Bændablaðið - 19.03.2020, Blaðsíða 21

Bændablaðið | Fimmtudagur 19. mars 2020 21
Rangá renna í.
Keflavíkurflugvöllur var afar
mikil vægur hernaðarlega á stríðs-
árunum og þá um leið álitlegt
skotmark Þjóðverja. Þá komu upp
hugmyndir með að byggja annan
flugvöll og kom Geitasandur á
Rangárvöllum einkum til greina.
Kannski ekkert of seint
að skoða það mál aftur
„Það var nokkuð langt komið
að hanna þetta hér á Geitasandi
og kannski ekkert of seint að
skoða það mál aftur,“ segir
Ágúst Sigurðsson, sveitarstjóri
Rangárþings ytra. Enn má sjá
merktan flugvöll á því svæði á
kortum þótt hann sé ekki á skrá.
Það flugvallarstæði sem
Bandaríkja menn virðast hafa
haft í huga er einmitt Geitasandur
austan við Hellu. Var hann hugs-
aður með tengingu við mögulega
stórskipahöfn sem grafinn yrði inn
í ósa Hólsár. Í dag gæti höfnin í
Þorlákshöfn hæglega þjónað þeim
tilgangi.
Má sjá á gervihnattamynd móta
fyrir flugbrautum á Geitasandi
sem breski herinn ruddi á stríðs-
árunum. Á myndum virðist lengsta
brautin geta verið um 2.300 metr-
ar. Önnur virðist vera um 2.000
metrar, þriðja um 1.400 metrar
og fjórða í stefnu norður/suður
um 800 metrar og gæti verið mun
lengri (miðað við mælikvarða á
vef Google). Virðist næsta ein-
falt að koma þar upp flugvelli ef
áhugi væri á því. Ástæðan fyrir
því að þarna var ekki byggð-
ur upp fullkominn flugvöllur
á þessum tíma er án efa erfiðir
aðflutningar sökum hafnleysis á
Suðurströndinni.
Nú hefur Þorlákshöfn verið að
sanna gildi sitt fyrir fragtflutninga
svo aðflutningar á rekstrarvörum
eins og eldsneyti fyrir flugvélar
ættu ekki lengur að vera vandamál.
17 flugvellir nefndir
í Rangárvallasýslu
Í bókinni Saga flugvalla og
flugleiðsögu er getið 17 flugvalla
í Rangárvallasýslu. Það eru
flugvellir á Skógarsandi, í
Þórsmörk, við Stóru-Mörk, í
Múlakoti, á Bakka, á Berjanesfitjum
í Vestur-Landeyjum, í Gunnars-
holti [Ketil húshaga], á Hellu
[Helluvaðs sandur], í Þykkvabæ,
á Skarði, við Tröllkonuhlaup, við
Hrauneyjafoss, við Skálavatn, við
Þórisós, á Sprengisandi [Innra-
Hreysi] og í Nýjadal.
11 flugvellir í Árnessýslu
Í Árnessýslu eru 11 flug vellir
nefndir. Það eru auk Selfoss-
flugvallar, flugvöllur við bæinn
Forsæti, Vatnsnes, Kaldaðarnes,
Búrfell, Hólakot, Flúðir, Einholts-
mela, Geysi, Sandármela og í
Kerlingarfjöllum. Margir þessara
flugvalla eru ekki lengur á skrá
og flestum hefur ekki verið við
haldið.
Rætt um flugvallargerð á
Rangárvöllum á Alþingi 1944
Flugvallarhugmyndir á Rangár-
völlum voru til umræðu á Alþingi
þann 5. desember 1944 í tengslum
við umræður um uppbyggingu
flugvalla víðs vegar um land eins
og í Vestmannaeyjum og á Ísafirði.
Helgi Jónasson vildi
flugvöll á Geitasandi
Helgi Jónasson alþingismaður
sagði þá meðal annars að þing-
menn gætu búist við að þurfa að
bíða í allmörg ár eftir því að fá
flugvélar til sín.
„Þess vegna álít ég áríðandi að
velja þá staði til flugvallargerðar,
þar sem lítið kostar að geta haft
lendingarstaði fyrir flugvélar. En
slíkir staðir eru til, að lítið þarf þar
að gera, til þess að þar séu sæmi-
lega góðir lendingarstaðir fyrir
léttar flugvélar.
Ég er þakklátur háttvirtri
samgöngu málanefnd fyrir það, að
hún hefur fjölgað stöðum í mínu
héraði, þar sem gert er ráð fyrir
lendingarstöðum fyrir flugvélar,
enda er þar nokkuð af söndum,
þar sem tiltölulega ódýrt er að
koma upp lendingarstöðum fyrir
flugvélar.“
Sagðist hann sjá að í frum-
varpi ríkisstjórnarinnar væri gert
ráð fyrir því, að flugvöllur komi
á Geitasandi í Rangárvallasýslu.
Bendir hann á að strax árið 1940
hafi breska setuliðið á sínu fyrsta
ári hér útbúið flugvöll á þessum
stað.
„En ég fullyrði, að þessi
staður er beztur til þess að hafa
þar flugvöll, vegna legu sinnar
og eins vegna þess, að þar er
þegar búið að útbúa flugvöll,
þó að ekki hafi það verið gert af
okkur Íslendingum. Bretar lögðu
mikla vinnu í það að tína grjót af
sandinum á þessum stað og að
þjappa völlinn til þess að undirbúa
hann til lendingar fyrir flugvélar.
Og þarna hafa flugvélar lent
þangað til fyrir nokkrum dögum,
þegar brezka setuliðið flutti burt
af staðnum. Þess vegna legg ég
til, að þessi staður verði tekinn
upp í frumvarpinu og þar standi:
Á Geitasandi í Rangárvallasýslu,
--- en ekki: Á Rangárvöllum.“
Ingólfur vildi frekar
velja Helluvaðssand
Ingólfur Jónsson alþingismaður
lagði líka orð í belg og sagði
Englendinga, sem höfðust við
á eystri staðnum [Geitasandi],
einkum hafa notað flugvöllinn
þar og tínt úr honum grjót, en um
flugvallargerð hafi alls ekki verið
að ræða hjá þeim.
„Á Hellusandi virðist flug-
vallar gerð mundu verða þeim mun
auðveldari, að þar þarf ekkert grjót
að hreinsa burt. Þar er líka að verða
komin þétt byggð, og bílar koma
þar jafnan við, en Geitasandur er
eyðisandur, þar þyrftu farþegar að
ganga alllanga leið frá bæjum á
flugvöllinn.“
Ingólfur lýsir því jafnframt að
hann hafi komið að máli við for-
mann flugfélagsins og flugmála-
ráðunaut ríkisins.
„Við fórum í reynsluför austur í
flugvél og lentum á Helluvaðssandi.
Flugmálaráðunauturinn fullyrti,
að lokinni athugun, að þarna ætti
flugvöllurinn að vera, og veit ég,
að hann mun staðfesta þau orð,
þegar til hans verður leitað.“ Þess
má geta að Helluflugvöllur sem
flugáhugamenn nota í dag er á
Helluvaðssandi.
Sími 465 1332 - www.buvis.is
Tryggðu þér Samasz
heyvinnutæki fyrir sumarið
H
ér
að
sp
re
nt
2018
Á þessu korti eru teiknaðir inn tveir flugvelli, annar á Helluvaðssandi við Hellu og hinn á Geitasandi töluvert fyrir austan Hellu.
Á Geitasandi unnu Bretar að gerð flugvallar á stríðsárunum og það virðist
hafa snúist um eitthvað meira en bara að tína grjót. Enda vallarsvæðið
risastórt og með lengstu braut upp á 2,3 kílómetra.
Flugvöllurinn á Helluvaðssandi við Hellu. Tekist var á um það á Alþingi árið
1944 hvort byggja ætti upp flugvöll á Helluvaðssandi eða á Geitasandi.
Nægt landrými er á báðum stöðum undir stóran flugvöll.