Bændablaðið - 19.03.2020, Blaðsíða 44

Bændablaðið | Fimmtudagur 19. mars 202044
Fagráð í nautgriparækt fundaði
í lok febrúar og tók ákvörðun
um hvaða naut verða í dreifingu
á næstu mánuðum. Þau reyndu
naut sem voru og verða áfram
í dreifingu standa vel við fyrri
dóma og óverulegar breytingar
urðu á mati þeirra við keyrslu
kynbótamats að loknu uppgjöri
ársins 2019. Því verða þau öll
áfram í notkun utan það að
ákveðið var að taka Svan 14068
úr dreifingu en hann gefur full
lágfættar kýr, nokkuð sem fellur
ekki að smekk nútíma bænda og
því var notkun hans dræm.
Naut sem verða áfram í notkun
Við skulum skoða aðeins nánar
og fara nokkrum orðum um þau
reyndu naut sem áfram verða í
notkun. Rétt er að hafa í huga að
nú gengur mjög á birgðir úr Sjarma
12090, Jörfa 13011 og Hálfmána
13022 og líklegt að sæði úr þeim
verði uppurið á komandi vikum.
Bakkus 12001 lækkaði um eitt
stig og stendur nú 112. Þetta er
öflugt naut þar sem mikið er að
sækja í góðar mjaltir og úrvalsgott
skap. Nokkur umræða hefur
verið um að Bakkus gefi útstæða
framspena. Það skal því upplýst
hér að af 79 skoðuðum dætrum
er ein (1,3%) með 6 í einkunn,
54 (68,4%) með 5 í einkunn, 17
(21,5%) með 4 í einkunn, 5 (6,3%)
með 3 í einkunn og 2 (2,5%) með 2 í
einkunn. Þannig getum við flokkað
8,8% dætra Bakkusar þannig að
staða framspena sé alvarlegur galli
og þessi harða umræða því dálítið
ómakleg í hans garð.
Pipar 12007 stendur í stað í
109. Hann sækir styrk sinn í há
efnahlutföll og góða júgur- og
spenagerð ásamt mjöltum.
Loki 12071 stóð einnig í stað
með 107. Þarna er á ferðinni gott
naut sem gefur góða júgurgerð og
mjaltir án verulegra galla hvað
aðra eiginleika snertir.
Sjarmi 12090 styrkti sína stöðu
á nýjan leik, hækkaði um tvö stig
og er í 113. Sjarma þarf vart að
kynna enda hér á ferðinni besta
naut 2012 árgangsins.
Dúett 12097 lækkaði um eitt
stig og stendur nú í 106. Dúett er
fyrst og fremst sterkur í verðefnum
í mjólk ásamt því að gefa fínar
mjaltir.
Jörfi 13011 styrkti sína stöðu,
hækkaði um eitt stig og stendur
nú í 112. Hér er á ferðinni
úrvalsnaut með jákvætt mat í öllum
eiginleikum, gefur há efnahlutföll
og frábæra júgurgerð en þar er
hann hæstur allra nauta landsins.
Hálfmáni 13022 lækkaði um
eitt stig og stendur í 111. Úrvalsnaut
sem gefur mjólkurlagni, há
efnahlutföll, góða júgurgerð,
mjaltir og frábært skap.
Bárður 13027 lækkaði um eitt
stig og stendur nú með 106. Styrkur
Bárðar liggur í háu fituhlutfalli og
stórgóðu skapi.
Ýmir 13051 hækkar um eitt stig
og stendur nú í 111. Styrkleikar
Ýmis liggja í mjólkurmagni júgur-
og spenagerð ásamt mjöltum og
skapi en Akkillesarhæll hans eru
efnahlutföllin.
Steri 13057 stendur í 111
eftir hækkun um eitt stig. Steri er
afurðanaut þar sem efnahlutföll eru
há en júgurgerð og mjaltir draga
hann niður.
Hæll 14008 hækkar um eitt stig,
upp í 108. Styrkleikana sækir Hæll
einkum í afurðir, bæði magn og
efnahlutföll, og júgurgerð.
Hnykkur 14029 lækkar um tvö
stig er er nú með 105. Hnykkur
er afurðanaut sem gefur góða
júgurgerð.
Kláus 14031 stendur í stað
í 110. Þetta naut er einkum
afurðanaut og sækir það í mikið
magn ásamt góðu skapi.
Stáli 14050 lækkar um eitt
stig og fer í 107. Styrkur Stála er
einkum mikil mjólkurafköst en
einnig skartar hann góðri júgurgerð
dætra.
Ný reynd naut í notkun
Til notkunar sem ný reynd naut
koma nú sex naut, eitt úr 2014
árgangi og fimm úr 2015 árgangi.
Greinilegt er að synir Laufáss
koma sterkir úr afkvæmaprófun
og virðast helt yfir gefa feikimiklar
mjólkurkýr með góðar mjaltir.
Hér á eftir fer nánari lýsing á
dætrahópum þessara nauta.
Vals 14087 er frá Brúnastöðum
í Flóa, f. Laufás 08003, m. Hvönn
772, mf. Flói 02029. Dætur Vals
eru gríðarlega mjólkurlagnar kýr
með góð efnahlutföll í mjólk.
Þetta eru stórar og háfættar kýr,
boldjúpar en ekki útlögumiklar
með nokkuð veika yfirlínu.
Malirnar eru meðalbreiðar, beinar
og þaklaga. Fótstaða er sterkleg
en heldur þröng. Júgurgerðin er
í góðu meðallagi, júgurband ekki
sérlega áberandi en þau eru vel
borin. Spenar eru vel gerðir, lengri
og þykkari en meðallag án þess að
geta talist grófir. Mjaltir eru góðar
og mjaltagallar sjaldgæfir. Skap
þessara kúa er gott. Meirihluti
afkvæma Vals er tvílitur þar
sem mest ber á huppóttum og
skjöldóttum. Af grunnlitum eru
bröndóttir litir algengastir þó allir
litir komi fyrir. Undan Vals geta
komið hyrndir gripir.
Kætir 15004 er frá Núpstúni
í Hrunamannahreppi, f. Toppur
07046, m. Skræpa 294, mf.
Síríus 02032. Dætur Kætis eru
mjólkurlagnar kýr með mjög
há efnahlutföll í mjólk. Þetta
eru meðalstórar og í meðallagi
háfættar kýr, hvorki boldjúpar
né útlögumiklar en með sterka
yfirlínu. Malirnar eru fremur
breiðar, beinar og flatar. Fótstaða
er sterkleg og gleið. Júgurgerðin
er mjög góð, júgurband nokkuð
áberandi, festa mikil og þau mjög
vel borin. Spenar eru vel gerðir,
frekar stuttir, grannir og aðeins
gleitt settir. Mjaltir eru góðar
og mjaltagallar fátíðir. Skap
þessara kúa er mjög gott. Nánast
öll afkvæmi Kætis eru tvílit þar
sem mest ber á huppóttum og
skjöldóttum. Af grunnlitum eru
rauðir litir algengastir þó allir litir
nema gráir komi fyrir. Undan Kæti
geta komið hyrndir gripir.
Bjarki 15011 er frá Akri í
Eyjafirði, f. Laufás 08003, m. Fura
505, mf. Ás 02048. Dætur Bjarka
eru gríðarlega mjólkurlagnar kýr
með efnahlutföll í mjólk undir
meðallagi. Þetta eru frekar stórar
og nokkuð háfættar kýr, hvorki
boldjúpar né útlögumiklar en
með beina yfirlínu. Malirnar
eru grannar, beinar og þaklaga.
Fótstaða er sterkleg og gleið.
Júgurgerðin er mjög góð,
júgurband áberandi, festa í
meðallagi og þau mjög vel borin.
Spenar eru vel gerðir, frekar
stuttir, grannir og aðeins gleitt
settir. Mjaltir eru úrvalsgóðar og
mjaltagallar fátíðir. Skap þessara
kúa er mjög gott. Um þriðjungur
afkvæma Bjarka er tvílitur þar
sem mest ber á huppóttum. Af
grunnlitum eru rauðir og bröndóttir
litir algengastir þó allir litir komi
fyrir. Ekki er þekkt að Bjarki gefi
hyrnd afkvæmi.
Risi 15014 frá Syðri-Bægisá
í Öxnadal, f. Laufás 08003, m.
Móa 414, mf. Hjarði 06029. Dætur
Risa eru gríðarmiklar mjólkurkýr
með hátt fituhlutfall í mjólk en
próteinhlutfall í tæpu meðallagi.
Þetta eru stórar og í meðallagi
háfættar kýr, boldjúpar og
útlögumiklar með veika yfirlínu.
Malirnar eru meðalbreiðar, beinar
og þaklaga. Fótstaða er sterkleg og
gleið. Júgurgerðin er meðalgóð,
júgurband nokkuð áberandi,
festa í tæpu meðallagi og þau í
meðallagi borin. Spenar eru vel
gerðir, frekar stuttir, grannir og
aðeins gleitt settir. Mjaltir eru
góðar og mjaltagallar fátíðir. Skap
þessara kúa er mjög gott. Mikill
meirihluti afkvæma Risa er tvílitur
þar sem mest ber á huppóttum og
skjöldóttum. Af grunnlitum eru
rauðir litir algengastir þó allir litir
nema gráir komi fyrir. Ekki er
þekkt að Risi gefi hyrnd afkvæmi.
Golíat er frá Keldudal í
Hegranesi, f. Laufás 08003, m.
Emma 738, mf. Bolti 09021.
Dætur Golíats eru geysilegar
mjólkurkýr með lágt fituhlutfall
í mjólk en próteinhlutfall er hátt.
Þetta eru mjög stórar og háfættar
kýr, boldjúpar með meðalútlögur
og fremur veika yfirlínu. Malirnar
eru meðalbreiðar, hallandi og
þaklaga. Fótstaða er sterkleg en
nokkuð þröng. Júgurgerðin er góð,
júgurband nokkuð áberandi, festa
í góðu meðallagi og þau mjög
vel borin. Spenar eru vel gerðir,
hæfilega langir, aðeins grannir
og örlítið gleitt settir. Mjaltir
eru góðar og mjaltagallar fátíðir.
Skap þessara kúa er meðalgott.
Mikill meirihluti afkvæma
Golíats er tvílitur þar sem mest
ber á huppóttum og skjöldóttum.
Af grunnlitum eru bröndóttir litir
algengastir þó allir litir komi fyrir.
Undan Golíat geta komið hyrndir
gripir.
Jólnir er frá Reykjahlíð á
Skeiðum, f. Bambi 08049, m.
Borgey 638, mf. Sússi 05037.
Dætur Jólnis eru miklar mjólkurkýr
með góð efnahlutföll í mjólk. Þetta
eru fremur stórar og í meðallagi
háfættar kýr, boldjúpar með miklar
útlögur og sterka yfirlínu. Malirnar
eru meðalbreiðar, beinar og nokkuð
flatar. Fótstaða er sterkleg en eilítið
þröng. Júgurgerðin er mjög góð,
júgurband nokkuð áberandi, festa
góð og þau vel borin. Spenar eru
vel gerðir, fremur stuttir, aðeins
grannir en mjög vel settir. Mjaltir
eru mjög góðar og mjaltagallar
fátíðir. Skap þessara kúa er
meðalgott. Meirihluti afkvæma
Jólnis er tvílitur þar sem mest ber
á huppóttum og skjöldóttum. Af
grunnlitum eru rauðir og bröndóttir
litir algengastir þó allir litir nema
gráir komi fyrir. Undan Jólni geta
komið hyrndir gripir.
Nautsfeður
Ákveðið var að áfram verði Pipar
12007, Jörfi 13011, Hálfmáni
13022, Ýmir 13051 og Kláus
14031 í notkun sem nautsfeður
en bíða frekari reynslu af nautum
fæddum 2015.
Nautakosturinn öflugur
Ef litið er yfir sviðið og kostir
og gallar þeirra nauta sem verða
í dreifingu næstu mánuði er ljóst að
nautakosturinn hefur sjaldan eða
aldrei verið jafnsterkur og öflugur
og nú. Bændum standa til boða
mjög góðir valkostir hvað snertir
flesta ef ekki alla eiginleika. Heilt
yfir eru nautin mjög öflug hvað
afurðaþætti snertir og sjaldan eða
aldrei hafa eins góðir valkostir
varðandi júgurgerð staðið til
boða. Eins og ávallt þarf að horfa
til þeirra kúa sem para á nautin
við og velja saman gripi með
tilliti til bæði kosti og galla sem
og ætternis. Við eigum ekki að láta
kylfu ráða kasti heldur vega þetta
og meta eða þá fá aðstoð ráðunauta
til pörunar gripanna. Það getur
borgað sig til lengri tíma litið.
Kynbætur eru langhlaup og ávaxta
þeirra verður ekki notið á morgun
en þolinmæði er dyggð og góður
gripur getur verið biðarinnar virði.
Þau naut sem kynnt eru hér
fyrsta sinni verða í kútum frjótækna
um land allt að lokinni næstu
sæðisáfyllingum eða útsendingum
sæðis frá NBÍ á Hesti. Þess á því
ekki að vera langt að bíða að fyrstu
strá úr þeim Vals, Kæti, Bjarka,
Risa, Golíat og Jólni verði komin
í hendur manna.
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
Bjarki 15011 frá Akri.
Jólnir 15022 frá Reykjahlíð.
Golíat 15018 frá Keldudal.
Kætir 15004 frá Núpstúni.
Risi 15014 frá Syðri-Bægisá.
Vals 14087 frá Brúnastöðum.
Guðmundur Jóhannesson
ábyrgðarmaður í
nautgriparækt
mundi@rml.is
Nautakosturinn sjaldan verið öflugri en nú