Fréttablaðið - 12.12.2002, Blaðsíða 24

12. desember 2002 FIMMTUDAGUR
Jólahjörtu hafa verið vinsæltjólaskraut á heimilum lands-
manna um árabil og hafa ófáir
fengist við að föndra slík hjörtu
einhvern tíma á lífsleiðinni. Eitt-
hvað hefur hjörtunum fækkað á
síðari árum á kostnað annarra
skreytinga enda eru þau dönsk að
uppruna en ekki bandarísk eins
og flest það sem virðist eiga upp
á pallborðið hjá landanum í seinni
tíð.
Jólahjörtun eiga sér langa
sögu sem hefst eftir því sem
menn best vita árið 1861 en þá
mun ævintýrasmiðurinn H.C.
Andersen hafa fléttað pappírs-
hjarta handa dóttur eðlisfræð-
ingsins H.C. Örsted. Til að byrja
með voru jólahjörtun kölluð
hjartalaga kramarhús og voru
kynnt sem slík í heimilisblöðum
19. aldar. Einhver bið virðist þó
hafa orðið á því að almenningur
tæki upp þennan sið og eru engar
haldbærar heimildir til um notk-
un jólahjarta til þegar kemur
undir aldamótin 1900. Nokkur
jólakort eru varðveitt frá þeim
tíma sem sýna óyggjandi að
hjörtun hafa verið orðin velþekkt
jólaskraut á dönskum heimilum
þegar þarna er komið sögu.
Það sem vekur athygli er að
hjörtun hafa fyrst orðið vinsæl á
heimilum heldra fólks og aðals-
manna á landsbyggðinni. Þar
tíðkaðist að prýða jólatréð með
pappírshjörtum þegar á síðasta
áratug 19. aldar. Þannig kynntust
prestar og aðrir embættismenn
hjörtunum og báru þau áfram til
sveitunganna. Ekki leið á löngu
þar til siðurinn barst til kaupstað-
anna og þá voru það einmitt efri
stéttir borgarsamfélagsins sem
fyrst tóku hjörtun upp á sína
arma. Í kringum síðari heims-
styrjöld voru jólahjörtun orðin
útbreidd hjá öllum stéttum hins
danska þjóðfélags. Dagar voru
tileinkaðir hjörtunum og kunnir
dægurlagasöngvarar sungu um
þau í söngvum sínum. Þess var
því ekki langt að bíða að jóla-
hjörtun héldu innreið sína inn í
nágrannalöndin og í dag eru þau
vel þekkt víðast hvar á Norður-
löndum þó ekki hafi þau náð al-
mennri útbreiðslu utan þeirra.
Í gömlum íslenskum jólablöð-
um má nánast alltaf finna leið-
beiningar um gerð jólahjarta og
hugmyndir að mismunandi út-
færslum. Hjörtun eru úr glans-
pappír og eru bútar í tveimur
mismunandi litum venjulega
klipptir í mynstur og fléttaðir
saman. Margir hafa gaman af því
að hanna sjálfir hjörtu og geta
þau orðið ákaflega persónuleg og
skemmtileg ef vel tekst til. Ef
fólk er hugmyndaríkt og lagið í
höndunum eru í raun engin tak-
mörk fyrir því hvers konar hjör-
tu er hægt að gera. Þess má líka
geta að búið er að þróa tölvufor-
rit sem gerir fólki kleift að hanna
sín eigin hjörtu með aðstoð mús-
ar og lyklaborðs og gefur þeim
jafnframt hugmyndir. Þetta get-
ur komið sér vel fyrir þá sem
ekki ferst vel að brúka reglu-
stiku og skæri og vilja gjarnan fá
að svamla aðeins í grunnu laug-
inni áður en þeir stinga sér í þá
djúpu. ■
Fléttuð hjörtu úr
glanspappír eru vin-
sælt jólaskraut á öll-
um Norðurlöndun-
um en fáir vita að
þau eiga uppruna
sinn að sækja til
ævintýrasmiðsins
H.C. Andersen og
danska aðalsins á
síðari hluta 19.aldar.
JÓLAHJÖRTU
Jólahjörtun er tilvalið að hengja á greni og láta í þau örlítið góðgæti sem hægt
er að laumast í yfir hátíðirnar. Hjörtun á myndinni eru úr jólahúsinu í Eyfirði.
Jólahjörtun
dönsk að uppruna
JÓLIN KOMA Í RÓM
Jólastemningin ræður ríkjum á Piazza Venezia í Róm og jölaösin er mikil þar eins og hér.
M
YN
D
/A
P