Bændablaðið - 20.09.2018, Blaðsíða 38

Bændablaðið | Fimmtudagur 20. september 201838
UTAN ÚR HEIMI
Í mesta jarðarberjalandi Noregs, Valldal í Suðurmæri, og því tilvalið að kynna uppskeruna með þessum hætti. Mynd / Kristin H. Hauge
Linda Eide er ein vinsælasta sjónvarpskona Noregs:
Kynnir landbúnað á nýstárlegan hátt
Linda Eide er ein vinsælasta
sjónvarpskona Noregs um þessar
mundir og hefur tungumálaþáttur
hennar, Eides språksjov,
sem sýndur er hjá norska
ríkissjónvarpinu, NRK, slegið í
gegn og hlotið mikið áhorf.
Hún hefur einnig sýnt landbúnað
út frá öðruvísi hliðum en víða hefur
tíðkast með því til dæmis að fylgja
eftir lífsferli gríss frá goti fram að
slátrun ásamt því að hjóla með
heilan lambsskrokk í gegnum miðbæ
Björgvinjar og heim til sín til að
úrbeina hann heima í eldhúsi.
Linda kemur frá Voss á Vesturlandi
Noregs og hún uppgötvaði fljótt
að fjölmiðlarnir lágu vel við
henni en við sjónvarp ætlaði hún í
byrjun aldrei að starfa við. „Ég tók
helgarvaktir á svæðisdagblaðinu
áður en ég fór í fjölmiðlanámið
til Osló. Í framhaldinu fór ég á
útvarpsnámskeið og varð algjörlega
háð þessum frábæra miðli. Ég starfaði
hjá NRK í 10 ár í útvarpinu en síðan
prófaði ég aðeins sjónvarpið og mér
fannst það mjög þungt í vöfum eftir
að hafa unnið við útvarpið,“ útskýrir
Linda.
Hjólað með kindsskrokk um
Björgvin
Linda þreytti frumraunina í sjónvarpi
með heimildarþáttum um hjólreiðar
í Noregi og svæðisbundin matvæli.
„Þátturinn um staðbundin
matvæli hét Eide og Morris en ég
ferðaðist um á forláta gulum Morris
og prófaði ýmislegt. Ég heimsótti
til dæmis bændur og smakkaði á
hestamjólk og kynntist vinnslu og
notkun á norskum villtum ramsløk
í Harðangursfirði, sem minnir um
margt á lyktinni á graslauk en á
bragðið líkist hann meira hvítlauk.
Síðan voru alls kyns tilraunir með til
dæmis makríl og að gera plokkfisk
úr innmat og slíkt,“ segir Linda og
bætir við: „Það sem var þó sennilega
eftirminnilegast var þegar ég hjólaði
með norska villsau (kind) um þriggja
kílómetra leið frá Landås-svæðinu
í Björgvin og heim til mín. Sem
fjölmiðlamaður er maður vanur því
að þurfa að líta aðeins í kringum sig
til að finna hugmyndir og það gerði
ég í þetta sinn. Þar sem ég á ekki bíl
þá varð ég að hjóla. Mig langaði til
að læra að úrbeina kindsskrokk og
hafði matarsendiherra Hörðalands,
Hanne Frosta, í símanum sem
leiðbeindi mér. Það gekk nokkuð
vel en það var alls ekki auðvelt að
úrbeina í fyrsta sinn, það verð ég að
viðurkenna. Síðan bauð ég til veislu
um kvöldið þar sem mikill rómur var
gerður að matnum.“
Norsk og svæðisbundin matvæli
Í framhaldinu gáfu Linda og Hanne
Frosta út matreiðslubók saman undir
heitinu Norske smakar, þar sem þær
leituðu að góðu norsku hráefni sem
bragð væri að.
„Ég var eins konar lærisveinn
Hanne og líkaði það vel. Þetta var
í rauninni uppgötvunarferð fyrir
mig og það urðu margar sterkar
bragðreynslur. Við ferðuðumst á
litlum og þröngum malarvegum, í
gegnum þrönga dali og fundum vin
í bænum til að ná fram því besta
að okkar mati. Hugmyndin var að
vinna með norsk matvæli og þá
svæðisbundin hér af Vesturlandinu
þar sem Hanne bjó til sína bestu rétti
úr árstíðabundnu hráefni,“ útskýrir
Linda og segir jafnframt:
„Það er í raun svolítil skekkja í
því eða villandi fyrir neytendur að
hægt sé að flytja inn matvæli allt árið
um kring því þannig nær fólk ekki
almennilega utan um það hvað er
árstíðabundin vara. Að mínu mati er
betra að velja kvöldmat með norsku
og svæðisbundnu hráefni heldur en
annað ef mögulegt er. Það er líka
sorgleg staða að það sé dýrara að
velja hollustu og svæðisbundinn
mat heldur en til dæmis innflutt.
Ég hef nú aðeins kynnst lífi bænda
í gegnum starf mitt og ég segi húrra
fyrir bændum, þetta er mikilvæg stétt
í samfélaginu.“
Hvaðan kemur maturinn?
Fyrir tíu árum gerði Linda
heimildarþátt um grísinn Gisse, sem
hún fylgdi frá goti og fram að sjö
mánaða sláturaldri þegar hann var
um 90 kílóa þungur, og fræddi um
leið á vandaðan hátt um svínarækt.
„Ég fékk góðfúslegt leyfi hjá
forsvarsmönnum landbúnaðar-
háskólans í Voss að fylgja Gisse eftir
og fjalla um framleiðslu á svínakjöti.
Ég vildi þekkja betur matinn sem ég
borða. Þetta var mitt framlag í að auka
skilning fólks á því hvaðan maturinn
kemur því kótelettan verður jú ekki til
í plasti. Mér fannst að fólk þyrfti að
átta sig á því að kótelettan verður til
vegna þess að hún kemur af dýri sem
þarf hreyfingu, umhyggju og útiveru.
Ég er mikill dýraverndunarsinni og
ég neita að trúa því að kjúklingur
sem kemur frá verksmiðjubúi sé
hamingjusamt dýr en öðru máli
gegnir um til dæmis hjartardýr sem
lifir villt í náttúrunni,“ segir Linda
og bætir við:
„Ég ólst ekki upp á sveitabæ og
veit ekkert um húsdýr og segi oft í
Erla Hjördís
Gunnarsdóttir
ehg@bondi.is
Á myndinni til hægri er þó ekki grísinn Gisse, heldur „frændi“ hans úr
sjónvarpsþáttum um svæðisbundin matvæli.
Úr heimildaþætti Lindu, Berre ein gris, sem sýndur var í norska ríkissjónvarpinu
þar sem Linda fylgdi eftir grísnum Gisse frá goti til slátrunar.