Bændablaðið - 20.09.2018, Blaðsíða 48

Bændablaðið | Fimmtudagur 20. september 201848
LESENDABÁS
Byggðamál:
100 milljarðar í almennar aðgerðir á ári í 5 ár munu gjörbreyta Íslandi!
Okkar góða land þarf nýjar
uppfærslur í byggðamálum.
Gamla byggðastefnan, hver
sem hún var, er löngu gengin
sér til húðar. Út af fyrir sig ber
ekki að vanþakka það sem gert
hefur verið á liðnum árum
til endurreisnar. Menn voru í
góðri trú eins og oftast þegar
ákvarðanir eru teknar. En nú
hafa menn aðra sýn. Endalausar
smáskammtalækningar eru
vonlausar þegar á heildina er
litið. Þær eru meira og minna
atkvæðaveiðar á röngum
forsendum. En hvað á að koma
í staðinn?
Við sveitamennirnir gerumst svo
djarfir að benda á að stjórnvöld þurfa
að standa að nokkrum stórtækum,
almennum aðgerðum fyrir byggðir
landsins nú þegar. Ef þau bera gæfu
til þess, mun flest annað koma
sjálfkrafa í kjölfarið. Gömlu góðu
frumatvinnuvegirnir, sjávarútvegur,
landbúnaður og iðnaður hvers
konar ásamt ferðaþjónustu verða
áfram kjölfestan. Atvinnumál eru
undirstaða alls mannlífs í landinu.
En það er lífsnauðsyn fyrir þjóðina
að hún líti á Ísland sem eina heild. Ef
við höldum jafnvæginu í byggðinni
með almennum aðgerðum, þurfa
stjórnvöld ekkert að skipta sér af
hvar fólkið vill búa.
Nokkur dæmi um bráðnauð s-
ynlegar, almennar aðgerðir, sem
þola enga bið:
1. Samgöngur á landi.
Heilsárssamgöngur á landi eru
grundvallaratriði fyrir allar
byggðir landsins. Allir ættu
að komast akandi þangað sem
þeir vilja fara ef veður leyfir,
hvenær sem er. Það myndi
gjörbreyta flestu hér á landi.
2. Öruggt rafmagn. Allir íbúar
landsins geti stólað á rafmagn
allan sólarhringinn árið um
kring. Nýta þær vatnsvirkjanir
sem fyrir eru eins vel og
kostur er og reisa nýjar þar
sem algjör nauðsyn krefur.
Styrkja dreifikerfi raforku þar
sem þörf er á. Allt samkvæmt
ströngustu kröfum Lloyd‘s í
umgengni við náttúruna og
Náttúrulistasalinn Ísland.
Langtímamarkmið að allar
raflínur fari í jörð.
3. Heilbrigðisþjónusta sem
dugar. Allir geti fengið
lækningu og fyrirbyggjandi
heilsueftirlit í heimabyggð
sé þess kostur. Hver einasti
landsmaður hafi sinn
heimilislækni líkt og var áður.
Allir hafi beinan persónulegan
aðgang að sínum lækni. Það
mun koma í veg fyrir mörg
mistök og þjáningar og
spara heilbrigðisþjónustunni
ómældar upphæðir sem hægt
er að nota annars staðar í því
kerfi. Um það var talað fyrir
nokkrum árum, að virkt og
rétt stillt heimilislæknakerfi
geti sinnt 95 prósent þess
vanda sem leitað er með til
heilsugæslu. Spara þannig
heilbrigðiskerfinu í heild
umtalsverðar fjárhæðir. Er
þetta ekki ennþá grunnurinn?
Eða eigum við að horfa
endalaust upp á að menn
verði úti á hverjum degi í
okkar góða heilbrigðiskerfi?
„Greiður aðgangur að
heimilislækni, þekking
á sjúklingi og fjölskyldu
hans, ásamt trausti og
samfellu í meðferð, er það
mikilvægasta í þjónustu
heilsugæslunnar og skiptir
höfuðmáli. Slíkt verklag
sparar mikla fjármuni.“
Svo skrifaði Halldór
Jónsson, formaður Félags
íslenskra heimilislækna, í
Læknablaðinu fyrir nokkrum
árum. Vituð ér enn eða hvat?
4. Örugg nettenging um land
allt. Menn geti unnið við
tölvuna sína hvar sem er
og hvenær sem er á mesta
mögulega hraða. Ljúka
verkinu strax!
Hvar á að taka peningana?
Ríkissjóður gefi út 50–75 milljarða
skuldabréf á ári næstu fimm ár
með sæmilegum vöxtum. Verkefni
fyrir lífeyrissjóði og aðra sem hafa
mikið fé undir höndum. Lánið
endurgreiðist með sköttum sem
lagðir eru á umferðina næstu 40 ár.
Og því ekki happdrættisskuldabréf
líka fyrir almenning?
Vegtollar lagðir á þar sem
nauðsyn krefur.
Hlutur ríkisins í Íslandsbanka
verði seldur. Raunhæft verð, varlega
áætlað, 130–140 milljarðar.
Alls 500 milljarðar í 5 ár,
sem komi til viðbótar núverandi
framlögum.
Kannski stór upphæð, en hvað
kosta allar hótelbyggingarnar á ári?
Niðurlag:
Þegar þetta er allt komið í kring
innan örfárra ára, getur landsstjórnin
minnkað stórlega allt byggðavesen.
Landsins þegnar velji sér búsetu þar
sem þeim þóknast. Sveitarstjórnir
verði raunverulega gerðar ábyrgar
fyrir sem flestum málum, hver á
sínu svæði. Fjárveitingar til þeirra
verður þá að stór-auka. Ríkið dragi
saman seglin þar á móti og fækki
starfsmönnum verulega. Margar
ríkisstofnanir lagðar niður, eða
sameinaðar. Punktur og basta!
Hallgrímur Sveinsson,
Guðmundur Ingvarsson,
Bjarni G. Einarsson
Heilsárssamgöngur á landi eru grundvallaratriði fyrir allar byggðir landsins.
Unnin hefur verið skýrsla um
veðurfar á Suðurlandi frá árinu
2008 til 2017 af Veðurstofu
Íslands fyrir Samtök sunnlenskra
sveitarfélaga (SASS).
Skýrslan byggir á mæl-
ingum úr 16 sjálfvirkum
veðurathugunarstöðvum á
Suðurlandi, auk upplýsinga
frá þremur mönnuðum
veðurathugunarstöðvum. Um
margt áhugaverðar upplýsingar er
að ræða, þar sem gögn þessi hafa
ekki verið tekin saman áður fyrir
landshlutann og birt með viðlíka
hætti. Samantektin gefur innsýn
inn í ólíkt veðurfar einstakra svæða
innan landshlutans og veðurfar
almennt á Suðurlandi síðastliðin
10 ár. Landshlutinn Suðurland eins
og hann er skilgreindur í dag nær
frá Hellisheiði í vestri að Lóni í
austri.
Að jafnaði milt veður
Í útdrætti skýrslunnar um veðurfar
á Suðurlandi segir:
„Að jafnaði er veður milt á
sunnanverðu landinu. Vetur eru
mildir við sjávarsíðuna en lengra
inni í landi getur orðið talsvert
frost í vetrarstillum. Svæðið er það
úrkomumesta á landinu, einkum
austan til. Lægðir koma að öllu
jöfnu inn á landið úr suðri og
bera hlýtt og rakt loft norður eftir.
Úrkomusamast er áveðurs við há
fjöll og mest er úrkoman sunnan í
Vatnajökli og Mýrdalsjökli.“
Gríðarleg úrkoma á Kvískerjum
Sérstaða einstakra svæða kemur
berlega í ljós í ýmsum tölum
skýrslunnar. Helst birtist sérstaðan
líklega í úrkomutölum. Einkum
sker veðurathugunarstöð í
Kvískerjum sig úr í samanburði við
önnur svæði. Meðaltalársúrkoma
mældist þar 3.500 mm en um
1.000 til 1.400 mm annars
staðar í landshlutanum. Um er
að ræða úrkomumesta svæði
landsins samkvæmt mælingum
Veðurstofunnar.
Upplýsingar í skýrslunni
taka til þátta eins og ríkjandi
vindátta, árstíðarsveiflna í hita,
vindhraða og úrkomu. Mannaðar
veðurathugunarstöðvar gefa
síðan að auki upplýsingar um
úrkomuáttir og veðurtegundir á
takmörkuðu skyggni.
Skýrslan var unnin af Veðurstofu
Íslands fyrir SASS og er í reynd
aukaafurð verkefnis um greiningu
á veðurfarslegum skilyrðum fyrir
alþjóðaflugvöll á Suðurlandi, sem
er áhersluverkefni Sóknaráætlunar
Suðurlands á vegum SASS.
Næsti áfangi þess verkefnis er
að leggja mat á hvaða svæði innan
landshlutans uppfylla veðurfarsleg
skilyrði fyrir uppbyggingu
alþjóðaflugvallar.
Ákveðið var að þess gögn yrðu
tekin saman í skýrslu sem yrði
öllum aðgengileg. Skýrsluna má
finna á heimasíðu SASS (sass.
is) en samantekt fyrir hverja
veðurstöð fyrir sig má einnig
nálgast á Kortavef Suðurlands
(sass.is/kortavefur).
Höfundar skýrslunnar eru
Guðrún Nína Petersen, Kristín
Björg Ólafsdóttir og Þóranna
Pálsdóttir hjá Veðurstofu Íslands.
Nánari upplýsingar veitir Þórður
Freyr Sigurðsson, sviðsstjóri
Þróunarsviðs SASS.
Þórður Freyr Sigurðsson,
Sviðsstjóri Þróunarsviðs
Samtaka sunnlenskra
sveitarfélaga
Skýrsla Veðurstofu Íslands um veðurfar á Suðurlandi í 10 ár:
Að jafnaði milt veður en Kvísker
með sérstaklega mikla úrkomu
Þróunarsviðs Samtaka sunnlenskra
sveitarfélaga. Mynd / Veðurstofa Íslands.
Mynd / Veðurstofa Íslands.