Bændablaðið - 24.08.2017, Side 48

48 Bændablaðið | Fimmtudagur 24. ágúst 2017
Á FAGLEGUM NÓTUM
Umhverfismál:
Góður frágangur á rúlluplasti lykill að verðmætasköpun
Árlega eru um 2000 tonn af
heyrúlluplasti flutt til landsins.
Plastrúllur prýða sveitir landsins
frá slætti þar til heyið verður að
fóðri fyrir búfé en þá þarf að
huga að því hvað verður um
heyrúlluplastið utan um það.
Plastið tekur um 500 ár að eyðast í
náttúrunni auk þess sem urðun plasts
og brennsla heima á bæjum er þar
að auki með öllu óheimil samkvæmt
mengunarvarnarreglugerð.
Endurvinnsla verður í senn besti
og í raun eini raunhæfi kosturinn.
Endurvinnsla krefst minni orku
en frumvinnsla og kemur í veg
fyrir sóun náttúruauðlinda, auk
þess sem talsvert pláss sparast á
urðunarstöðum.
Rúlluplast er endurunnið
Plast sem Íslenska gámafélagið
safnar er flutt í flokkunarstöðvar
félagsins. Þar er plastið pressað
í bagga og flutt til endurvinnslu,
ýmist á Íslandi eða erlendis. Sé
plast hins vegar óhreint eða fullt
af aðskotahlutum, er talsverð
vinna unnin fyrir gýg og þá hefur
fjárhagslegur ávinningur hæglega
snúist upp í kostnað. Það er því
hagur allra að ganga vel frá plastinu
þannig að hægt sé að nýta það góða
endurvinnsluhráefni sem plastið er.
Flestir bændur standa sig vel í
frágangi heyrúlluplasts en lengi má
gott bæta. Fulltrúi Gámafélagsins
tók hús á Haraldi Einarssyni bónda
á Urriðafossi á Suðurlandi til að
kynna sér hvernig Haraldur hagar
frágangi á heyrúlluplasti. Hann býr á
bænum ásamt konu sinni og tveimur
börnum en þau eru mjólkurbændur.
Að mati starfsmanna Íslenska
gámafélagsins gengur Haraldur afar
vel frá heyrúlluplastinu.
Frágangur á rúlluplasti til
endurvinnslu
Við gjafir leggur Haraldur sig fram
við að hreinsa hey af umbúðunum
eins og kostur er og þjappa plastinu
síðan saman í viðráðanlegar
einingar. Við frágang þykir honum
best að taka eitt plast og slétta úr því
á sléttu yfirborði en það plast verður
þá ysta lagið á plastbögglinum
(skref 1).
Því næst setur hann eitt plast inn
í það fyrsta og sléttir úr því, tekur
svo næsta og sléttir úr því og svo
koll af kolli (skref 2).
Á myndunum er notast við sjö
plöst í heildina, þ.e. eitt plast í
botninn og sex inn í hvert annað.
Að þessu loknu tekur Haraldur í
endann á ysta plastinu og rúllar
öllum plöstunum saman upp í
böggul (skref 3).
Ágætt er að nota eigin
líkamsþunga til að pressa plastið
saman og losa um aukaloft (skref 4).
Þá notar hann plaststrimil
úr rúllubaggaplasti til að binda
böggulinn saman því ekki má blanda
saman mismunandi plasttegundum
(skref 5).
Loks er böggullinn tilbúinn til
endurvinnslu. (skref 6).
Einingarnar geymir hann svo
á þurrum og skjólgóðum stað þar
til viðurkennt sorphirðufyrirtæki
sækir plastið og kemur því í
endurvinnslu.
Fjórar þumalfingursreglur
Ekki er víst að þessi aðferð henti
öllum. Margir kjósa til að mynda
að safna plastinu saman í fiskikar
þannig að plast er lagt í botninn,
næstu plöstum er þjappað í karið og
plast er bundið utan um böggulinn.
Þá er ummál hans oft minnkað með
þungum hlut sem er lagður ofan á
plastið til að þjappa því saman.
Hvaða aðferð sem verður fyrir
valinu, eru þumalputtareglurnar við
frágang heyrúlluplasts þessar:
1. Hrista sem mest af heyi úr
plastinu og losa það við
óhreinindi. Ef óhreinindi loða
við vegna bleytu er gott að
þurrka plastið í 1 til 2 daga
og hrista það síðan aftur en þá
ætti restin af heyinu og öðrum
óhreinindum að losna frá.
2. Sjá til þess að plastið sé laust við
aðskotahluti eins og baggabönd,
snæri, net, steina, timbur og
annað slíkt. Rúlluplast er
almennt framleitt úr polyethylen
plasti og skal ekki blandað
saman við annars konar plast.
Þess vegna mega baggabönd,
net og annar plastúrgangur ekki
fara með heyrúlluplastinu.
3. Þjappa plastinu saman í
viðráðanlegar einingar og ekki
of þungar
4. Geyma plastið á þurrum og
skjólgóðum stað þar til það er
sótt.
Góður frágangur er lykillinn að
endurvinnslu rúlluplastsins og þar
með lykillinn að verðmætasköpun.
Ef allt heyrúlluplast hér á landi kemst
aftur inn í hringrásarhagkerfið, geta
íslenskir bændur komið í veg fyrir
frumvinnslu á 2000 tonnum af plasti
á hverju ári. Það er því til mikils að
vinna.
Brynja Björg Halldórsdóttir,
framkvæmdastjóri sölu- og
markaðssviðs Íslenska
gámafélagsins,
Sigurður Ástgeirsson
verkefnastjóri orkulausna
hjá Íslenska gámafélaginu.
Haraldur Einarsson,
bóndi á Urriðafossi.
Skref 1: Slétt úr fyrsta plastinu á sléttu undirlagi. Það plast verður ysta lagið
í plastbögglinum. Myndir / Sigurður Ástgeirsson.
Skref 2: Annað plast sett inn í ysta plastið og slétt úr, þriðja plastið inn í
annað plastið og slétt úr og svo framvegis.
Skref 3: Tekið í endann á ysta plastinu og öllum plöstunum rúllað saman
í böggul.
Skref 4: Eigin líkamsþungi notaður til að pressa plastið niður og losa um
aukaloft.
Skref 5: Bundið utan um böggulinn með plaststrimli úr heyrúlluplasti. Skref 6: Henda bögglinum upp á öxlina og koma honum á þurran og skjól-
góðan stað þar til viðurkennt sorphirðufyrirtæki sækir plastið og kemur því
í endurvinnslu.
1 2
3 4
5 6
Mynd / HKr.