Tímarit Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.2002, Blaðsíða 16

Stjórnsýsluúttekt á Hjálpartækja-
miðstöð Tryggingastofnunar ríkisins
S
október síðastliðnum gat Ríkis-
endurskoðun út bækling með
úttekt á Hjálpartækjamiðstöð
Tryggingastofnunar ríkisins. Þar
er ítarlega fjallað um starfsemi stofn-
unarinnar og lagðar fram tillögur um
það sem betur má fara í starfsemi
hennar. Þá eru einnig tilgreind ýmis
atriði í starfsemi HTM sem vel hafa
tekist. Er það m. a. niðurstaða
skýrsluhöfunda að þjónusta við not-
endur hafi batnað mjög eftir stofnun
hennar.
Útvegun hjálpartækja hér á landi er
á vegum þriggja stofnana, Hjálpar-
tækjamiðstöðvar Tryggingastofnunar
ríkisins, Heymar- og talmeinastöðvar
íslands og Sjónstöðvar Islands. Þar
sem starfsemi HTM skiptir marga
lesendur miklu máli þykir rétt að gera
grein fyrir helstu niðurstöðum úttekt-
arinnar.
Hjálpartækjamiðstöð Trygginga-
stofnunar ríkisins (HTM) var stofnuð
árið 1986. Meginástæða þess að
henni var komið á fót var ört vaxandi
kostnaður TR vegna hjálpartækja.
Tilgangur miðstöðvarinnar hefur frá
upphafi verið tvíþættur. Annars vegar
að bæta þjónustu við notendur hjálp-
artækja og hins vegar að stuðla að
lækkun kostnaðar vegna hjálpar-
tækja. Tilkoma miðstöðvarinnar varð
til þess að koma betra skipulagi á
þennan þátt almannatrygginga sem
verið hafði laus í reipunum fram að
því.
Úttekt Ríkisendurskoðunar á Hjálp-
artækjamiðstöð Tryggingastofnunar
ríkisins er fyrsti hluti af stjórnsýslu-
úttekt Ríkisendurskoðunar á málefn-
um er heyra undir sjúkratrygginga-
svið TR. Væntanlegar eru skýrslur
um sjúkraþjálfun, sjúkradagpeninga,
sjúkrakostnað erlendis og samninga
Tryggingastofnunar við sérfræði-
lækna.
Samantekt og helstu niðurstöður
Úttektin hafði þrjú meginmarkmið:
I. Að rneta kostnaðarhagkvæmni og
skilvirkni í rekstri HTM.
II. Að meta þá þjónustu sem
miðstöðin innir af hendi við við-
skiptavini sína.
III. Að leita leiða til að auka hag-
kvæmni og skilvirkni starfseminnar
og bæta þá þjónustu sem stofnunin
veitir.
Helstu niðurstöður úttektarinnar
voru þessar:
Aðgerðir til kostnaðarlcekkunar
hafa skilað árangri
Þær meginaðferðir sem HTM notar
til að stuðla að kostnaðarhagkvæmni
eru endurnýting hjálpartækja, útboð
við kaup hjálpartækja og verðkann-
anir. Af þeim upplýsingum sem Rík-
Eins og málum er háttað nú
heyrir afmarkaður hluti
þjónustu við hreyfihamlaða
undir félagsmálaráðuneytið.
Útvegun hjálpartækja heyrir
að öðru leyti undir heilbrigð-
is- og tryggingamála-
ráðuneytið. I sumum tilfellum
hefur þessi tilhögun leitt til
lausna sem eru ekki þær bestu
fyrir notendur m.a. vegna mis-
munandi greiðsluþátttöku rík-
isins eftir því hver annast
þjónustuna. Ríkisendurskoðun
telur brýnt að kanna hvort
ekki megi koma umsjón með
þessum þáttum á eina hendi
innan ríkisins í því skyni að
gera stjórn þessa málaflokks
heildstæðari.
isendurskoðun hefur aflað sér er ljóst
að þessar aðferðir hafa skilað tals-
verðri lækkun kostnaðar. Þannig er
greinilegt að þær aðgerðir miðstöðv-
arinnar sem miða að spamaði við
öflun aðfanga vegna úthlutunar hjálp-
artækja hafa borið árangur. Avinn-
ingur sem miðstöðin skilar í betra
skipulagi á hjálpartækjamálaflokkn-
um og bættri þjónustu við notendur
kemur til viðbótar þessum beina
fjárhagslega ávinningi.
HTM hefur náð góðum árangri
á sviði endurnýtingar
HTM hefur náð góðum árangri á
sviði endurnýtingar hjálpartækja.
Hlutfallið er nú 60%. Þegar HTM var
stofnuð árið 1986 var henni sett það
markmið að ná sama endumýtingar-
hlutfalli og best gerist í nágranna-
löndunum. I lok níunda áratugarins
var endumýtingarprósenta á milli 70
og 80% þar sem best lét í þessum
löndum. Samkvæmt nýjustu tölum
frá Noregi hefur markmið um endur-
nýtingu verið lækkað vegna breyttra
aðstæðna. Er nú miðað við að endur-
nýting sé að lágmarki 45%. Að með-
altali er endumýtingarprósenta í Nor-
egi á milli 40 og 45%.
Réttur til hjálpartœkja
rœður kostnaði
HTM hefur í raun ekki starfað inn-
an ákveðins fjárhagsramma hvað
varðar úthlutun hjálpartækja. Þannig
hefur ekki verið lokað fyrir afgreiðslu
hjálpartækja þegar upphaflegar fjár-
veitingar ársins eru uppurnar. Vandi
allra umsækjenda hefur verið leystur
í samræmi við rétt samkvæmt reglum
og hafa fengist aukafjárveitingar til
að afgreiða umsóknir ársins þegar
þörf hefur verið á. Þannig eru ekki
myndaðir biðlistar þegar fjárheim-
ildir hefur þrotið og ekki er reynt að
leita ódýrari leiða þegar sýnt er að
upphaflegar fjárveitingar eru á þrot-
um. Skoðunarferli umsókna er ætlað
að finna þær umsóknir sem ekki upp-
fylla ákveðin skilyrði og að halda
þannig niðri kostnaði.
Breytingar á afgreiðsluferli
umsókna
Eitt af meginverkefnum HTM er að
fara yfir umsóknir um hjálpartæki
sem í flestum tilfellum eru byggðar á
vinnu fagaðila. Hver umsókn er yfir-
farin, forsendur og rökstuðningur
metinn og jafnvel er gerð vettvangs-
könnun til að ganga úr skugga um
þörf fyrir hjálpartæki. Ríkisendur-
skoðun telur að skoða þurfi hvort
ekki ætti í auknum mæli að taka
niðurstöðu fagaðila um val á hjálp-
artæki gilda, enda er meginþorri
umsókna um hjálpartæki samþykktur
án breytinga. Með þessu móti yrði
unnt að lækka kostnað vegna af-
greiðslu umsókna. Til að þetta geti
orðið að veruleika þarf að auka
fræðslu og leiðbeiningar til fagaðila
16