Ársrit um starfsendurhæfingu - 2018, Qupperneq 60

UNDANFARIN ÁR HEFUR
ORÐIÐ MIKIL AUKNING Á
KVÍÐA-, ÞUNGLYNDIS- OG
VEFJAGIGTARGREININGUM
BÆÐI HÉR Á LANDI OG
ERLENDIS OG SUM STAÐAR
ER FARIÐ AÐ TALA UM
FARALDUR KVÍÐA OG
ÞUNGLYNDIS.
G
reinarhöfundur hefur lengi haft
áhuga á mismunagreiningum og
veltir fyrir sér hvort „einfaldar“
orsakir einkenna á borð við
depurð og útbreidda verki svo sem D-víta-
mínskortur, járnskortur, B-12 vítamín
skortur og skjaldvakabrestur (vanstarfsemi
skjaldkirtils) hafi þurft að víkja fyrir öðrum
sjúkdómsgreiningum sem oft á tíðum þarfn-
ast langtíma lyfjameðferðar? Dæmi eru um
að einstaklingur með þunglyndisgreiningu
hafi farið í gegnum margra mánaða starfs-
endurhæfingu án árangurs, en reyndist
síðan vera með alvarlegan B-12 skort sem
meðhöndla hefði þurft frá upphafi.
Greiningar á borð við kvíða, þunglyndi
og vefjagigt eru þess eðlis að erfitt er að
staðfesta þær á óyggjandi vísindalegan hátt
s.s. með blóðprufum eða myndatökum og
byggist greining þeirra á skimunarlistum
og einkennagreiningum. Á sama tíma er
hægt að útiloka að einkenni stafi af skorti á
nauðsynlegum efnum eða skjaldvakabresti
með blóðprufu og þannig mögulegt að
finna þá einstaklinga sem þarfnast oft á
tíðum frekar einfaldrar meðhöndlunar í
stað jafnvel langtíma lyfjameðferðar með
tilheyrandi óþægindum og tilkostnaði.
Auk þess er þá rétt orsök einkenna ekki
meðhöndluð og getur með tímanum
orðið erfiðari viðfangs. Sem dæmi er mjög
mikilvægt að greina B12 skort tímanlega
því ef hann er ekki meðhöndlaður getur
það valdið einkennum frá taugakerfi og
jafnvel alvarlegum blóðsjúkdómum1. Þess
má geta að á vef WebMD, sem yfir 100
heilbrigðisstarfsmenn koma að, kemur fram
að við greiningu á þunglyndi panti læknir
í flestum tilfellum blóðprufur til að útiloka
m.a. skjaldkirtilsvanda og D-vítamínskort2.
Greinarhöfundur er ekki að halda því fram
að allir með fyrrnefndar greiningar séu
ranglega greindir heldur að benda á að
það hljóti að vera hagur allra að útiloka
sem flestar mismunagreiningar áður en
sjúkdómsgreiningar fyrir langvarandi
vanda eru settar fram og spurning hvort sú
stefna að spara blóðprufur almennt leiði til
raunverulegs sparnaðar.
Algengi þunglyndis og kvíða fer hratt vaxandi
og samkvæmt nýrri íslenskri meistara-
rannsókn mælast um þriðjungur eða 34,4%
háskólanema á Íslandi með einkenni
þunglyndis og tæp 20% með einkenni kvíða.
Niðurstöðurnar eru nokkuð sambærilegar
við það sem er að gerast erlendis og
virðist þróunin vera sú að einkennin fara
versnandi3. Þessar niðurstöður eru einnig
ERUM VIÐ NÆGILEGA
„GREIND“?
INGIBJÖRG LOFTSDÓTTIR sviðsstjóri rýnisviðs VIRK
60 virk.is