Bændablaðið - 14.12.2017, Blaðsíða 4

4 Bændablaðið | Fimmtudagur 14. desember 2017
Erfðamengisúrval úr íslenskum kúm:
3.300 DNA-sýni farin í greiningu
Þann 4. desember sl. voru fyrstu
DNA-sýnin úr nautgripunum, sem
ætlað er að mynda grunnerfðahóp
í erfðamengisúrvali, send til
Danmerkur í greiningu. Um var
að ræða 3.078 vefjasýni úr kúm
og kvígum sem safnað hefur verið
nú á haustdögum á búum víða um
land.
Þá voru einnig send sæðissýni
úr 275 nautum á Nautastöð BÍ, sem
fædd eru á árabilinu 1990–2012 og
hafa ýmist lokið eða eru langt komin
í afkvæmaprófunum. Ráðgert er að
senda sæðissýni úr rúmlega 220
nautum til viðbótar í þessari viku
en Nautastöðin hefur tiltækt sæði
úr tæplega 500 af þeim 550 nautum
sem sett voru í afkvæmaprófun á
framangreindu tímabili. Greiningin
sem gerð verður á þessum sýnum
nær yfir 54.000 einbasabreytileika
(SNP) í erfðamengi gripanna og fer
hún fram hjá Eurofins Genomics
í Árósum, sem átti hagstæðasta
tilboðið í þennan hluta verkefnisins
um uppbyggingu erfðamengisúrvals
í íslenskri nautgriparækt. /BHB
Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir,
ráðherra ferðamála, iðnaðar og
nýsköpunar, afhenti þriðjudaginn
12. desember viðurkenninguna
Icelandic Lamb Award of
Excellence 2017. Eru verðlaunin
til þeirra sem hafa skarað fram
úr í í handverki og hönnun úr
sauðfjárafurðum.
Við athöfn í listamiðstöðinni
Mengi í Reykjavík hlutu fjórir
viðurkenningar, en þeir eru:

• Hélène Magnússon fyrir
Prjónakerlingu.
• Sigurður Már Helgason fyrir
gærukollinn Fuzzy.
• Fræðasetur um forystufé.
• Hönnunarmerkið WETLAND.
Viðurkenningin er veitt af
markaðsstofunni Icelandic lamb
og er þetta í fyrsta sinn sem
þessi viðurkenning er veitt fyrir
handverk og hönnun úr íslenskum
sauðfjárafurðum, en fyrr á þessu
ári voru veittar sambærilegar
viðurkenningar til veitingastaða.
Framvegis verður þetta árviss
viðburður.
Markmið að auka skilning á
gæðum hráefnisins
Í tilkynningu frá Iclandic lamb
kemur fram að meginmarkmið
viðurkenningarinnar sé að auka
skilning og þekkingu á gæðum
hráefnisins, vekja almenna athygli á
möguleikum þess í hönnun og vinnslu
undir merkjum Icelandic Lamb.
Einnig að veita samstarfsaðilum
verðlaun fyrir vel unnin störf.
Markaðsstofan Icelandic Lamb er
í samstarfi með um 150 innlendum
aðilum; veitingastöðum, verslunum,
framleiðendum, afurðastöðvum,
listamönnum og hönnuðum.
„Samstarfið er mjög mikilvægt til
að auka verðmætasköpun úr íslenskum
sauðfjárafurðum. Þeim er veitt
viðurkenning er þykja hafa skarað
fram úr. Þetta er hugsað sem hvatning
til frekari verðmætasköpunar,
nýsköpunar og vöruþróunar á
íslenskum sauðfjárafurðum.
Fimm manna dómnefnd valdi
handhafa viðurkenninganna að þessu
sinni. Í henni sátu Emma Eyþórsdóttir,
dósent við Landbúnaðarháskóla
Íslands, Sunneva Hafsteinsdóttir,
framkvæmdastjóri Handverks og
hönnunar, Rúna Thors, fagstjóri
vöruhönnunar við Listaháskóla
Íslands, Svavar Halldórsson,
framkvæmdastjóri Icelandic lamb,
og Ninja Ómarsdóttir, verkefnastjóri
hjá Icelandic lamb,“ segir í
tilkynningunni.
Helstu verkefni Icelandic lamb
snúa að markaðssetningu til erlendra
ferðamanna á Íslandi og inn á
sérvalda markaði í útlöndum. Þetta
er meðal annars gert með öflugri
verðlaunaherferð á samfélagsmiðlum
og samstarfi við um 150 aðila í
veitingarekstri, verslun, hönnun og
fleiru. Tilgangurinn er að stuðla að
því að íslenskum sauðfjárafurðum
sé skapaður veglegur sess með
sérstöku merki til að auðkenna
íslenskar sauðfjárafurðir með tilvísun
til uppruna, gæða, hreinleika og
sérstöðu.
FRÉTTIR
Handhafar Icelandic Lamb Award of Excellence árið 2017 voru Hélène Magnússon fyrir Prjónakerlingu, Sigurður
Már Helgason fyrir gærukollinn Fuzzy, Fræðasetur um forystufé og hönnunarmerkið WETLAND. Mynd / Geirix
Hættulegar efnavörur í matvöruverslunum:
Merkingum ábótavant
í 85% tilvika
Merkingar á hættulegum
efnavörum koma til skila
upplýsingum um eðli hættunnar
og hvernig eigi að bregðast við eða
komast hjá henni og skulu þær
vera á íslensku. Þeir sem setja
á markað vörur sem innihalda
hættuleg efni eru ábyrgir fyrir
því að umbúðir varanna séu rétt
merktar.
Seljendum er óheimilt að hafa í
sölu hættulegar vanmerktar vörur.
Þetta er megininntakið í reglum um
merkingar hættulegra efna sem gilda
innan Evrópska efnahagssvæðisins
og öðluðust fullt gildi þann 1. júní
2017 eftir langt aðlögunartímabil.
Það þýðir að merkingar samkvæmt
eldri reglum skulu nú alfarið heyra
sögunni til.
60 vörur skoðaðar
Umhverfisstofnun stóð nýlega fyrir
eftirlitsverkefni með merkingum á
vörum sem innihalda hættuleg efni
og náði umfang þess til algengra
neysluvara fyrir almenning eins og
uppþvottavélaefna, uppþvottalaga,
stíflueyða, uppkveikilaga og
salernis-, uppþvottavéla-, bletta-,
ofna- og grillhreinsa. Farið
var í 12 matvöruverslanir á
höfuðborgarsvæðinu, Akranesi og
Akureyri og skoðað úrtak með 60
vörum í ofangreindum vöruflokkum
sem þar voru í sölu, til að athuga
hvort merkingar þeirra væru í
samræmi við reglur.
Oft vantar íslenskar merkingar
Einungis 15% varanna sem lentu
í úrtaki reyndust standast allar
kröfur um merkingar. Algengasta
frávikið var að vörurnar vantaði
algerlega íslenskar merkingar, eða
í 38% tilvika. Um 42% varanna
voru merkt á íslensku samkvæmt
núgildandi reglugerð en með
einhver misalvarleg frávik. Þá
reyndust þrjár vörur (5%) vera
merktar samkvæmt eldri reglum.
Langflestir bregðast vel við
Öllum birgjum sem ábyrgir
voru fyrir vörum sem báru
ófullnægjandi merkingar var
sent bréf þar sem krafist var
viðeigandi úrbóta. Langflestir
brugðust við á fullnægjandi hátt
innan frestsins sem gefinn var,
en í nokkrum tilfellum kom þó
til eftirfylgni. Voru þeim birgjum
send áform um áminningu, en þar
sem þeir brugðust við kröfum
stofnunarinnar innan tilsettra
tímamarka kom ekki til frekari
eftirfylgni.
Þörf á lagfæringum
Niðurstöður eftirlitsins gefa til
kynna að merkingum á efnavörum
hér á landi sé verulega ábótavant
og að þörf sé á átaki til lagfæringa
hjá birgjum sem bera ábyrgð á því
að þessar vörur séu rétt merktar.
Umhverfisstofnun mun áfram
fylgjast náið með merkingum
hættulegra efnavara á markaði og
standa fyrir eftirliti til að fylgja því
eftir að farið sé að reglum hvað
þetta varðar. Þetta kemur fram á
vef Umhverfisstofnunar. /MÞÞ
Icelandic lamb veitir viðurkenningar fyrir handverk og hönnun:
Prjónakerling, gærukollur, Fræðasetur um
forystufé og Wetland hlutu verðlaun
Lífland keypti um tvö hundruð
tonn af byggkorni frá Laxárdal
– Eru með um 160–200 hektara undir bygg
Það er ekki á hverju hausti
sem íslenskt byggkorn er selt í
stórum skömmtum til íslenskra
fóðurframleiðenda enda framboðið
óreglulegt og oftar sem ræktendur
nota það fyrst og fremst fyrir eigin
búskap. Nýverið gekk Lífland
frá samningi um kaup á um 200
tonnum af íslensku gæðakorni
frá svínabændunum í Laxárdal í
Skeiða- og Gnúpverjahreppi.
Bændurnir í Laxárdal hafa
undanfarin ár staðið að umfangsmikilli
kornræktun í landi Gunnarsholts á
Rangárvöllum, auk þess sem þar er
fullkomin þurrkstöð fyrir kornið.
Uppskeran er mest til eigin nota
sem svínafóður, en umframframleiðslu
hafa þeir selt. Uppskera í haust var
með besta móti í Gunnarsholti, eða
um 3–4,5 tonn af þurru byggkorni af
hektaranum og uppskáru feðgarnir í
Laxárdal rúm 650 tonn alls.
Jóhannes Baldvin Jónsson,
deildarstjóri ráðgjafar og vöruþróunar
hjá Líflandi, segir kornið úr
Gunnarsholti hafa verið með góða
fyllingu og rúmþyngd sambærilega
við það sem best verður á kosið í
innfluttu byggkorni. Hann segir vægi
hráefna af íslenskum uppruna óvenju
hátt um þessar mundir í fóðurgerðinni.
„Lífland keypti til viðbótar við byggið
nokkra tugi tonna af höfrum og
graskögglum af íslenskum ræktendum
þetta haustið. Við notum líka talsvert
af íslensku fiskimjöli til fóðurgerðar
og því má segja að vægi hráefna af
íslenskum uppruna sé nú með mesta
móti hjá okkur.
Ég hef starfað í þessum fóðurgeira
í tæp fimm ár og þetta er það
mesta sem ég hef séð af innlendu
byggkorni á markaði,“ segir
Jóhannes.
Um 160–200 hektara undir bygg
Björgvin Harðarson, svínabóndi í
Laxárdal, segir að þeir hafi byrjað
á að kaupa bygg af bændum
og Landgræðslunni í kringum
aldamótin. „Það gekk ágætlega en
bæði var magnið ekki nægilega
mikið þannig að það tæki því að
fjárfesta í betri móttökubúnaði og
svo voru gæði byggsins of breytileg.
Við byrjuðum því árið 2007 að
rækta sjálf korn í Gunnarsholti og
settum bygg í um 30 ha fyrsta árið.
Síðan óx ræktun byggsins samfara
því að við byggðum stórt síló heima
þar sem hægt var að koma fyrir allri
uppskerunni, eða 450 tonnum. Mest
höfum við skorið upp af um 300 ha.
Það var bæði bygg og hveiti. Núna
síðustu ár höfum við verið með um
160 til 200 ha í byggi og um 40 ha í
nepju. En nepjuna notum við í fóður
án þess að kreista olíuna úr og hún er
möluð heil þannig að dýrin fá alltaf
ferskt malað fóður bæði úr nepjunni
og bygginu,“ segir Björgvin.
Setja upp eigin kjötvinnslu
„Í fyrra settum við aftur niður hveiti
og uppskárum í haust. Það gekk
ágætlega og höldum við því eitthvað
áfram. En eftir því sem liðið hefur
á ræktunina hefur komið í ljós að
nauðsynlegt er að úða akrana með
varnarefnum gegn augnflekk og
illgresi. Bæði eykur það uppskeruna
og ræktunaröryggið ásamt því að
gæði kornsins verður meira. Í dag fer
70 til 80 prósent af fóðrinu í svínin,
okkar framleiðsla og íslenskt fóður.
Við höfum verið að selja afurðir
okkar beint en hingað til hefur það
mest verið í hálfum skrokkum. Mest
af því er til einstaklinga en einnig
á veitingastaði og kjötvinnslu í
Reykjavík.
Kjötvinnsla á Selfossi hefur
unnið kjöt fyrir okkur, en hún hætti
starfsemi í ágúst síðastliðinn. Við
ákváðum þá að setja upp okkar
eigin vinnslu sem verður opnuð
fyrri part næsta árs. Þar verður hægt
að fá svínakjöt beint frá býli, alið
á íslensku fóðri,“ segir Björgvin
Harðarson í Laxárdal. /smh
Breytingar í Seglbúðum í Landbroti:
Ábúendur hætta
sauðfjárbúskap
– Sláturhúsið í biðstöðu
Sauðfjárbændurnir í Seglbúðum
í Landbroti hafa hætt búskap
með sauðfé.
Ábúendurnir, Erlendur
Björnsson og Þórunn
Júlíusdóttir, tóku í gagnið lítið
handverkssláturhús steinsnar frá
íbúðarhúsinu fyrir um þremur árum.
Þar slátruðu þau sínum lömbum
og unnu, auk þess sem þau keyptu
lömb af nágrannabæjum sínum til
slátrunar og slátruðu fyrir aðra.
Ekki hefur verið tekin ákvörðun
um hvenær þar verður slátrað aftur.
Erlendur segir að það hafi
verið talsvert högg fyrir þau þegar
Matvælastofnun lokaði hjá þeim
vinnslunni og stöðvaði sölu í tvær
vikur í byrjun árs 2016, að hans sögn
vegna misskilnings. „Það má segja
að þá hafi viðskiptamódelið sem
við lögðum upp með að einhverju
leyti brugðist. Svo hefur það ekki
verið til að bæta stöðuna hvernig
þróunin í greininni hefur verið að
undanförnu. Rekstur afurðastöðva
er erfiður, en við vorum að greiða
um þriðjungi hærra verð en gengur
og gerist.
Við slátruðum í haust öllum
okkar gripum en keyptum ekkert
af bændum,“ segir Erlendur.
Erlendur býr ennþá með hross
í Seglbúðum en Þórunn starfar
í Reykjavík sem leikskólastjóri.
Hann er með ferðaþjónustu í
Landbrotinu; bæði silungsveiði í
hluta Grenlækjar og rekur fjögurra
herbergja gistihús. „Ég einbeiti
mér nú að því sem gengur vel hér,
en við finnum jákvæða strauma í
ferðaþjónustunni.“ /smh
Frá kornþreskingu í landi Gunnarsholts síðastliðið haust.