Bændablaðið - 13.12.2018, Síða 70

Bændablaðið | Fimmtudagur 13. desember 201870
Í sumar greindist ný tegund lúsar
í eplarækt í Noregi. Ekki er vitað
fyrir víst hvenær lúsin barst fyrst
til landsins en hún getur valdið
talsverðum skaða í ræktun ávaxta
af rósaætt.
Lúsartegund, sem kallast
Eriosoma lanigerum á latínu en
blóðlús á norsku, er upprunnin í
Norður-Ameríku en hefur verið að
breiðast um heiminn undanfarna
áratugi. Helsta útbreiðsluleið hennar
er sögð vera með matvæla- og
vöruflutningum milli landa.
Lýsnar geta valdið miklum
skemmdum á rótum, stofni, greinum
og blómum ávaxtatrjáa eins og
eplum og perum. Auk þess sem
lúsin leggst á mispil, álm, hegg og
ask svo dæmi séu tekin. Skaðinn af
völdum lúsarinnar felst í minni vexti
plantnanna og sveppasýkingum sem
fylgja í kjölfar þeirra.
Kvikindið sem um ræðir er um 2
millimetrar að lengd og rauðleitt á
ytra borði. Lúsin sjálf er þó sjaldan
sjáanleg berum augum þar sem hún
spinnur utan um sig ullarkenndan
vef.
Við bestu aðstæður, 20 til 26°
á Celsíus, geta fæðst 20 ættliðir
lúsarinnar á einu ári en mjög dregur
úr starfsemi lúsarinnar fari hiti niður
fyrir 10° á Celsíus. /VH
Seinnipartinn í október hélt
30 manna hópur Íslendinga í
landbúnaðar- og menningar-
ferð til Ísrael og Palestínu, en
tilgangur ferðarinnar var að
kynna sér fjölþættan landbúnað
á svæðinu sem og að heimsækja
merka sögulega staði. Ferðin var
afar vel heppnuð og fjölbreytt
og hér á eftir fer stutt samantekt
ferðarinnar.
Þar sem frekar stutt er síðan
skrifað var nokkuð ítarlega um
landbúnað í Ísrael (10. og 11.
tölublöð árið 2016) verður hér fyrst
og fremst farið yfir þá þætti sem
ekki komu fram við þá umfjöllun.
Þeim sem hafa áhuga á að kynna sér
fyrri skrif um landbúnað í Ísrael má
benda á að hægt er að lesa öll eldri
blöð Bændablaðsins á vefslóðinni:
www.bbl.is. sem og á vefslóðinni
timarit.is.
Framleiða 1,6 milljarða lítra af
mjólk
Líkt og í flestum öðrum ferðum
sem greinarhöfundur hefur komið
að var megin áherslan lögð á
fræðslu um mjólkurframleiðslu.
Þannig var m.a. farið í heimsókn
í land-búnaðarráðuneytið þar sem
m.a. er starfrækt ráðgjafaþjónusta
fyrir landbúnað. Þar hlýddi hópurinn
m.a. á erindi Dr. Gaby Adin, sem
er yfirmaður búfjárdeildar land-
búnaðarstofnunar ráðuneytisins.
Hann greindi hópnum frá helstu
tölulegu staðreyndum um
mjólkurframleiðslu landsins sem
sjá má hér í meðfylgjandi töflu.
Þá fór hann vandlega yfir hvernig
mjólkurframleiðslunni er stýrt en í
landinu er í gildi kvótakerfi og er
kvótanum skipt niður á einstaka
mánuði. Hvert bú þarf þó ekki
að fylla sinn mánaðarlega kvóta
heldur getur flutt framleiðsluna
á milli mánaða. Sé það gert getur
hinsvegar fengist lægra verð fyrir
þá óframleiddu mjólk sem flutt er á
milli mánaða sem skýrist af því að
yfir vetrarmánuðina, frá nóvember
og út apríl er minni eftirspurn eftir
mjólk. Ef bú framleiðir minna en
mánaðarlegur kvóti þess er þessa
mánuði en framleiðir þeim mun
meira en mánaðarlegur kvóti þess
er yfir sumarmánuðina fæst greitt
sérstakt álag á hvert framleitt
kíló mjólkur. Tilgangurinn er
augljóslega sá að reyna að halda
uppi framleiðslunni þegar heitast er
í veðri og klárlega erfiðast að fram-
leiða mjólk
Leggja mikla áherslu á
rannsóknir og þróun
Í sömu heimsókn hlýddi hópurinn
einnig á Daniel Werner en hann fór
m.a. yfir þróun landbúnaðarins í
Ísrael og hvernig stjórnvöld stuðluðu
að uppbyggingu matvælafram-
leiðslu landsins. Að hans sögn
var lykillinn að góðum árangri í
landbúnaði hve miklum opinberum
fjármunum væri varið til rannsókna
og þróunarstarfs. Fyrir vikið væri
landið leiðandi á mörgum sviðum
landbúnaðar, sérstaklega hvað varðar
hátækninýtingu og sérstaklega hvað
varðar tækni til nýtingar á vatni. Í
Ísrael er áratuga hefð fyrir mikilli
samvinnu og einn af hornsteinum
góðs árangurs í landbúnaði
sagði Daniel felast í samvinnu
vísindafólks, matvælaiðnaðar,
bænda og stjórnvalda. Allir þessir
aðilar vinna saman að því að bæta
árangurinn ár frá ári, sem hefur
skapað landinu mikla sérstöðu
innan landbúnaðar á alþjóðlegum
vettvangi.
Kýrnar þekkja sitt pláss
Að erindinu loknu var hópnum svo
boðið í heimsókn í rannsóknakúabú
landbúnaðars tofnunar innar.
Þetta bú nýtist fyrst og fremst til
rannsókna á fóðrun kúa en einnig
eru framkvæmdar ýmsar aðrar
rannsóknir. Það sem var nokkuð
fróðlegt að heyra var að kýrnar sem
eru í fóðrunartilraununum eru allar í
lausagöngu og til þess að geta fylgst
með áti einstakra gripa, þarf að nýta
tölvutækni við gagnasöfnunina.
Til þess að gera rannsóknastarfið
einfalt er hverri kú kennt hvar hún
á að éta við fóðurganginn en allar
kýrnar eru með hálsbönd með
örmerki í og þetta örmerki er í raun
lykill að átkassa með fóðri í. Hver
kýr getur þó einungis opnað þann
kassa sem er merktur henni og því
þarf að kenna hverri kú að finna
þann kassa sem hennar örmerki
getur opnað.
Að sögn tilraunastjóra búsins
gengur yfirleitt vel að kenna kúnum
að finna sitt eigið átsvæði en þó
getur það tekið upp í nokkra daga
fyrir sumar kýr að finna svæðið
sitt. Svo bætti hann því einnig við
að einstaka sinnum kemur það svo
fyrir að ómögulegt reynist að kenna
kúnni að finna átkassann sinn og
í því sambandi talaði hann um að
kýrnar væru einfaldlega ekki allar
jafn vel gefnar.
Á FAGLEGUM NÓTUMUTAN ÚR HEIMI
Snorri Sigurðsson
snsig@arlafoods.com
Kjarreldar í Ástralíu.
Ástralía:
Kjarreldar og hvassviðri
Íbúar og slökkviliðsmenn í
Qeensland í Ástralíu berjast við
fjölda skógarelda sem hafa kviknað
vegna mikilla hita í fylkinu.
Ekki bætir úr að hvassir vindar
breiða eldinn hratt út og torvelda
slökkvistarf.
Áætlað er að barist sé við yfir 110
misstóra kjarrelda sem loga vítt og
breitt um mitt Qeensland í Ástralíu.
Íbúum margra þorpa í fylkinu hefur
verið gert að yfirgefa heimili sín
og víða hafa hús brunnið. Fulltrúi
slökkviliðsmanna segir að erfiðast
sé að hefta útbreiðslu eldanna yfir
hádaginn þegar hitinn er mestur.
Hvass vindur eykur einnig á útbreiðslu
eldanna og erfitt að átta sig á hvar
kvikni í næst. Vindurinn gerir það
einnig að verkum að eldurinn getur
farið hratt yfir stór svæði í snörpum
hviðum. Til að gera slökkvistarfið
enn erfiðara er víða skortur á vatni
þar sem eldarnir loga. /VH
Blóðlús er nýtilkominn óvæta í
Noregi sem leggst á epli.
Noregur:
Blóðlús leggst á epli
Leysingavatn vegna bráðnunar
Grænlandsjökuls hefur aukist
mikið undanfarin ár. Bráðnun
jökulsins vegna hlýnunar lofthita
á jörðinni er hraðari og meiri
en búist var við og hækkun
sjávarmáls vegna bráðnunarinnar
því meiri en búist var við.
Bráðnun Grænlandsjökuls á ári er
sögð vera 50% meiri núna en fyrir
daga iðnbyltingarinnar samkvæmt
því sem segir í nýlegri grein í Nature.
Það sem meira er að aukið magn
leysingavatns frá jöklinum er nánast
til komið á síðustu tveimur áratugum
og er bráðnun jökulsins meiri síðustu
tvo áratugina en síðustu átta aldir.
Samkvæmt grein Nature
er jökullinn viðkvæmari fyrir
hlýnuninni en búist hafði verið við.
Borsýni sem tekin voru úr jöklinum
gera vísindamönnum kleift að
rannsaka bráðnun hans allt að 400
ár aftur í tímann. Samkvæmt þeimer
ekki um að villast að bráðnunin
hefur aukist jafnt og þétt frá dögum
iðnbyltingarinnar og mikið síðustu
árin.
Í greininni segir að leysingavatn
frá Grænlandsjökli leggi til um 20%
af hækkun sjávarmáls í heiminum í
dag en með sama áframhaldi verði
það um 40% um næstu aldamót. Þar
segir einnig að ef ekkert verði að
gert til að stöðva og draga úr hlýnun
jarðar endi með því að bráðnun jökla
verði það mikil að hún muni verða
þess valdandi að stór landsvæði,
ræktunarlönd og borgir fari undir
sjávarmál. /VH
Hækkun sjávarmáls vegna
bráðnunar Grænlandsjökuls
Hækkun sjávar vegna bráðnunar
jökla leiðir til þess að ræktarland
fer undir sjávarmál og ógnar þannig
fæðuöryggi í heiminum.
Á samyrkjubúinu Hof Hasharon er mjólkað í mjaltabás með 60 mjaltatækjum og sjá einungis 3 starfsmenn um
mjaltirnar. Myndir / SS
Landbúnaðar- og menningarferð
til Ísrael og Palestínu
Á rannsóknabúi landbúnaðarstofnunar Ísraels þurfa kýrnar að læra að þekkja
sitt átpláss svo hægt sé að fylgjast með áti þeirra. Það getur tekið sinn tíma
og þá eru þær teknar úr fóðurathuguninni.