Bændablaðið - 29.11.2018, Side 50

Bændablaðið | Fimmtudagur 29. nóvember 201850
MENNING&BÆKUR LESENDABÁS
Af rangfærslum um orkumál
Þeir sem beita sér mjög gegn
innleiðingu þriðja orkupakkans
hafa farið fram með staðhæfingar
sem standast ekki skoðun. Hér
verður vikið að nokkrum slíkum
staðhæfingum og þess freistað að
sýna fram á með lagarökum að
þær standast ekki. Fullt tilefni er
til að fjalla um fleiri staðhæfingar
en hér er gert, en plássins vegna
verður það ekki gert að sinni.
Um innleiðingu nýrra reglna í
EES-samninginn
Það er nauðsynlegt að fara örfáum
orðum um það ferli sem á sér stað
þegar gerðir Evrópusambandsins
eru teknar upp í samninginn um
Evrópska efnahagssvæðið og
innleiddar í EFTA-löndunum. Á
heimasíðu EFTA, undir EEA-Lex,
er hægt að slá inn númer gerðar og
fá upplýsingar (factsheet) um stöðu
þeirrar gerðar.
Til fróðleiks er hér fyrst birt yfirlit
á þeirri heimasíðu yfir reglugerð
347/2013, sem er ekki hluti af þriðja
orkupakkanum.
Það er vægast sagt villandi
málflutningur að halda því
fram, fyrirvaralaust, að reglur
Evrópusambandsins sem ekki eru
hluti af þriðja orkupakkanum og ekki
verið teknar til umræðu á vettvangi
þeirrar sameiginlegu nefndar ESB
og EFTA-ríkjanna sem fjallar um
upptöku og aðlögun reglna í EES-
samninginn öðlist gildi hérlendis
ef þriðji orkupakkinn verður
innleiddur. Slíkt hefur t.d. Bjarni
Jónsson rafmagnsverkfræðingur
gert, þegar hann segir: „Þá liggur
á borðinu, að verði téður orkupakki
ofan á í þinginu, þegar hann kemur
þar til atkvæða, geta áhugasamir
fjárfestar umsvifalaust setzt niður
og farið að skrifa umsókn, reista á
leiðbeiningum þar um í Evrópugerð
347/2013.“
Hvað felst í þriðja
orkupakkanum?
Það er rétt að staldra aðeins við
ofangreinda spurningu. Svarið má
finna í ákvörðun sameiginlegu
EES-nefndarinnar nr. 93/2017,
frá 5. maí 2017. Þar eru tvær
tilskipanir, fjórar reglugerðir og
tvær ákvarðanir tilgreindar. Þar af
ein tilskipun og ein reglugerð sem
eru undanþegnar gildistöku á Íslandi
(fjalla um jarðgas) auk þess sem
báðar ákvarðanirnar fjalla einnig
um jarðgas og eiga því ekki við um
Ísland. Eftir stendur því, að þegar
Alþingi fær þriðja orkupakkann
til meðferðar, þá er í raun verið að
fjalla um innleiðingu og aðlögun á
tilskipun 2009/72 og reglugerðum
713/2009, 714/2009 og 543/2013.
Til að taka af öll tvímæli.
Reglugerð 347/2013 (innviðareglu-
gerðin) er ekki hluti af þriðja
orkupakkanum og verður ekki til
umfjöllunar þegar málið kemur
til meðferðar Alþingis. Ef sú
reglugerð kemur einhvern tíma til
kasta Alþingis, þá verður það að
undangengnum samningaviðræðum
milli EFTA og ESB stoða EES
samningsins. Umræða um
reglugerðina er af hinu góða, en það
er blekking að halda því fram að hún
gildi óbreytt og óinnleidd hérlendis.
Missum við forræði
á auðlindum okkar?
Þegar staðhæft er, eða gefið í skyn,
að lögfesting þriðja orkupakkans
leiði til þess að við missum forræði
á auðlind okkar, þá er eðlilegt að
fyrstu viðbrögð séu á þann veg að
vera á móti slíkri löggjöf. En er þetta
rétt? Svarið er nei. Við missum ekki
forræði á náttúruauðlindum okkar.
Nægir hér að vísa til ákvæðis greinar
194(2) í sáttmálanum um starfshætti
ESB um stöðu aðildarríkja ESB,
þar sem því er slegið föstu að þó
orkumál séu almennt á sameiginlegu
forræði ESB og aðildarríkja þess, þá
breyti það engu „um rétt aðildarríkis
til að ákvarða með hvaða skilyrðum
orkulindir þess eru nýttar, hvaða
orkugjafa það velur og almenna
tilhögun orkuafhendingar, ...“. Þetta
er síðan enn skýrara í tilviki Íslands
sem stendur utan ESB.
ACER er fyrst og fremst
ráðgefandi. Hvað þýðir það?
ACER, Agency for the Cooperation
of Energy Regulators, var sett á
laggirnar við lögfestingu þriðja
orkupakkans í Evrópusambandinu.
Hlutverk hennar er fyrst og fremst
að samræma gerðir raforkueftirlita
innan sambandsins, eins og nafnið ber
með sér. Að vera ráðgefandi. ACER
hefur takmarkað ákvörðunarvald,
en er framkvæmdastjórninni (sem
getur innan ESB tekið ákvarðanir)
til ráðgjafar um þau málefni sem
tengjast verkefnasviði hennar.
Það er í tvenns konar málum sem
ACER á ákvörðunarvald samkvæmt
reglugerð 713/2009, 1) um tiltekin
tæknileg atriði (sjá grein 7(1)) og
2) um atriði er lúta að innviðum
yfir landamæri, ef raforkueftirlit
viðkomandi landa óska eftir því
eða deila (sjá grein 7(7) og 8).
Það voru uppi hugmyndir um
víðtækara ákvörðunarvald af hálfu
framkvæmdastjórnar ESB, en
Evrópuþingið hafnaði þeim, ekki
síst með vísan til dómafordæmis
Evrópudómstólsins frá 1958 í
Meroni-málinu (mál ECJ 9/56).
Gott dæmi til útskýringar á
valdsviði ACER er niðurstaða
Evrópudómstólsins í máli nr.
T-63/16 sem kveðinn var upp 29.
júní 2017. Þar krafðist austurríska
raforkueftirlitið þess að álit ACER
nr. 9/2015 frá 23. september
2015 yrði ógilt, og kærði álitið til
sérstakrar áfrýjunarnefndar vegna
athafna ACER. Áfrýjunarnefndin
vísaði málinu frá með úrskurði í
desember 2015, með þeim rökum
að álitið fæli ekki í sér bindandi
ákvörðun og væri því ekki kæranlegt.
Evrópudómstóllinn staðfesti þessa
niðurstöðu kærunefndarinnar.
Álit ACER fól ekki í sér bindandi
ákvörðun og vanhöld á því að
virða álitið hafði engar lagalegar
afleiðingar í för með sér. Byggði
þessi niðurstaða á 288. gr. sáttmálans
um starfshætti ESB, en þar segir
að við beitingu valdheimilda geti
stofnanir ESB samþykkt reglugerðir,
tilskipanir, ákvarðanir, tilmæli og
álit. Reglugerðir hafa almennt gildi.
Tilskipanir eru bindandi hvað varðar
markmið þó ríki eigi sjálfsvald um
leiðir. Ákvörðun skal vera bindandi.
Síðan segir: Tilmæli og álit skulu
ekki vera bindandi.
Við þetta bætist síðan, að vegna
reglna um tveggja stoða kerfi
EES samningsins, þá er tryggt
að ACER á ekki ákvörðunarvald
gagnvart ríkjum EFTA stoðar
EES samningsins. ACER er
vissulega ætlað, annaðhvort að
eigin frumkvæði eða eftir beiðni
Eftirlitsstofnunar EFTA (ESA)
að vinna drög að ákvörðunum, en
ákvörðunarvaldið er ekki hjá ACER.
Ákvörðunarvaldið er hjá ESA.
Út af fyrir sig hafa menn
viðurkennt þetta, en sagt að
sjálfstæði ESA sem ákvörðunaraðila
sé „hrein fjarstæða, því að ekkert
af þessu stenzt rýni“. (Bjarni
Jónsson). Norski prófessorinn Peter
Örebech sagði í þýðingu sem Bjarni
Jónsson birti að fyrirkomulagið sem
samið hefur verið um væri „hrein
sýndarmennska til að komast hjá
stjórnarskrárhindrunum, sem varða
breytinguna frá tveggja stoða kerfi
til hins stjórnarskrárbrotlega einnar
stoðar kerfis“.
Nú mega menn hafa sínar
skoðanir á málinu, en lögfræðilega
komast menn ekki framhjá því, að
sá aðili sem hefur ákvörðunarvaldið
að lögum, hann ræður ákvörðuninni.
Skoðanir, drög, álit, tilmæli eða
meðmæli ACER eru ekki bindandi
réttarheimildir. Ofangreindur dómur
Evrópudómstólsins í máli T-63/16
um eðli álita ACER er skýr um þetta.
Dómaframkvæmd byggð á Meroni
dóminum frá 1958 styður þetta líka.
Hilmar Gunnlaugsson hrl.
og LLM í orkurétti.
Lokaritgerð Hilmars í
meistaranámi í orkurétti
fjallaði um ACER og Ísland
(2018).
Hilmar Gunnlaugsson hrl.
Bændablaðið Smáauglýsingar 56-30-300
Næsta blað kemur út 13. desember
Ein af þeim sjö bókum sem
Vestfirska forlagið gefur út í
flóðinu að þessu sinni nefnist
Brautryðjendur fyrir vestan.
Hún er út gefin til heiðurs
vestfirskum vegavinnumönnum:
Verkstjórunum, ráðskonunum,
vinnukonunum, tippurunum,
hefils stjórunum, gröfu-
mönnunum, bílstjórunum,
jarðýtu stjórunum, sniddu-
hleðslu mönnunum og öllum
öðrum sem lögðu hönd á
plóg. Þar á meðal hinum
mörgu strákum sem byrjuðu
sinn feril í vegavinnunni.
Vegfarendur koma einnig
nokkuð við sögu við ýmsar
aðstæður.
Engu er líkara en fjöldi
vestfirskra vega hafi verið greyptir
í landið þegar landnámsmenn
komu. Svo inngrónir eru þeir
landslaginu í dag. Vestfirskir
vegir voru almennt snilldarlega
lagðir og bera höfundum sínum
gott vitni. Og
hafa komið Vestfirðingum að
ótrúlega góðum notum. Hvernig
hefðu Vestfirðir verið án vega?
Óbyggilegir. Þarf ekki annað en
líta til Hornstranda í þeim efnum.
Ný bók til heiðurs vestfirskum vegavinnumönnum:
Brautryðjendur
fyrir vestan
Út er komin hjá Vestfirska
forlaginu bókin Fiskur
að handan eftir Sigvalda
Gunnlaugs-
son. Hann
var fæddur
og uppalinn
í Hofsárkoti í
Svarfaðardal.
Var bóndi
á þeim bæ í
rösk þrjátíu ár
og vann þar
enn kominn á
áttræðisaldur. Í
skóla á Laugum,
hjá Arnóri
s k ó l a s j ó r a ,
kviknaði áhugi
til skrifta, um
fólkið í landinu
og örlög þess.
Brauðstrit búskaparára olli
því að fátt varð um skriftir um
langan aldur. En þegar ellin
færðist yfir og hans var ekki
lengur þörf í fjósi, hóf Sigvaldi
að rita minningar
frá atburðum æsku
sinnar og frásögnir
af viðburðum á
langri ævi.
B ó k i n ,
sem er kilja,
er samstarfs-
verkefni Vest-
firska forlagsins
og syst kinanna
frá Hofsárkoti.
Hún er prentuð í
Ásprenti á Akur-
eyri. Ásmundur
Jónsson, fyrrum
menntaskóla-
k e n n a r i
og Óskar
Þór Halldórsson
leiðsögumaður lásu yfir handrit
og Óskar sá um prófarkalestur.
Ný bók frá Vestfirska forlaginu:
Fiskur að handan
Út er komin
hjá Veröld
bókin Drekinn
innra með mér
eftir Lailu M.
Arnþórsdóttur
og Svöfu B.
Einarsdóttur.
Lítil súlka
kemst að því
einn daginn
að innra
með henni
býr dreki sem er
besta skinn Hann kennir henni
að þekkja tilfinningar sínar og
hvernig hún getur brugðist við
þeim. Öll búum við yfir alls
konar tilfinningum – til dæmis
gleði, reiði, spennu og og depurð
– og allar þessar tilfinningar eiga
rétt á sér. Galdurinn er að læra að
þekkja þær og hvernig við getum
brugðist við þeim.
Fjölmörg börn
kannast við þessa fallegu sögu
um drekann innra með okkur sem
nú er komin út á bók. Samnefnd
sýning með tónlist eftir Elínu
Gunnlaugsdóttur var sett upp í
Eldborgarsal Hörpu við miklar
vinsældir barna á leikskólaaldri
og í fyrstu tveimur bekkjum
grunnskólans.
Saga um tilfinningar
fyrir börn