Bændablaðið - 19.03.2020, Blaðsíða 4

Bændablaðið | Fimmtudagur 19. mars 20204
Áhyggjur vegna útbreiðslu Covid-
19 veirunnar og afleiðinga henn-
ar eru smám saman að aukast.
Bændur og ekki síst þeir sem
leggja stund á ferðaþjónustu til
sveita hafa fengið fjölda afbók-
ana og ekki sér enn fyrir endann
á þeim. Aðrir hafa áhyggjur að
búrekstrinum og hvernig honum
muni vegna komi til veikinda.
Kristín Linda Jónsdóttir sál-
fræðingur segir að bændur og búalið
geti gert eitt og annað til að létta
af áhyggjum sínum og sinna vegna
ástandsins í landinu af völdum
Covid-19 veirunnar og afleiðingar
hennar.
Utanaðkomandi ógn
„Í fyrsta lagi er mikilvægt að fólk
geri sér virkilega grein fyrir því að
vandinn sem er uppi sé tilkominn
vegna ófyrirséðrar ógnar og einstaka
bóndi, sama í hvaða stöðu eða bú-
skap hann er, hefur ekki gert mistök
og þarf því sannarlega ekki að finna
til sektarkenndar eða skammar vegna
afleiðinganna þrátt fyrir að eitthvað
muni fara úrskeiðis. Ógnin er utan-
aðkomandi en ekki tilkomin vegna
þess að einhverjir einstaklingar hafi
gert mistök eins og að sinna ekki
starfi sínu, fjárfesta óskynsamlega
eða eyða um efni fram.
Það er hollt fyrir fólk að velta
þessu fyrir sér því að margir sem
eru sjálfstætt starfandi kenna sjálfum
sér um þegar illa gengur í rekstri og
áfellast sig. Það er meiðandi og dreg-
ur úr orku og lausnamiðaðri hugsun
og á sannarlega ekki við nú. Svo
bændur, berið höfuðið hátt, þrátt
fyrir ótta og ógn.“
Aukum tengslin
Kristín Linda ráðleggur fólki að
auka tengsl sín á milli með því að
nota símann og aðra möguleika
tækninnar til samskipta. „Ég hvet
fólk til samskipta reglubundið
og mikið núna þegar fólk hittist
minna. Gerið það að föstum lið
í deginum að ræða við aðra um
ástandið og eigin stöðu eins og
hún er hverju sinni en ekki eftir á.
Hafið samband við hvert
annað, speglið ykkur með öðrum,
veljið að hafa samband við sam-
herja í sömu búgrein, nágranna,
eða vini í sambærilegum vanda
og hringjast á á kvöldin, spjallið
opið um áhyggjur og vanda. Ekki
hika, hringið strax í kvöld. Það
dregur úr kvíða, einsemd og hörm-
ungarhyggju og skapar samkennd
sem er gulls ígildi.“
Styðjum við eigin líðan
„Svo er mikilvægt að styðja við
eigin líðan með því að gefa sér
tíma fyrir uppbyggjandi stundir
alla daga til að vega upp á móti
því neikvæða sem dregur niður
fólk. Annars einfaldlega sígur
lundin niður og líðanin með. Til
þess að ná því getur virkilega þurft
að beita sig aga og setja inn í dag-
skipulagið eins til tveggja klukku-
stunda andrými frá áhyggjum og
vá.
Hlé frá raunveruleikanum,
það með talið fréttamiðlum, til
að hlúa að sér með lestri, tónlist,
matargerð, skapandi áhugamálum,
góðri bíómynd, fallegu og fyndnu
myndefni eða jafnvel tölvuleik.
Auðvitað tekst það kannski ekki
alveg alla daga en reynum að ná
því sem oftast.
Leggjum okkur fram við að
taka eftir því jákvæða, fallega og
skemmtilega í kringum okkur.
Síðustu tvo klukkutímana fyrir
svefn er gott að horfa á gaman-
myndir, hlusta á tónlist, spjalla
eða lesa góða bók í stað þess að
festast yfir neikvæðum fréttum,
áhyggjum af morgundeginum eða
hörmunarhugsunum.“
Óvissuþol
„Nú er nauðugur einn kostur og hann
er að þola við í óvissunni og ná að
halda í skynsemina. Gæta skal þess
að magna ekki upp eigin hugarvíl
með því að jórtra á áhyggjum sínum
einn eða tvö innanbæjar heldur viðra
þær við aðra og fá speglun á þær
og ná þannig að upplifa samkennd.
Þegar áhyggjur eru yfirþyrmandi
er líka gagnlegt að átta sig á hvernig
hægt er að mæta deginum af æðru-
leysi. Að gera á hverjum degi það
sem mögulegt er að gera, án þess
að ganga fram af sér, og láta það
eiga sig sem ekki er mögulegt þann
daginn.
Líka getur hentað sumum að
halda dagbók, og skrá hjá sér hvern-
ig staðan er, hvaða vá er fyrir dyrum
og hvað gert er þann daginn. Oftast
verður slík skráning til þess að fólk
nær að gleðjast yfir því sem þó gerð-
ist gott og gefa sjálfu sér klapp á
bakið þrátt fyrir að einhvers konar
hörmungar séu í gangi. Skráningin
er líka gagnasöfnun um ferlið sem
hægt er að skoða til að átta sig betur
á hvernig þetta er allt saman og taka
sem skynsamlegastar ákvarðanir þó
staðan sé þröng.
Innan bæjar er huggandi og
styrkjandi að sambýlisfólk, hjón,
pör og fjölskyldur snúi sér virki-
lega að hvert öðru og auki nánd og
hlýju í daglegum samskiptum. Svo
er lífsnauðsynlegt að sofa á nótt-
unni, sofa eftir klukku í sjö til átta
klukkutíma, ekki síst þegar lífið er
snúið og leita sér faglegra hjálpar ef
á þarf að halda.
Enginn veit hvað framtíðin ber í
skauti sér en það er samt næsta víst
að við munum njóta áfram fegurðar
náttúrunnar og fagna hrossagauknum
þegar hann steypir sér fjörlega yfir
hlöðuburstinni í vor,“ segir Kristín
Linda Jónsdóttir. /VH
Bændur og starfsfólk fyrir-
tækja í matvælaframleiðslu
hafa velt mörgum álitamálum
fyrir sér síðustu daga vegna
þró unar kórónuveirunnar.
Mat væla stofnun hefur upp-
fært upplýsinga síðu sína um
COVID-19 og matvæli með
algengum spurningum og svör-
um um uppskeru grænmetis
og framleiðslu dýraafurða með
tilliti til veirunnar. Eftirfarandi
texta er að finna á vef Mast.
Allir einstaklingar sem hafa
greinst með veiruna sem veldur
COVID-19 sjúkdómi, er skylt að
fylgja leiðbeiningum um heima-
einangrun á vef Embættis land-
læknis og þeir sem úrskurðaðir
hafa verið í sóttkví skulu fylgja
leiðbeiningum um sóttkví á vef
Embættis landlæknis.
Kúabændur sem hafa smitast,
ættu að leita allra leiða til að fá
afleysingu í mjaltir og önnur
verk í fjósi. Bæði vegna þeirr-
ar eigin heilsu, að þeir keyri sig
ekki út og tefji fyrir bata, og að
þeir dreifi ekki smiti í fjósinu þar
sem annað fólk gæti átt eftir að
starfa, ef þeir sjálfir verða alvar-
lega veikir. Ef óhjákvæmilegt
er að sýktur einstaklingur starfi
við mjaltir þarf hann að gæta
ýtrustu smitvarna og má ekki
vera til staðar þegar mjólkin er
sótt. Sama gildir um einstakling
í sóttkví.
Fólk sem hefur verið greint
með veiruna sem veldur COVID-
19 sjúkdómi, má ekki vinna við
uppskeru grænmetis. Sama er
að segja um fólk sem vinnur við
tínslu og pökkun eggja.
Fólk á sauðfjárbúum,
nautgripa búum, svínabúum,
alifugla búum og hrossabúum
sem hefur smitast ætti að leita
allra leiða til að fá afleysingu.
Flutningabílstjórar sem sækja
gripi til slátrunar þurfa að gæta
ýtrustu smitvarna. Tíður hand-
þvottur með sápuvatni er besta
smitvörnin. Nánari upplýsingar
á mast.is. /VH
FRÉTTIR
Léttum lundina þrátt fyrir erfitt ástand:
Klappaðu þér á bakið í lok dags
Kristín Linda Jónsdóttir.
Leiðbeiningar Mast til bænda og starfsfólks
í matvælaiðnaði vegna COVID-19
Komi upp COVID-19 smit við matvælaframleiðslu:
Þrif samkvæmt fyrirmælum landlæknis
áður en framleiðsla má halda áfram
Komi upp COVID-19 smit við mat-
vælaframleiðslu ber tafarlaust að
senda starfsfólk í sóttkví og þrífa
vinnustaðinn samkvæmt tilmælum
landlæknis áður en starfsemi getur
haldið áfram. Ólíklegt er að vírus-
inn berist með matvælum.
Ingibjörg Jónsdóttir, fagsviðs-
stjóri neytendaverndar hjá
Matvælastofnun, segir að ef upp-
komi smit á COVID-19 veirunni í
matvælaframleiðslu beri viðkomandi
og öllum samstarfsmönnum að fara
í sóttkví.
„Landlæknir ákveðu næstu skref
og hvernig er brugðist er við. Fólk
sem hefur greinst með COVID-19
eða er með nefrennsli, hósta eða
hnerra má ekki vinna við að fram-
leiða mat eða bera fram matvæli.
Þessi regla er skýr í reglugerð um
hollustuhætti matvæla og sam-
kvæmt henni skulu stjórnendur
matvælafyrirtækja gera ráðstafanir
til að tryggja að starfsmenn sem
meðhöndli matvæli sé heilbrigt.“
Þrif samkvæmt fyrirmælum
landlæknis
Ingibjörg segir að ef starfsmaður
greinist með COVID-19 og ein-
kenni komið fram eftir að hafa
mætt til vinnu á hann og samstarfs-
fólk hans tafarlaust að fara í sóttkví
samkvæmt tilmælum landlæknis.
„Einnig eiga að fara fram þrif
á vinnustaðnum samkvæmt leið-
beiningum landlæknis áður en
vinnsla hefst aftur með öðrum
starfsmönnum eða þegar sóttkví
lýkur.“
Vírusinn þarf hýsil
Samkvæmt því sem segir á heima-
síðu Mast þurfa kórónavírusar
hýsil, menn eða dýr, og geta því
ekki fjölgað sér í mat. „Litlar líkur
eru taldar á að vírusinn geti borist
með matvælum. Smit með mat-
vælum þyrfti í öllu falli að fela í
sér mengun frá sýktum einstak-
lingi sem meðhöndlar matvæli
með óhreinum höndum, eða með
dropasmiti frá hósta eða hnerra.“
/VH
Er kroppurinn
í lagi?
Mörg búverk krefjast þess að bóndinn
sé í líkamlega góðu formi. Hann verður
að búa yfir styrk, lipurð og þoli til að
mæta ólíkum verkefnum dagsins.
Þess vegna er mikilvægt að halda
sér í formi, gera reglulega æfingar
og leggja áherslu á að styrkja alla
vöðva líkamans.
Er þitt bú
öruggur
og góður
vinnustaður?
Kynntu þér leiðbeiningaefni um öryggi
og vinnuvernd í landbúnaði á bondi.is
PO
RT
h
ön
nu
n
Enginn veit hvað framtíðin ber í skauti sér en það er samt næsta víst að við munum njóta áfram fegurðar náttúrunnar.
Mynd / HKr.