Fréttablaðið - 11.07.2020, Page 10

Gunnar
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jóhanna Helga Viðarsdóttir RITSTJÓRI: Jón Þórisson jon@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@frettabladid.is
Ari Brynjólfsson arib@frettabladid.is, Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is FRÉTTABLAÐIÐ.IS: Kristjón Kormákur Guðjónsson kristjon@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Það er ekki
til vitnis
um styrka
stjórn
þingmeiri-
hlutans og
bendir til
að vand-
ræðagangs
innan raða
stjórnar-
flokkanna.
Jón
Þórisson
jon@frettabladid.is
Stundum er sagt um fjölmiðlamenn að þeir séu uppteknastir af sjálfum sér. Það er sennilega ekki fjarri sanni. Það bar til tíðinda í líðandi viku að mennta- og menningarmálaráðherra birti reglu-gerð um stuðning við fjölmiðla í kjölfar heims-
faraldursins. Það var reyndar vonum seinna.
Stuðningurinn var rökstuddur með því að mikil-
vægt væri að haldið væri uppi öflugum og traustum
íslenskum fréttaflutningi, þó kófið ylli tímabundnum
samdrætti í auglýsingatekjum. Reglugerðin er gefin út
með stoð í lögum sem sérstaklega voru samþykkt sem
hluti af aðgerðarpökkum stjórnvalda. En þetta er ein-
skiptisaðgerð, stuðningur nú – en svo ekki meir.
Reyndar hafði ráðherrann haft lengi í bígerð svonefnt
fjölmiðlafrumvarp, sem koma átti sem eins konar mót-
vægi við sogkraft Ríkisútvarpsins á auglýsingamarkaði
og hugsað til einhverrar framtíðar. Fyrir lá heimild í
fjárlögum að til þessa verks yrði varið fjögur hundruð
milljónum króna á yfirstandandi fjárlagaári. Ekkert
hefur orðið úr því máli, þó ítrekað hafi verið samið við
ýmis brot stjórnmálaafla sem fulltrúa eiga á Alþingi.
Sumir gætu setið hjá og aðrir greitt atkvæði á móti, án
þess að trufla framgang málsins, en menn gætu haldið
andliti gagnvart sínu baklandi.
Samt hefur þetta að engu orðið. Það er ekki til vitnis
um styrka stjórn þingmeirihlutans og bendir til vand-
ræðagangs innan raða stjórnarflokkanna.
Einn þeirra, Sjálfstæðisflokkurinn, hefur verið við
völd í landinu, sleitulaust að heita má, um áratuga skeið.
Landsfundir flokksins hafa ítrekað ályktað um að leysa
þurfi úr stöðunni sem yfirburðir Ríkisútvarps á auglýs-
ingamarkaði hafi komið upp. Ekkert hefur orðið úr því.
Sé litið næst okkur þekkist það ekki að ríkisfjölmið-
ill sogi til sín stóran hluta tekna á auglýsingamarkaði.
Horfa þarf nokkuð langt til að finna dæmi þess, jafnvel
til landa sem áður voru fyrir austan tjald.
Um þær mundir sem einkareknir fjölmiðlar heyja
harða baráttu fyrir tilvist sinni, blæs ríkisfjölmiðillinn
út, enda tryggðar tekjur af nær öllu því sem kvikt er.
Bent hefur verið á að með hverju fyrirtæki sem hér er
stofn að og með hverjum þeim sem hingað flyst, aukast
tryggð ar tekjur miðilsins – innheimtar með harðfylgi af
innheimtumanni ríkissjóðs.
Menningarhlutverki stofnunarinnar er prýðilega
sinnt. Þar má finna fjársjóði, hvort sem er í sjónvarpi,
útvarpi eða neti. Kannanir hafa sýnt að fréttaflutningur
stofnunarinnar nýtur trausts landsmanna. Gagnrýnin
beinist því ekki að þessum þáttum, heldur hvaðan féð
kemur sem greiðir fyrir starfsemina.
Það er samt ekki sérstaklega góð hugmynd að einka-
reknir fjölmiðlar eigi að þiggja fé úr ríkissjóði með ein-
hvers konar áskriftarfyrirkomulagi. Allra síst þegar við
blasir einföld og skjótvirk leið til að rétta þessa stöðu.
Stjórnmálamenn verða að átta sig á að Ríkisútvarp ið
þarf að fara af auglýsingamarkaði. Gatið, sem þá mynd-
ast í tekjuöflun stofnunarinnar er minna en virðist fljótt
á litið. Hluta auglýsingatekna er varið í að afla þeirra. Svo
er auðvitað sjálfsagt að Ríkisútvarpið hagræði í rekstri
sínum eins og önnur fjölmiðlafyrirtæki og í reynd flest
fyrirtæki í landinu. Á það hefur verið bent áður.
Fjölmiðlar
Mín skoðun Lára G. Sigurðardóttir
Á æskuárunum laumaði amma mín heitin sykur-molum til mín þegar enginn sá. Hvort þetta var leyndarmálið okkar eða með samþykki for-
eldra minna veit ég ekki. Ég þykist samt vita að það er
óskrifuð regla að ömmur hafa sérstakt leyfi til að bera
sætindi í barnabörn sín.
Hinar nýju reykingar?
Sykur hefur átt undir högg að sækja og er ósjaldan
titlaður sem hinar nýju reykingar, en með því er
vísað í lýðheilsuógn sykurneyslu. Þrátt fyrir almenna
vitneskju um óhollustu sykurs, víla samt margir ekki
fyrir sér að fylla magann af sætindum og gosdrykkj-
um. Ekki síst í veikindum, eins og COVID. Á alnetinu
voru sagðar sögur af fólki sem veiktist alvarlega. Það
lýsti þakklæti til aðstandenda, sem færðu því kökur
og sælgæti. Gróa á Leiti hvíslaði meira að segja að
þau sem veiktust verst væru sælgætisgrísir. En hafðu
mig samt ekki fyrir því. Til að toppa sykursæluna gaf
Krispy Kreme í Bandaríkjunum heilbrigðisstarfsfólki
kleinuhringi í kórónaveirufaraldrinum við mikinn
fögnuð.
Sykur kemur víða við sögu. Kórónaveiran sem
skekur heimsbyggðina nýtir sér próteinið ACE2 til að
komast inn í líkamann, en virkni þess er háð sykrum.
Próteinið finnst á frumum í öndunarvegi, sérstaklega
í nefi og þeim hluta lungna þar sem súrefni streymir
inn í líkamann. Próteinið er einnig á frumum hjarta,
nýrna, þarma og æðaveggja. Veiran hefur einskonar
lykil að ACE2 og smeygir sér þannig inn í frumur.
Þegar inn er komið hertekur hún stjórnstöð frumunn-
ar í þeim tilgangi að fjölga sér. Ónæmiskerfið verður
vart við innrásina og sendir bólguher sinn á svæðið.
Því meiri bólga, því verri einkenni. Bólga truflar eðli-
lega líkamsstarfsemi, til dæmis með því að hindra
flæði súrefnis úr lungum í blóðið. Svo virðist sem
veiran komist ekki gegnum ACE2 án dyggrar aðstoðar
dyravarðar (sem kallast S-prótein), sem þarf sykur
til geta opnað gáttina fyrir kórónaveirunni. Án hans
kemst veiran ekki inn í frumuna.
Sykur og COVID
Sykur og kórónaveiran eiga það sameiginlegt að
hvetja ónæmiskerfið til að elda grátt silfur við æða-
kerfið. Bæði geta skaðað æðakerfið og aukið sega-
myndun í blóði. Sagt hefur verið að sykur skrapi
æðaveggi eins og möl skrapar veggfóður. Með því er
átt við að sykur hengir sig á prótein í æðaveggjum
sem þá verða viðkvæmari og brothættari. Ónæmis-
kerfið skynjar skaðann og sendir viðgerðarher sinn á
svæðið með tilheyrandi bólgu. Sykur í gosdrykkjum
og sætindum getur þannig valdið bólgu í æðaveggjum
- og því meiri sykur, því meiri bólga og lasleiki.
Æðakerfið fær oft ekki mikla athygli, en það er
mikilvægur hlekkur í allri líkamsstarfsemi, enda er
það gríðarlega umfangsmikið. Ef þú leggur saman
allar æðarnar í þér þá ná þær tvo og hálfan hring í
kringum jörðina.
Er sykurmolinn frá ömmu sökudólgur
Sjúkdómar eru venjulegar tilkomnir vegna samspils
erfða, umhverfis og lífshátta. Því er sjaldnast einn
sökudólgur að verki. Með ofangreindu er því ekki verið
að halda fram að þeir sem veikjast verst af COVID séu
sælgætisgrísir, eða að þau hundruð Íslendinga sem
þjást af langvarandi einkennum stundi óhollan lífsstíl.
Það er ekki á mínu færi að álykta um slíkt.
En það að háma í sig sykur er augljóslega ekki æski-
legt fyrir æðakerfið og þar með eiganda þess.
Einn og einn sykurmoli frá ömmu er líklega ekkert
til að hafa áhyggjur af, en höfum í huga að einn gos-
drykkur á dag eykur hættu á sykursýki og þar með
æðasjúkdómi. Hvort sykurneysla greiði aðgang
veirunnar inn í líkamann, verður framtíðin að leiða í
ljós. Burtséð frá því er hollt að endurskoða samband
sitt við sykur.
Sykursambandið
Sími: 561 1433
mánudaga-föstudaga 7.30 -17.30
laugardaga 8.00 -16.00
sunnudaga 9.00 -16.00
• Austurströnd 14
• Hringbraut 35
PREN
TU
N
.IS
NÝBAKAÐ
BRAUÐ
ALLA DAGA
.......................................
www.bjornsbakari.is
1 1 . J Ú L Í 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R10 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN