Tímarit Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.2002, Blaðsíða 42

Hafþór Ragnarsson
Mikil þörf á
þjónustu
fyrir lesblinda
viðtal við Hafþór Ragnarsson,
deildarstjóra námsbókadeildar
Blindrabókasafnsins
Fyrir bókaorma er fátt skemmtilegra en að
komast á gott bókasafn, fá að gleyma stað
og stund og reka nefið ofan í hverja bók-
ina af annarri. Maður er umvafinn heims-
bókmenntum, skáldskap af öllum gerðum og
fræðum frá öllum heimshomum. Blindrabókasafn
Islands við Digranesveg 5 í Kópavogi er ekki ólíkt
öðrum bókasöfnum að öðru leyti en því að það
hefur einungis að geyma bækur fyrir blinda og
sjónskerta. I hillum safnsins eru bækur á hljóð-
snældum - hljóðbœkur eins og þær eru kallaðar.
Einnig er þar að finna bækur með blindraletri. A
Blindrabókasafninu geta námsmenn fengið lánaðar
kennslubækur á blindraletri og á hljóðsnældum.
Einnig er þar að finna geisladiska sem eru hljóð-
bækur sem hægt er að lesa með sérstökum geisla-
spilurum eða Windows forritum.
Hafþór Ragnarsson er deildarstjóri náms-
bókadeildar Blindrabókasafnsins og fræddi hann
mig um bókasafnið og þá þjónustu sem þar er veitt.
Þjónusta fyrir framhaldsskólanema
Blindrabókasafnið hefur að geyma flest það sama
og önnur bókasöfn en hvað námsbækur varðar er
mest áhersla lögð á námsefni framhaldsskólanema.
Grunnskólanemar leita einnig mikið til bókasafns-
ins en Námsgagnastofnun sinnir þeim aldurshóp og
tekst yfirleitt að veita þessum hópurn þá þjónustu
sem á þarf að halda.
Lesblindir hafa í æ ríkari mæli bæst í hóp þeirra
sem nýta sér þjónustu bókasafnsins og koma þeir
úr röðum grunn- og framhaldsskólanema og segir
Hafþór að fyrirspumum vegna lesblindra barna,
eða bama sem eiga við lestrarörðugleika að stríða,
hafi fjölgað mikið. „Foreldrar hringja mikið hingað
og erum við oft að gefa ráð í gegnum síma og
benda fólki á hvert það geti leitað því grunnskóla-
nemar geta einungis fengið hér sögubækur en ekki
námsbækur. Við erum oft í hlutverki sálusorgara og
er greinilegt að þörfin á þjónustu fyrir þennan hóp
er mikil. Við reynum að sinna öllum eftir bestu
getu en við verðum að forgangsraða verkefnum og
er það oft mjög erfitt “, segir Hafþór.
Einn er sá hópur sem erfiðast er að veita góða
þjónustu en það eru háskólanemar. „Það er mjög
tímafrekt að lesa inn á band stórar og þykkar náms-
bækur sem háskólanemar nota. Námsefnið breytist
líka frá ári til árs og er þetta ógerlegt eins og staðan
er núna. Það getur tekið langan tíma að panta bæk-
ur að utan. Þess vegna er nauðsynlegt að kennarar
ákveði námsefni næstu annar með nokkurra mán-
aða fyrirvara til að hægt sé að útvega allar bækur
áður en önnin hefst. Háskólanemar fá bókalistann
sinn yfirleitt í sömu viku og skólinn hefst og því
greinilegt að tíminn er naumur. Þetta ástand er því
óviðunandi.
Verið er að þróa nýtt hljóðbókakerfi sem Hafþór
vonar að alþjóðleg sátt náist um. Það eru geisla-
diskar sem hægt er að umgangast eins og prentaða
bók.
DAISY- formið
I síðasta Fréttabréfi Öryrkjabandalagsins var ítar-
lega fjallað um Daisy-kerfið eða Daisy-bækur og
nefndir kostir og gallar þess kerfis. Daisy-bækur
eru geisladiskar sem settir eru í sérstakan geisla-
spilara eða tölvu og þarf að hafa ákveðið forrit til
að geta spilað diskinn. Forritið er hægt að sækja út
frá tilvísun á heimasíðu Blindrabókasafnsins:
www.bbi.is. Einnig dreifir Blindrabókasafnið for-
ritinu ókeypis á geisladiski.
í maí 2001 gerði Blindrabókasafnið samning í
kjölfar verkefnisstyrks við menntamálaráðuneytið
um þróun þessa verkefnis hér á landi. Nú þegar er
byrjað að lána út hljóðbækur á Daisy-formi í til-
raunaskyni.
Lausnin í augsýn
Daisy-bækur gætu orðið lausnin á vanda sem
þarf tilfinnanlega að leysa. En þessi hópur fólks
sem ræddur er hér hefur ýmsa aðra möguleika til
að gera lesinn texta aðgengilegri. Má nefna að text-
ar eru oft skimaðir inn á tölvu, á þá er hægt að lesa
textann með hjálp talgervils en það er aðeins einn
slíkur í Þjóðarbókhlöðunni. Tæknin ætti að geta
gert prentaðan texta aðgengilegri og vonandi sjá
lesblindir fram á bjartari daga. Daisy-verkefnið er
þarft verkefni og þarf nauðsynlega að höggva á
þennan hnút sem er á málum fólks með lestrar-
örðugleika ekki síst vegna ákvæða um jafnan rétt
allra til náms.
K.Þ.
42