefgátt
þar sem hægt verði að nálgast t.d.
stafsetningarorðabækur, samheita-
orðabækur, málnotkunarorðabæk-
ur, tvímála orðabækur, handbækur
um orðtök, málshætti og alfræðiupp-
lýsingar um tungumálið.
Til að koma verkefninu af stað
stingur nefndin upp á verkefna-
stjórn sem setji skýr markmið, móti
útlit vefgáttarinnar og stefnu um
þau gögn sem þar eigi að vera.
Íslensk málnefnd telur mikilvægt
að verkefninu verði hleypt af stokk-
unum með „snjallri áróðursherferð“
og áhrifavaldar verði fengnir til að
auglýsa gáttina með reglulegri notk-
un hennar á samfélagsmiðlum. Það
hafi aðrir gert með góðum árangri.
Einnig sé mikilvægt að aðgangur að
gögnunum verði ókeypis fyrir not-
endur. bjb@mbl.is
Halda þarf ís-
lenskunni á lífi
 Ályktað um stöðu íslenskunnar í dag
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Tungumál Ratleikur fór fram í Ver-
öld Vigdísar Finnbogadóttur á Evr-
ópska tungumáladeginum í gær.