Morgunblaðið - 30.11.2019, Blaðsíða 51

MENNING 51
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 30. NÓVEMBER 2019
Málþing til heið-
urs Helgu Kress,
prófessor em-
eritu í almennri
bókmenntafræði,
er haldið í Öskju,
stofu 132, í dag
milli kl. 13.30 og
17. „Helga á að
baki langan aka-
demískan feril
og hefur verið
áhrifamikil í femínískum fræðum
og bókmenntafræðum á Íslandi. Á
málþinginu flytja vinir, samstarfs-
menn og hliðstæðingar Helgu
snörp fræðileg erindi til að heiðra
arfleifð hennar,“ segir í tilkynn-
ingu. Meðal þeirra sem flytja erindi
eru Guðrún Nordal, Auður Aðal-
steinsdóttir, Ástráður Eysteinsson,
Sigríður Þorgeirsdóttir, Dagný
Kristjánsdóttir, Úlfhildur Dags-
dóttir, Soffía Auður Birgisdóttir,
Steinunn Sigurðardóttir og Irma
Erlingsdóttir. Málþingið er skipu-
lagt af RIKK – rannsóknastofnun í
jafnréttisfræðum, Árnastofnun og
Bókmenntafræðistofnun.
Málþing til heiðurs
Helgu Kress í dag
Helga
Kress
Fimmtánda árið í
röð lesa rithöf-
undar upp úr
verkum sínum á
Gljúfrasteini á
aðventunni. Á
morgun kl. 15
lesa upp úr nýút-
komnum bókum
sínum Auður
Jónsdóttir, Huld-
ar Breiðfjörð, Fríða Ísberg, Stein-
unn Sigurðardóttir og Bragi Ólafs-
son. Aðgangur er ókeypis.
Lesa upp á Gljúfra-
steini á morgun
Auður Jónsdóttir
ICQC 2020-2022
Nánari upplýsingar um sýningartíma á sambíó.is
Böðvar Páll Ásgeirsson
bodvarpall@mbl.is
„Þetta byrjaði með forvitni eins og all-
ar hugmyndir í rauninni,“ segir Guð-
rún A. Tryggvadóttir myndlistar-
maður um málverkasýningu sína í
fordyri Hallgrímskirkju sem opnuð
verður á morgun, sunnudag, eftir
messu, kl. 12.15. Kallast sýningin Lífs-
verk – Þrettán kirkjur Ámunda Jóns-
sonar og er niðurstaða rannsóknar
Guðrúnar á lífi Ámunda sem byggði 13
kirkjur á Suðurlandi á 18. öld ásamt
því að smíða og mála altaristöflur og
prédikunarstóla. Mörg verk hans eru
enn í kirkjum og söfnum landsins.
Guðrún segist hafa oft heyrt af
Ámunda og þeim sem af honum séu
komnir, þeir séu margir hverjir lista-
menn, listfræðingar og arkitektar en
hún er einmitt sjálf afkomandi hans.
„Enginn hafði rannsakað þetta neitt
nánar en ég vissi að ég væri ættuð af
Suðurlandi og hann hafði gert ein-
hverjar kirkjur þar,“ segir Guðrún, en
samhliða sýningunni gefur hún út bók
um Ámunda sem ber sama nafn.
Guðrún segir að oft sé talað um að
myndlist hafi ekki hafist hér á landi
fyrr en um aldamótin. „En það er bara
alrangt. Ámundi var einn af mörgum
sem voru mjög virkir á Íslandi, ekki
bara á 18. öld heldur langt fyrir þann
tíma líka. Þessu hefur bara ekki verið
veitt næg athygli,“ segir hún og bætir
við að til að mynda sé Þjóðminjasafnið
fullt af útskurðum og máluðum grip-
um.
Spennandi hlutir uppgötvaðir
Guðrún segir að horfa verði á lista-
verk þessa tíma eins og við viljum að
horft verði á listaverk okkar tíma eftir
250 ár. Þau verk sem gerð séu í dag
muni ekki öll standast tímans tönn,
rétt eins og eigi við um verkin frá 18.
öld, sem mörg hver eru illa farin eða
týnd. „Ég er að vinna svolítið út frá
þessu, skoða það nákvæmlega hvað
þessi maður var að gera.“ Guðrún seg-
ist vilja varpa ljósi á það hvernig að-
stæður voru hjá Ámunda, hvað hægt
var að gera á þessum tíma og hvað
hann gerði.
Við rannsókn sína á Ámunda naut
hún liðsinnis föðursystur sinnar, dr.
Arndísar S. Árnadóttur, sagn- og list-
fræðings. „Hún tók að sér, ásamt fleiri
sagnfræðingum, að gera alvöru rann-
sókn á þessum manni og lífi hans og
við erum búin að komast að mjög
spennandi hlutum,“ segir Guðrún, en
hún segir að í bók sinni sé saga
Ámunda sögð frá sjónarhorni hennar
sem listamanns í gegnum myndir en
einnig frá sagnfræðilegu sjónarhorni.
Dvaldist í Jónshúsi í fyrra
Ámundi lærði að sögn Guðrúnar list
sína í Kaupmannahöfn og dvaldist hún
þar í Jónshúsi í fyrra til að skoða hvað
hann hefði verið að bauka í Kaup-
mannahöfn. „Ég varð fyrir ákveðinni
upplifun af því hvað blasti við honum,
komandi héðan af þessari eyju,“ segir
hún og nefnir í því skyni Sívalaturninn
og Þrenningarkirkjuna, sem hljóti að
hafa haft áhrif á Ámunda.
Með málverkum sýningarinnar
reynir Guðrún að setja sig í spor
Ámunda sem barns í fjölskyldu á Ís-
landi í byrjun 18. aldar með tilheyrandi
barnadauða. „Foreldrar hans misstu
13 börn af 19. Ég staldra svolítið mikið
við þessa tölu 13. Hann byggði 13
kirkjur og missti 13 systkin. 13 kemur
svolítið mikið við sögu.“
Í sömu hæð og Hallgrímskirkja
Spurð af hverju hún sýni í Hall-
grímskirkju tekur hún undir með
blaðamanni að auðvitað sé tenging við
kirkjurnar sem Ámundi byggði en auk
þess bendir hún á þá staðreynd að
kirkjurnar 13 myndu ná sömu hæð og
Hallgrímskirkja ef þeim væri staflað
einni ofan á aðra. „Mér finnst gaman
að tengja.“
Þá talar hún um hvernig kirkjan var
miðpunktur í lífi fólks á þessum tíma.
„Fyrir þá listamenn sem unnu verkin í
kirkjurnar var þetta eins og margmiðl-
unarsýning þess tíma. Altaristafla með
mynd – fólk sá þetta ekki neins staðar
annars staðar. Það fylgdi því mikil
virðing að fá að gera þessa hluti. Það
er umfjöllun um þetta í bókinni og
verkin á sýningunni endurspegla
þetta,“ segir Guðrún.
Sýning Guðrúnar stendur til 1. mars
2020 og sýningarstjóri er Hrafnhildur
Schram.
Missti þrettán systkin og
byggði þrettán kirkjur
 Guðrún Tryggvadóttir sýnir ný málverk á sýningu í Hallgrímskirkju
 Niðurstaða rannsóknar á Ámunda Jónssyni, smiði og myndlistarmanni
Morgunblaðið/Einar Falur
Í kirkjunni Guðrún Tryggvadóttir lagðist í mikla rannsóknarvinnu fyrir sýningu sína í Hallgrímskirkju.