Bændablaðið - 29.11.2018, Qupperneq 34

Bændablaðið | Fimmtudagur 29. nóvember 201834
Ítalska fyrirtækið
Goldoni hefur framleitt
tæki til landbúnaðar í
tæp hundrað ár. Lengst
af hefur það sérhæft sig
í jarðtæturum og minni
dráttarvélum en fyrir
nokkrum árum hóf það
framleiðslu á alvöru
traktorum.
Árið 1926 stofnaði
ítalski verkfræðingurinn
Celestino Goldoni ásamt
fjölskyldu sinni Goldoni
Agricultural Machinery
í gamalli hlöðu í Capri-
héraði í Norðvestur-Ítalíu.
Fyrirtækið er enn í dag með
höfuðstöðvar sínar í héraðinu.
Í fyrstu framleiddi fyrirtækið
pumpur sem notaðar voru til að
að dæla vökvunarvatni út á akra
og vínekrur. Smá saman jók
fyrirtækið við framleiðslu sína og
við bættust ýmis minni verkfæri til
landbúnaðar.
Sláttuvélar og jarðtætarar
Árið 1950 setti Goldoni á markað
garðsláttuvélar og minni gerð af
jarðtæturum sem stýrt var með
höndum og hentuðu vel milli
þröngra raða á vínekrum.
Sama ár gerði Goldoni
samning við ítölsku
bændasamtökin um sölu
á jarðtæturunum og í
framhaldinu seldust þeir
vel vítt og breitt um landið.
Sjö árum seinna kom á
markað ný og endurbætt
útgáfa af jarðtætaranum
sem þótti skara fram úr
öðrum slíkum á markaði.
Viðtökurnar voru fram úr vonum
og til ársins 1973 voru yfir 30.000
slíkir framleiddir.
Fyrsti traktorinn
Góður árangur við framleiðslu og
sölu jarðtætaranna gaf fyrirtækinu
byr undir báða vængi og árið 1967
setti það á markað smátraktor sem
fékk heitið Export og skömmu
síðar stærri týpu sem kallaðist
Universal. Báðar týpur voru
hugsaðar fyrir bæði innanlands-
og útflutningsmarkað.
Árið 1969 var gerður samningur
við stjórn Kastró á Kúbu um sölu
á 1.500 dráttarvélum af gerðinni
GM4 og Export sem áttu að ýta
undir aukna ræktun á sykurreyr
í landinu.
Framleiðsla Goldoni á
jarðtæturum á hjólum og með
ökumannssæti jókst enn árið
1978 þegar það hóf framleiðslu
á Goldoni 700 og Cultivator
Super 600 í Frakklandi og
í Georgíu tveimur árum
síðar.
Áframhaldandi
velgengni
Níundi áratugurinn var
fyrirtækinu góður og fór
framleiðsla þess fram
í 90 þúsund fermetra
verksmiðju þar sem
rúmlega 500 starfsmenn
settu saman um 30 þúsund vélar
á ári.
Næsta skref í framleiðslunni var
1982 þegar Goldoni setti á markað
netta dráttarvél sem fékk heitið
Compact fyrir vínekrueigendur.
Tveimur árum seinna veittu
stjórnvöld í Kína fyrirtækinu leyfi
til framleiðslu og sölu á fjórum
gerðum traktora, Transporter,
Goldoni 800", Universal og RS
900 þar í landi.
Árið 1990 tók Goldoni yfir
fyrirtækið ITMA sem sérhæfði
sig í framleiðslu á litlum
beltadráttarvélum.
Ný deild
Snemma á þessari öld setti
Goldoni á laggirnar nýja deild
innan fyrirtækisins sem skyldi
kanna og leggja áherslu á
hönnun og framleiðslu stærri
dráttarvéla. Vélarnar eru þegar
komnar á markað en reynsla af
þeim takmörkuð enn sem komið
er. Af útliti þeirra að dæma eru
dráttarvélarnar hinar glæsilegustu
og vonandi að gæði þeirra séu það
einnig. /VH
UTAN ÚR HEIMI
Breskir bændur óttast aðför veganfólks að kjötframleiðslu í Bretlandi:
Krafist 14 og 79% skatts á rautt
kjöt og unnar kjötvörur
– Krafan sögð byggð á rannsókn Oxford-háskóla
Breskir bændur hafna alfarið
hugmyndum veganfólks um að
14% skattur verði lagður á rautt
kjöt og 79% skattur á unnar
kjötvörur af heilsufarsástæðum.
Er þetta talin enn ein
birtingarmynd þess að öfgasinnar
í röðum veganfólks vilji þvinga
sínar neysluvenjur upp á alla aðra.
Fram kemur í frétt Farmers
Weekly að fullyrt sé í rannsókn
Oxford-háskóla að hægt sé að
spara 6.000 mannslíf í Bretlandi
með því að draga úr neyslu á
rauðu kjöti með 14% skattlagningu
og 79% skattlagningu á unnar
kjötvörur. Rannsókninni var stýrt
af Marco Springmann sem starfar
við svonefnt Oxford Martin-
verkefni um framtíð matvæla hjá
Nuffield-deild Population Health
hjá Oxford-háskóla. Springmann
segir að heilsulöggjöf í þessa veru
myndu senda öflug skilaboð til
neytenda og létti um leið álagi á
heilbrigðisstofnunum og náttúrunni.
Hann bætti þó við að enginn vildi að
yfirvöld skikkuðu fólk um hvað það
mætti og mætti ekki borða.
„Hins vegar sýna okkar
niðurstöður það skýrt að neysla á
rauðu og unnu kjöti hefur kostnað
í för með sér. Ekki bara fyrir heilsu
fólks á jörðinni, heldur einnig fyrir
heilbrigðiskerfið og efnahagslífið.“
Vaxandi þrýstingur hefur
verið á að fólk dragi úr neyslu á
kjötvörum. Veggspjöld hafa m.a.
verið sett upp á undanförnum
vikum á neðanjarðarbrautarstöðvum
í London af baráttuhópi fólks sem
hefur skilgreint nóvembermánuð
sem veganmánuð.
Getur haft alvarlegri áhrif á
breskan landbúnað en Brexit
Á landbúnaðarráðstefnunni
Northern Farming, sem haldin var
í Hexam í byrjun nóvember, sagði
landbúnaðarhagfræðingurinn Alan
Buckwell að breyttar neysluvenjur
gætu jafnvel haft alvarlegri áhrif
á breskan landbúnað en Brexit og
útganga Breta úr Evrópusambandinu,
sér í lagi fyrir dýraeldi sem ekki væri
skilgreint innan öruggs ramma.
Robert Addisson, framkvæmda-
stjóri Hexam and Northern Mart-
uppboðshússins, við skosku
landamærin, sagði að skattar myndu
eyðileggja kjötframleiðsluna sem
væri afar mikilvæg atvinnugrein
fyrir héraðið. Hjá Northern Mart
starfa 45 manns en í gegnum
uppboðshúsið fara 25.000 nautgripir
og 100.000 fjár á ári.
Veganfólk snýr skoðunum á haus
„Ég hef áhyggjur af þessu,“ sagði
Addison, „því að á sama tíma er
fjöldi vísindamanna sem segir að
kjötneysla sé góð fyrir heilsuna.
Það virðist vera að skoðunum sé
snúið á haus á fimm mínútna fresti
af veganfólki sem virðist fá síaukið
rými í fjölmiðlum.“
Richard Findlay, formaður
NFU livestock, sagði að breskir
bændur myndu halda áfram að
útvega örugg og rekjanleg matvæli
á góðu verði fyrir fólk sem vildi
njóta heilsusamlegs og fjölbreytts
mataræðis með nauðsynlegum
vítamínum. /HKr.
Vísindamenn gagnrýna fullyrðingar um að
unnar kjötvörur hafi áhrif á krabbamein
Vísindamenn gagnrýna nú
mjög fréttir um að tengsl séu á
milli neyslu á kjötvörum eins og
beikoni, skinku og pylsum við
aukna hættu á krabbameini í fólki.
Samkvæmt frétt Alþjóða heil-
brigðis stofnunarinnar WHO er
0,68% hætta á að 50 ára karlmenn þrói
með sér blöðruhálskirtilskrabbamein
á næstu 10 árum ævi sinnar. Ef
þeir neyti unninna kjötvara aukist
áhættan um 0,8%.
Í fréttinni er leitt að því líkum
að framleiðsluaðferðum eins og
reykingu á kjöti og söltun geti
verið um að kenna hvað varðar
áhættuaukningu á krabbameini
frekar en neyslu á kjöti almennt.
Þá kemur einnig fram í frétt
WHO að kjöt sé hugsanlega
krabbameinsvaldandi, en mjög
takmarkaðar sannanir bentu til þess
að það væri rétt. Fréttin er byggð á
ráðleggingum frá Alþjóðamiðstöð
krabbameinsrannsókna hjá WHO.
Rangt að setja kjöt í sama
áhættuflokk og tóbak
Ian Johnson, prófessor hjá Matvæla-
rannsóknarstofnuninni í Norfolk,
segir það beinlínis vera rangt að
setja rautt kjöt á sama lista og
krabbameinsvaldandi efni eins og
tóbak og vín.
„Það er sannarlega mjög
óviðeigandi að fullyrða að
afleiðingar af neyslu á beikoni
og skinku á þarmakrabbamein
sé sambærileg við áhættuna af
reykingum.“
Reykingar eru sagðar valda um
800.000 dauðsföllum á ári, en WHO
hefur fullyrt að 34.000 dauðsföll
megi rekja til neyslu á unnum
kjötvörum.
„Jafnvel þótt faraldsfræðilegar
rannsóknir sýndu fram á tengingu
milli neyslu á unnum kjötvörum
og ristilkrabbameini, þá eru áhrifin
tiltölulega lítil og rannsóknir
illa rökstuddar,“ segir Johnson
prófessor.
Vítin til að varast
Í þessu samhengi minnast menn
áratugalangra lýðheilsuráðlegginga
FAO og WHO um að neysla á
dýrafitu væri stórhættuleg. Slíkt
mátti m.a. sjá í ráðleggingum
lækna um allan heim og þar á meðal
landlæknisembættisins á Íslandi um
áratuga skeið. Síðar kom svo í ljós
að bandaríski lífeðlisfræðingurinn
Ancel Benjamin Keys, sem fékk
þessi lýðheilsumarkmið samþykkt
og viðurkennd á sjötta áratug síðustu
aldar (1953), hafði vísvitandi rangt
við í sínum rannsóknum. Þetta
gerði hann samkvæmt svonefndri
„Sjö landa rannsókn“ [Seven
Countries Study] sem upphaflega
átti að vera í 22 löndum en enduðu
í afar takmörkuðuðum
gögnum sem
hann mat-
reiddi að eigin
g e ð þ ó t t a .
Reyndar var
talað um hreinar
blekk ingar í því
sambandi sem
byggðar hafi
verið á upplognum
rannsóknum. Sam-
kvæmt þeim áttu
að vera bein tengsl
á milli neyslu á
dýrafitu og myndun
h j a r t a s j ú k d ó m a .
Við þessu gleyptu
heilbrigðistyfirvöld
um allan heim sem hinum eina rétta
sannleika og komst hann meira að
segja á forsíðu Time árið 1961 fyrir
„afrekið“. Samt hafði verið bent á
það af Yerushalmey og J. Hilleboe
strax árið 1957 að niðurstöður Keys
væru mjög vafasamar.
Talið er að þessar ráleggingar
Keys hafi leitt til ofnotkunar á sykri
og óhóflegu magni kolvetnis sem
orsakað hafi offitu og ótölulegan
fjölda ótímabærra dauðsfalla.
Nú styðst landlæknisembættið
á Íslandi við norrænar rannsóknir
sem kynntar voru 2013 og
Bandaríkjamenn tóku upp svipaðar
ráðleggingar árið 2015. /HKr.
Vaxandi þrýstingur og áróður hefur verið í gangi í Bretlandi frá veganfólki
um að allur almenningur dragi úr neyslu á kjötvörum.
Goðsagnapersónan
og lífeðlisfræð ingur-
inn Ancel Benjamin
Keys, sem plataði
um allan heim til
að samþykkja
lýðheilsumarkmið
um að útiloka
bæri dýrafitu
úr fæðu manna
vegna hættu á
hjartaáföllum.
Hans rannsóknir reynd-
ust áratugum síðar byggðar á
hreinum blekkingum, en hann komst
samt á forsíðu Times árið 1961 fyrir
þessa „snilli“ sína.
Goldoni – ítalskir smá-
traktorar sem urðu stórir