Dagblaðið Vísir - DV - 22.05.2020, Blaðsíða 34

TÍMAVÉLIN
Ef þú ert Íslendingur má
leiða líkur að því að þú
hafir komið á, komið undir
á eða að minnsta kosti
heyrt af útihátíð um versl-
unarmannahelgina. Ófáar
hátíðir hafa verið haldnar
hér á landi undanfarna
áratugi og þó svo að sumar
þeirra heyri sögunni til
þá lifa þær enn góðu lífi
í þjóðarsálinni. Bregðum
okkur aftur til fortíðar
og rifjum upp nokkrar af
eftirminnilegustu íslensku
útihátíðunum.
Eftirminnilegar útihátíðir
Fjölmargar útihátíðir voru haldnar hér á landi á níunda og tíunda áratugnum og
veittu Þjóðhátíð í Eyjum harða samkeppni. Þær heppnuðust misjafnlega vel.
ELDBORG
Útihátíðin Eldborg var fyrst haldin um versl-
unarmannahelgina árið 1992, á Kaldármelum
á Snæfellsnesi. Hátíðin vakti þó ekki mikla
lukku: Mikið var um drykkju og eiturlyf og var
hún því ekki haldin aftur að ári.
Það var ekki fyrr en níu árum síðar, árið 2001,
að ákveðið var að endurlífga Eldborg og varð
hátíðin helsti keppinautur Þjóðhátíðar í Eyjum
það árið. Óhætt er að fullyrða að hátíðin sé ein
sú alræmdasta sem haldin hefur verið hér á
landi. „Stjórnlaus hryllingur“ og „mikil grimmd
og ofbeldi“ var meðal annars notað til að lýsa
því sem gekk á og þá var talað um „smjörsýru-
hátíðina“. Átta þúsund manns voru á svæðinu,
langmest unglingar og ungt fólk. Dópneysla var
áberandi mikil og þá vakti það mikinn óhug að
tilkynnt var um tíu nauðganir á hátíðinni.
En þrátt fyrir neikvæðan fréttaflutning og
mikla gagnrýni skemmtu margir sér konung-
lega á Eldborg og eitt af því jákvæða við
hátíðina var að rokksveitin Jet Black Joe átti
þar endurkomu eftir margra ára hlé. Jón Atli
Jónasson var einn þeirra sem komu að gerð
heimildamyndar um hátíðina og í samtali við
DV á sínum tíma sagði hann stemninguna
hafa minnt á Woodstock-hátíðina forðum
daga.
Hann lýsti því þannig að „einhver tryll-
ingur“ hefði verið í loftinu. „Fólk var auðvitað
á geðveiku fylleríi þarna og það voru ábyggi-
lega einhver efni í gangi sem ég kann ekki að
nefna lengur, þannig að þetta var mikil upp-
lifun.“ Þá sagðist hann ekki hafa orðið vitni
að neinum slagsmálum.
HÚNAVER
„Stanslaus tónlist í þrjá og hálfan
sólarhring. Drukknir unglingar,
sofandi, dansandi, hlæjandi, í
faðmlögum; skríðandi, vafrandi,
grátandi, leitandi. Rusl, endalaust
rusl, fjúkandi pappír, bjórdósir,
gosdósir, gosflöskur, vínflöskur.
Húnaver, átta þúsund manns, ein-
hver þúsund af tjöldum og nokkur
þúsund bílar.“
Blaðamaður Tímans lýsti þann-
ig upplifun sinni af útihátíðinni
sem Stuðmenn stóðu fyrir í Húna-
veri um verslunarmannahelgina
1989, eftir 16 ára hlé. Hátíðin
var haldin aftur næstu tvö ár á
eftir, en Húnaver ´89 hlýtur þó að
teljast eftirminnilegust.
Blaðamaður Tímans rifjaði upp
að áin á svæðinu hefði verið mikið
notuð af samkomugestum þessa
helgi, bæði til að vaða í henni og
þrífa sig, svo og til annarra hluta.
Í greininni kom einnig fram að allir
smokkar sem til voru í apótekinu
á Blönduósi voru keyptir upp af
forsvarsmönnum útihátíðarinnar
og seldust þeir upp á augabragði.
„Það var oft og tíðum spaugi-
leg sjón að sjá til fólks þar sem
það gekk að ánni eftir misjafnlega
langan og góðan nætursvefn
til að bursta í sér tennur, eða
slökkva þorsta sínum; og tók
ekki eftir þeim er stóð skammt
fyrir ofan hann á bakkanum og
mé, né heldur notuðum klósett-
pappírnum sem flaut niður ána.“
BÆRINN VAR EINS OG STRÍÐSSVÆÐI
„Fylleríið á Halló Akureyri var
hrikalegt, um það þarf ekki að
hafa annað orð,“ ritaði Ólafur H.
Oddsson, héraðslæknir, í Dag í
ágúst 1996.
Halló Akureyri hafði þá verið
haldin tvisvar áður, en í þriðja
skiptið fóru kynferðisbrot, eitur-
lyfjaneysla og skemmdarverk
að verða sífellt meira áberandi.
Þó svo að hátíðarhöldin færðu
Akureyrarbæ umtalsverðar
tekjur, voru bæjarbúar allt annað
en sáttir við óþrifnaðinn sem
fylgdi, og skömmuðust yfir
ólátunum og drykkjuskapnum í
aðkomumönnum. Margir líktu
bænum við stríðssvæði í lok
hverrar verslunarmannahelgar.
Halló Akureyri var seinast haldin
árið 1999, en var síðan breytt í
fjölskylduhátíðina Ein með öllu.
ATLAVÍK
Þeir sem voru upp á sitt besta
á „eitís“ tímanum muna eflaust
eftir útihátíðinni í Atlavík í
Hallormsstaðarskógi sem efnt
var til nokkur sumur í röð. Árið
1984 fréttist að Bítlagoðið
Ringo Starr myndi koma fram
á hátíðinni og það var eins og
við manninn mælt, Íslendingar
flykktust á hátíðina til að berja
goðið augum.
Flestir voru sammála um að
vel hefði tekist til með hátíðina,
veðurblíðan var mikil og ölvun
og slagsmál voru í lágmarki.
Dr. Gunni rifjaði hátíðina upp í
samtali við DV árið 2004.
„Ég kom við í Atlavík fyrir
austan þar sem Ringo Starr var
að spila með Stuðmönnum. Það
var reyndar allt búið þegar ég
mætti um hádegi á mánudegi
þannig að þetta var eins og að
koma til Íraks. Ég man sérstak-
lega eftir manni sem dró á
eftir sér brunnið tjald og sagði
í sífellu: „Komdu hvutti, komdu
hvutti.“ Hann hefur greinilega
skemmt sér vel.“
UXI 95
Þeir sem ætluðu að skemmta
sér um verslunarmannahelgina
árið 1995 skiptust í tvo hópa;
fóru á Uxa eða á Þjóðhátíð í
Eyjum. Uxa-hátíðin var haldin á
Kirkjubæjarklaustri og telst eftir-
minnileg af nokkrum ástæðum.
Uxi var metnaðarfull tilraun til
að halda „alvöru“ tónlistarhátíð
að erlendum sið. Tónlistardag-
skráin var óvenju metnaðarfull
og skartaði meðal annars Björk,
The Prodigy, Bobby Gillespie og
Andrew Innes úr Primal Scream
ásamt rjómanum af íslensku
tónlistarlífi.
Heldur færri mættu en búist
var við, gert hafði verið ráð fyrir
allt að 15 þúsund manns, en rúm-
lega 3.500 manns létu sjá sig.
Blaðamaður Skinfaxa sem fór
á hátíðina sagði gestina hafa
verið allt niður í 15 ára unglinga,
þrátt fyrir að aldurstakmarkið
væri 16 ár.
„Það var alltaf eitthvað að
gerast á sviðinu frá hádegi og al-
veg fram undir fjögur á nóttunni.
Veðrið spillti heldur ekki fyrir og
fólk brá sér frá að fossinum sem
var þarna í hæfilegri fjarlægð og
baðaði sig eða fór í röðina til að
komast í sund á „Hótel Eddu”.”
Þrátt fyrir glæsilega dagskrá
var hátíðin mikið gagnrýnd fyrir
óhóflega dópneyslu og hefur
meðal annars verið kölluð „e-
pillu hátíðin“. Uxi fór ekki fram
aftur, af skiljanlegum ástæðum.
22 FÓKUS 22. MAÍ 2020 DV