Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2017, Qupperneq 17

Til að skilja sjálfsmynd hjúkrunarstéttarinnar verðum
við að þekkja sögu hennar
Þú ert nú líklega að velta fyrir þér af hverju í veröldinni ég hef ákveðið að kynna fyrir
þér þessa baráttusögu formæðra okkar. Ástæðan er sú að til þess að skilja sjálfsmynd
hjúkrunarstéttarinnar verðum við að þekkja sögu hennar. Við verðum að vita af hvaða
rótum við sprettum, hvaða baráttu við höfum tekist á hendur, hvaða sigra við höfum
unnið og hverju við höfum tapað — við verðum að horfast í augu við sögu hjúkrunar
til að geta skapað skýra framtíðarsýn hjúkrunar. Það hefur sjaldan verið mikilvægara
en einmitt í dag þegar hjúkrunarfræðingar eru að kikna undan álagi í starfi — meðal
annars vegna ónógrar mönnunar — einkenni kulnunar hafa náð hæstu hæðum, tengsl
milli stjórnenda og hjúkrunarfræðinga eru að veikjast og laun hjúkrunar fræð inga eru
20% lægri en laun sambærilegra stétta (Guðbjörg Pálsdóttir o.fl., 2017; Jana Katrín
Knútsdóttir, 2016).
Ef við rýnum í íslenskt samfélag árið 2017 eiga aðstæður okkar harla fátt sameiginlegt
með ungu hjónunum sem bjuggu í loftlausum og rakamettuðum bæ ásamt fárveikum
börnum sínum eftir miðja nítjándu öld nema ef vera kynni rakinn í nútímabyggingum
sem umbreytist í myglu og veldur illviðráðanlegum veikindum með flensulíkum ein-
kennum, vanlíðan og verkjum. Í dag höfum við almennt þokkalegt aðgengi að heil-
brigðisþjónustu, börnin okkar eru bólusett gegn farsóttum sem áður ollu ótímabærum
dauða, aukin þekking hefur gert okkur kleift að veita meðferð við áður óþekktum sjúk-
dómum og gríðarlega hröð tækniþróun nútímans setur okkur varla nokkrar skorður
við að LÍKNA OG LÆKNA. Vandinn, sem blasir þó við okkur hjúkrunarfræðingum,
er kerfið sem skapar umgjörðina um heilbrigðisþjónustuna. Kerfið eykur stöðugt
flækjustig þjónustunnar og gerir bæði samfélagsþegnum erfitt um vik að sækja sér
heilbrigðisþjónustu og fagfólki — okkur — erfitt að starfa innan hennar. Þættirnir,
sem Nightingale sagði árið 1859 að stæðu í vegi fyrir möguleikum okkar til að veita
hjúkrun, skort ur á hreinlæti, óhagkvæmt byggingaskipulag og ófullnægjandi stjórn-
unarhættir, eru nefnilega enn til staðar. Birtingarmynd þeirra er einungis breytt vegna
þess að samfélagið hefur breyst og þróast. Enn er til staðar skortur á hreinlæti, megin -
orsök myglu í húsum er til dæmis ónóg loftun, við fáum fréttir af því á hverjum degi
að byggingaskipulag Landspítalans sé óhagkvæmt og það eru ófullnægjandi stjórnun-
arhættir sem valda því að tengsl stjórnenda við hjúkrunarfræðinga eru að veikjast og
að hjúkrunarfræðingar láta unnvörpum af störfum vegna kulnunar og álags.
Hvað getum við gert til að sporna við þessari þróun?
Við þurfum að horfast í augu við sögu okkar, sögu hjúkrunar. Það þurfti faglega þekk-
ingu og færni, heildræna yfirsýn, brennandi hugsjónir og baráttuanda eins hjúkr -
unar fræðings, Florence Nightingale, til að leggja drög að sjálfstæði fagstéttar hjúkr unar.
Einn hjúkrunarfræðingur getur áorkað miklu, en saman erum við sterkari líkt og
kom berlega í ljós þegar samstaða áhugafólks um bætta heilbrigðis þjónustu á Íslandi
byggði Landspítalann og lagði einnig grunninn að heilsugæslunni.
samstaða og samkennd
tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 93. árg. 2017 17
„Sterk og fagleg sjálfsmynd leiðir til þess að við efumst ekki andar-
tak um gildi fagsins, við búum yfir sjálfsþekkingu og trú á eigin
getu, við gerum okkur skýra grein fyrir í hverju styrkur fagsins og
sérhæfing liggur og síðast en ekki síst, þá höfum við skýra fram -
tíðarsýn varðandi markmið hjúkrunar innan heilbrigðisþjónust-
unnar.“
Florence Nightingale (1820–1910).
Florence Nightingale lagði drög að sjálfstæði
fagstéttar hjúkr unar.