Bændablaðið - 19.03.2020, Blaðsíða 48

48 Bændablaðið | Fimmtudagur 19. mars 2020
Að sögn Vilborgar Ástráðsdóttur,
ábúanda í Skarði, er jörðin stór-
merkileg. „Hún er það að því leyti
að á henni er tjörn sem heitir
Kumbutjörn og samkvæmt áreið-
anlegum fornum heimildum býr
þar óvætturinn og þjóðsagnadýrið
Nykurinn. Sagt er að hann ferðist
neðanjarðar á milli Kumbutjarnar
og Úlfsvatns á Vörðufelli og
tjarnarinnar á Miðfelli. Þess má
geta að allir gráu hestarnir sem eru
í Skarði eru úrvals reiðhestar,“
segir Vilborg.
Skarð er fyrrum prestssetur en
árið 1980 keyptu annars vegar
hjónin Sigurður Björgvinsson og
Jenný Jóhannsdóttir og hins vegar
Jón Áskell Jónsson og Guðbjörg
Kristinsdóttir jörðina og skiptu
á milli sín. Árið 1999 byggðu
Sigurður yngri og Vilborg íbúðar-
hús á jörðinni. Árið 2003 brá Jón
Áskell búi eftir fráfall Guðbjargar
og Benedikt Björgvinsson, bróðir
Sigurðar eldri, og Erna Gísladóttir
kona hans ásamt Sigurði og Jenný
keyptu hans hlut í jörðinni.
Býli: Skarð, Skeiða- og Gnúp-
verjahreppi.
Staðsett í sveit: Skarð er í svo-
kallaðri framsveit hins gamla
Gnúpverjahrepps. Stóra Laxá
norðvestan megin og sjá má glitta
í Þjórsá til suðausturs.
Ábúendur: Sigurður Björgvinsson
og Jenný Jóhannsdóttir ásamt
Sigurði syni þeirra og Vilborgu
tengdadóttur.
Fjölskyldustærð (og gæludýra):
Sigurður og Vilborg eiga fjögur
börn, Ástráð, Sigurlinn, Magnús
og Hrafnkel.
Þrír hundar sem eru dyggir
aðstoðarmenn og þó nokkrir kettir
sem hafa aðallega það hlutverk að
vera skemmtikraftar og músabanar.
Stærð jarðar? Um 400 ha.
Gerð bús? Í Skarði er blandað-
ur búskapur. Nautaeldi í samstarfi
við nágrannana í Þrándarholti.
Hrossarækt og sauðfjárbúskapur
til gleði og yndisauka.
Á bænum eru fáein frístunda-
hús sem eru leigð út til ferðamanna.
Einnig er stunduð skógrækt á bökk-
um Stóru Laxár.
Sigurður og Jenný eru komin
á eftirlaun eftir langan starfsald-
ur í Búrfelli (Sigurður) og frá
kennarastörfum (Jenný).
Sigurður yngri er verkfræðing-
ur og smiður og vinnur fjölbreytt
verkfræðistörf á skrifstofu hér í
Skarði. Vilborg er leikskólakennari
og vinnur hálfa vinnu í leikskóla en
rekur einnig silkiprentvinnustofuna
Híalín hér í Skarði.
Fjöldi búfjár og tegundir? 50– 60
naut í fjósi. 50–60 hross á vetrar-
fóðrum og 17 kindur.
Hvernig gengur hefðbundinn
vinnudagur fyrir sig á bænum?
Ræs á hefðbundnum morgunverðar-
tíma til að komast í skóla og vinnu.
Morgungegningar þegar búið er að
drekka nokkra kaffibolla.
Síðan tekur hefðbundinn vinnu-
dagur við; verkfræðistörf, leik-
skóli/silkiprentun og sauma skapur.
Kvöldgjafir og útreiðar fyrir kvöld-
matartíma.

Skemmtilegustu/leiðinlegustu
bústörfin? Alltaf erfiðast þegar
skepnur slasa sig og það er kannski
ekki hægt að segja að naut séu
skemmtikraftar. En sannarlega
skemmtilegast þegar ungviðið
fæðist – fylgjast með vorkomunni
og auðvitað má ekki gleyma fjall-
ferðum.
Á bænum þarf að vera til dágóður
hópur af færum fjallhrossum því 3
fjölskyldumeðlimir hafa fjallferðir
að sérstöku áhugamáli og sá fjórði
bíður óþreyjufullur eftir því að hafa
aldur til að fara til fjalls.
Hvernig sjáið þið búskapinn fyrir
ykkur á jörðinni eftir fimm ár?
Hestamennskan og hrossaræktin eru
það sem málið snýst um og lögð
verður áfram áhersla á að vera með
fáar en góðar kindur.
Líklega verður dregið úr nauta-
eldinu smátt og smátt.
Hvar teljið þið að helstu tækifærin
séu í útflutningi íslenskra búvara?
Að auka verðmætagildi íslenskra land-
búnaðarvara í augum almennings og
að auðvelda rekjanleika.
Íslenska lambakjötið er stórkost-
lega vanmetið og það mætti hvetja
vinsæla matarbloggara til að nota
það meira – því það tekur mjög vel
við kryddi og hægt að nota á mjög
fjölbreyttan hátt. Hugsanlega mætti
auka aðgengi að úrbeinuðu lambakjöti
í verslunum – að það sé jafn auðfengið
og kjúllinn.

Hvað er alltaf til í ísskápnum? Alltaf
til smjör og rjómi, ef það vantar þá
eru vandræði og ekki hægt að elda
neitt af viti.
Hver er vinsælasti maturinn á heim-
ilinu? Hamborgari úr heimaslátruðu
nauti, með beikoni frá Korngrís og
glás af grænmeti frá Flúðum.
Eftirminnilegasta atvikið við
bústörfin? Margt mjög skemmtilegt
og yfirleitt hægt að hafa gaman af
öllu. Spretthlaupið á eftir graðhestin-
um er kannski örlítið minnisstætt. En
það vildi til að sumarstarfsmaður
Skógræktarinnar hafði óvart misst
út úr girðingunni spriklandi graðhest
– því hann hafði ekki alveg reynslu
eða kunnáttu til að opna hlið, passa
upp á að hesturinn slyppi ekki út og
keyra í gegn. Eftir hlaupin þurfti svo
að hugga þennan ágæta en hágrátandi
mann því hann var sannarlega miður
sín yfir mistökunum á fyrsta deginum
í nýju sumarvinnunni.
Girnilegar nautasteikur og sellerírót
Girnilegar nautasteikur eru oft
smjörsteiktar og minna á þær
sem er hægt að fá á uppáhalds
steikhúsinu þínu.
Hvernig á að elda rib eye-steik
(tomahawk-steik)?
Þetta byrjar allt með steikinni. Það er
gaman að kaupa þykkar steikur með
beini og minna þær á teiknimyndina
um steinaldarmennina, en það þarf
meiri undirbúning.
Hvað er tomahawk-steik?
Tomahawk-steik er skorin af rib eye
af nautakjöti sem hefur extra þykkt og
allt rifbeinið til skrauts. Það er kallað
„tomahawk“ vegna þess að steikin
með langbeini líkist öxi.
Þessi tiltekni skurður er stundum kall-
aður „kúrekasteikin“ og er vinsæll
hjá matreiðslumönnum og flottum
veitingastöðum vegna athyglinnar
sem henni fylgir. Og það er vegna
þessarar athygli að tomahawkinn er
orðin töff steik.
Aðferð
Settu nautakótelettur á disk og stráðu
uppáhaldskryddinu þínu yfir – eða
bara salti og pipar. Passaðu að klappa
því í kjötið svo það festist vel við. En
best er að nota saxað ferskt rósmarín
og hvítlauk ef þarf að setja steikina í
sparifötin.
Á þessum tímapunkti er gott að láta
hana hvíla í kæli í klukkutíma eða
meira. Þegar hún er tekin úr kæli
er mikilvægt að láta hana hvíla í
stofuhita í 30 mínútur áður en hún
er elduð.
Þegar þú ert tilbúinn að elda skaltu
hita pönnu yfir miðlungshita og bæta
síðan smjöri og ólífuolíu við. Þú vilt
nota samsetninguna af bæði smjöri
og ólífuolíu hér svo smjörið brenni
ekki of hratt.
Þegar smjörið hefur bráðnað í ólífu-
olíunni, skaltu halla pönnu frá hlið
til hlið til að ganga úr skugga um að
pannan sé vel húðuð með smjöri og
ólífuolíublöndu.
Bættu síðan steikinni varlega á heita
pönnuna og eldaðu þar til hún eru
dökkbrún og karamelluhúðuðuð
á botninum, um það bil 5 mínútur.
Snúðu steikinni við, eldið í 5 mínútur
til viðbótar. Fyrir medium rare steik
er hægt að elda steikina allan tímann
með smjöri og ólífuolíu af pönnunni.
En meira steiktar steikur er betra að
setja í ofninn við 180 °C í 5 mín. og
láta hvíla.
Taktu steikina af hitanum og færðu
yfir á bretti eða fat til að hvíla í
5 mínútur. Skerið steikina á móti
þráðunum í steikinni og fjarlægið af
beininu til framreiðslu.
400 g steik:
› Miðlungs hrátt medium rare 6-8
mínútur
› Miðlungs: 8-10 mínútur
› Miðlungs-vel eldað: 10-12 mínútur
800 g steik:
› Miðlungs hrátt midium rare : 12-14
mínútur
› Miðlungs: 16-20 mínútur
› Miðlungs-vel: 20-24 mínútur
Balsamikediks- og hunangsgljáðar
gulrætur
› 1 pakki regnbogagulrætur, skornar í
tvennt og skornar í bita
› 3 msk. jómfrúarólífuolía
› 2 msk. balsamikedik
› 1 msk. hunang
› 1/8 tsk. sjávarsalt
› 1/8 tsk. svartur pipar
› Gróft flögusalt til að strá yfir í endann
› Steinselja, saxað til að skreyta
Hitaðu ofninn í 200 gráður. Eldfast
mót er smurt og lagt til hliðar.
Blandaðu saman ólífuolíu,
balsamikediki og hunangi ásamt salti
og svörtum pipar í skál. Hrærið saman
þar til þetta er vel blandað saman.
Veltu gulrótunum og hunangs-
blöndunni saman í stórri skál þar til
blöndunni hefur verið jafn dreift yfir
gulræturnar.
Settu húðaðar gulrætur í ofnfast ílát.
Steiktu í u.þ.b. 30-35 mínútur þar til
gulrætur eru mjúkar (en ekki orðnar
að mauki!).
Kælið í 5 mínútur. Stráið ögn af grófu
salti og steinselju til að framreiða.
Sellerí ...
...er ótrúlegt grænmeti sem er allt ætt;
blöð, rót og stilkur. Það er hægt að
neyta þess bæði hrátt, eldað eða þurrk-
að – og margar fornar þjóðir hafa haft
um þetta vitneskju. Mælt er með sell-
erífræi við kvefi og meltingartrufl-
unum, frá fornu fari tóku Kínverjar
sellerí sem meðferð við háum blóð-
þrýstingi.
Grikkir bjuggu til sellerívín sem
íþróttamenn drukku fyrir mikilvæga
keppni, elixír úr selleríi var álitinn
ástardrykkur og stilkur með laufum
tákn um frjósemi.
Og nútímavísindamenn hafa kom-
ist að því að sellerí inniheldur
andrósterón, ferómón sem losnar úr
líkamanum með svita til að laða að
sér maka af gagnstæðu kyni.
Nútímalæknisfræði notar sellerífræ
(olíu) í smyrsl við háu kólesteróli
og háþrýstingi, uppþembu, vatnsbjúg
og fleira.
Bökuð sellerírót
› 1 stk. stór sellerírót
› 1 tsk. sjávarsalt
› ½ tsk. svartur pipar
› 2 msk. sítrónusafi
› 1 msk. sinnep
› 4 msk. ólífuolía
Aðferð
Hitaðu ofninn að 180 gráðum.
Þar sem sellerírótin er oft ójöfn er
æskilegt að hreinsa rótina mjög
vandlega með grænmetisbursta undir
rennandi vatni og þerra svo með
pappír. Til að afhýða hana á réttan
hátt er best að skera af topp og botn
rótar, svo hún standi vel á borði.
Sneiddueftir smekk eða bakið heila og
brjóttu niður eftir á. Ef hún er skorin
eftir að hýðið er tekið af, er gott að
setja fyrst í sítrónuvatn svo hún verði
ekki brún, síðan sett í blöndunarskál
með nokkrum matskeiðum af ólífu-
olíu. Bættu við sinnepi, salti og pipar,
hrærið það með skeið. Blandaðu þar
til það allt er jafnt húðað með olíunni
og sinnepsblöndunni.
Raðaðu á bökunarplötu í einu lagi.
Bakaðu það í um það bil 20–25
mínútur, eða þar til bitarnir eru
orðnar gullnir. Berðu þá fram strax
úr ofninum, með smá fallegu salati
og framandi ídýfu. – Eða með steik.
Bjarni Gunnar Kristinsson
matreiðslumeistari
MATARKRÓKURINN
LÍF&LYST – BÆRINN OKKAR
Skarð
Sigurlinn, Magnús, Sigurður, Ástráður og Hrafnkell.