Fréttablaðið - 05.09.2020, Blaðsíða 26

Árið 1990 heimsótti Evgenía
Ísland í fyrsta sinn í boði Gunn-
ars. „Við fórum hringinn í kringum
landið í rosalega góðu veðri og ég
hugsaði með mér að svona væri
þetta alltaf,“ segir hún og hlær.
Við komuna aftur til Sovétríkj-
anna segist Evgenía hafa fundið
fyrir því hvernig ástandið var farið
að versna enn frekar. „Það ríkti
mikil óvissa en ég hélt mínu striki í
náminu. Ég naut mín þar og pólitísk
umræða var áberandi. Þetta voru
miklir róstutímar og sem dæmi þá
átti fólk það til að standa upp og
labba út í miðjum sögutíma um
sögu Sovétríkjanna því það einfald-
lega neitaði að trúa því sem verið
var að kenna.“
Vorið 1991, árið sem Sovétríkin
liðu undir lok, kom Gunnar aftur
út til Evgeníu. „Við hugsuðum með
okkur að best væri að fara alfarið til
Íslands. Ég hefði getað lifað af í Rúss-
landi en ég gat ekki boðið honum
upp á það.“
Fluttu inn á æskuheimilið
Úr varð að Evgenía flutti til Íslands
daginn eftir tvítugsafmælið og eru
nú að verða komin þrjátíu ár síðan.
Unga parið kom sér fyrir á æsku-
heimili Gunnars þar sem móðir
hans bjó en einnig föðurafi hans og
amma sem byggðu húsið á sínum
tíma. Evgenía skráði sig í íslensku
fyrir erlenda stúdenta við Háskóla
Íslands þaðan sem hún lauk B.Ph.Isl
prófi þremur árum síðar.
„Ég var strax meðvituð um mikil-
vægi þess að læra tungumálið til
að geta tekið þátt í lífinu hér. Við
bjuggum á sömu hæð og amma og
afi Gunnars, í lítilli íbúð. Gunnar
skráði sig í læknisfræði og komst
strax í gegnum klásus svo hann var
voða lítið tiltækur til að tala við mig
á ensku. Ég var því bara með ömmu
og afa sem töluðu litla sem enga
ensku.
Afi hans var óþreytandi að benda
mér á hluti á heimilinu og æfa mig
í að segja nöfn þeirra á íslensku,“
útskýrir Evgenía og bendir á bolla,
disk, skál og þess háttar. „Afi Gunn-
ars var verkamaður og ekki háskóla-
genginn en hann kunni allar Íslend-
ingasögurnar og þegar ég þurfti að
lesa fornbókmenntirnar í náminu
var hann mér innanhandar.“
Eftir að Evgenía lauk námi í
íslensku fór hún í sameindalíffræði
og á fyrsta ári fæddist þeim sonur
númer tvö, Arnar Evgení, en Leifur
Valentín, frumburðurinn, hafði
komið í heiminn á fyrsta ári hennar
í íslenskunáminu. „Það er gaman að
segja frá því að þegar ég gekk með
Leif las ég mest í Lögbergi og hann er
í dag lögfræðingur. Þetta eru greini-
lega einhver umhverfisáhrif,“ segir
hún og hlær. „Svo á meðan ég gekk
með Adda var ég alltaf í VR II, Verk-
fræði- og raunvísindadeild HÍ, og
barnið endaði á að verða vélaverk-
fræðingur.“
Ótal tækifæri til að gefast upp
Evgenía bætti svo um betur og lauk
meistaranámi í krabbameinslíf-
fræði á sama tíma og eiginmaður-
inn. „Viku eftir að við vörðum loka-
verkefnin okkar árið 2002 fluttum
við svo til Seattle í Bandaríkjunum.
Gunnar var þar í ströngu sérnámi
og við með tvö börn svo ég beið í eitt
ár með að hefja nám. Við Háskól-
ann í Washington var boðið upp á
draumaprógrammið mitt, þar sem
ég lauk doktorsprófi í sameinda- og
frumulíffræði en einnig MBA-prófi
í nýsköpunar- og tæknistjórnun.“
Álagið var eðlilega mikið enda
hjónin þarna með tvö börn. „Maður
hafði auðvitað ótal tækifæri til að
gefast upp, sérstaklega þessi tvö ár
sem ég var í tvöföldu námi, en ég
hugsaði þetta bara sem verkefni
sem svo lýkur og ég er stolt af því að
hafa klárað bæði prófin með ágætis-
einkunn.“
Eftir níu ár í Seattle ákvað fjöl-
skyldan að f lytja aftur til Íslands.
„Það tók nokkur samtöl og umræð-
ur því ég var með einhverja drauma
og fyrirætlanir sem mig langaði að
klára. Ákvörðunin kom skyndilega
upp því afi Gunnars féll frá og okkur
stóð til boða að kaupa æskuheim-
ilið. Ræturnar toguðu.“
Lætur gamlan draum rætast
Það var árið 2011 að fjölskyldan
kom hingað heim, enn var fremur
stutt frá efnahagshruni og fá vís-
indastörf í boði sem hentuðu
men nt u n Evgen íu . „Gu n na r
Bjarni fór að starfa á Landspítala
og ég fékk starf í áhættugrein-
ingu hjá Fjármálaeftirlitinu. Það
voru spennandi verkefni og mjög
krefjandi tvö ár þar sem ég lærði
heilmargt, ekki síst um íslenskan
markað og hugarfar Íslendinga í
viðskiptum, sem var oft ólíkt því
sem mér hafði verið kennt í Banda-
ríkjunum,“ segir Evgenía og hlær.
Hún vill ekki láta mikið uppi um í
hverju munurinn fólst en nefnir til
að mynda áætlanagerð.
Undanfarin sjö ár hefur Evgenía
starfað sem verkefnastjóri hjá
Íslenskri erfðagreiningu, nú síðast
í blóðmeinum. En nú er komið að
kaf laskilum og ákvað Evgenía að
láta gamlan draum rætast. „Í rúm
tuttugu ár hef ég orðið vitni að
öllu því góða vísindastarfi sem fer
fram hér á landi og erlendis. Það
er draumur flestra vísindamanna,
og reyndar annarra sem vinna að
sköpun, að sem mest af því sem
við gerum skili sér sem fyrst til
samfélagsins sem eitthvað aug-
ljóslega áþreifanlegt. Þekking mín
og reynsla getur vonandi hjálpað
til að gera þessa drauma að veru-
leika. Þess vegna stofnaði ég mitt
eigið fyrirtæki, Nýsköpunarlausnir
Ísland, fyrir tveimur mánuðum
síðan.
Viðskiptavinir mínir eru sprota-
fyrirtæki á sviði tækni, vísinda, lista
og hönnunar sem og aðilar sem vilja
fjárfesta í slíkum sprotafyrirtækj-
um. Ég tek jafnframt að mér ráðgjöf
fyrir verkefni sem snúast aðallega
um samfélagslegan ávinning, frekar
en beinan fjárhagslegan hagnað,“
útskýrir Evgenía sem fagnaði því í
síðustu viku að fyrsti viðskiptavin-
ur hennar fékk 15 milljóna króna
styrk úr samkeppnissjóði á vegum
ríkisins sem snýr að nýsköpun í
heilbrigðiskerfinu.
Nú þarf nýsköpun að blómstra
Evgenía hefur starfað í fagráðum
Tæk niþróu na r sjóðs svo hú n
þekkir umhverfið vel. Hún bendir
á að umsóknir úr listageiranum
séu sjaldgæfar og þar megi bæta
um betur. „Reynslan af COVID-19
faraldrinum hefur sýnt að listin er
okkur lífsnauðsynleg og þess má
vænta að á næstu misserum verði
mikil þróun í ýmsum listgreinum,
bæði hvað varðar form og leiðir sem
listin kemur til okkar eftir.
Hér er mikið af hæfileikafólki
en það mætti bæta utanumhaldið
og jafnvel þekkingu til að fara yfir
f lóknar umsóknir til samkeppnis-
sjóða, hvort sem er á vísinda-,
tækni- eða listasviðinu, en það er
einmitt eitt af því sem ég býð upp á.
Evgenía segir mikilvægt líka að
finna leið til að meta árangur fjár-
festinga í nýsköpun. „Samfélagið
leggur mikið fé í nýsköpun en oft
vantar mælanleg gögn um hvernig
það hefur skilað sér. Vonin er sú
að ég geti aðstoðað við að það fjár-
magn nýtist sem best.“
Evgenía er óhrædd að veðja á
nýsköpunargeirann nú í miðjum
heimsfaraldri með tilheyrandi
efnahagsþrengingum.
„Það er einmitt núna sem nýsköp-
un þarf að fá að blómstra, vísindi
og tækni, til að geta tekist á við
breyttan heim og listir til að auðga
mannlífið. Til að tryggja aðgang að
fjölbreyttri fæðu, jafnvel þó landa-
mærum sé lokað, þarf að virkja
sköpunarkraftinn og reynsluna sem
er til staðar í matvælaframleiðslu
um allt land. Við þurfum að tryggja
leiðir til að næra líkama og sál.“
Áfall þegar hann endurgreindist
Eiginmaður Evgeníu er sem fyrr
segir krabbameinslæknir en sjálfur
greindist hann með heilakrabba-
mein sumarið 2015 og fór í heila-
skurðaðgerð auk krabbameinslyfja-
meðferðar.
„Meðferðin gekk vel og við lifðum
út frá þeirri forsendu að þessu væri
lokið. Það var því áfall þegar hann
endurgreindist í fyrra og þurfti aftur
að fara í aðgerð. Þá hjálpaði mikið
að eiga athvarf í handavinnunni
og skapa eitthvað nýtt, því þá er ég
hamingjusöm,“ segir Evgenía sem
lærði nýverið að vinna þjóðbún-
ingavíravirki og heillaðist af iðjunni.
„Aðgerðin gekk þó vel og ekki
var talin þörf á eftirmeðferð. Þessi
reynsla kenndi mér þó að taka engu
sem sjálfsögðu, njóta stundarinnar
og láta draumana rætast. Það er ég
einmitt að gera með því að stofna
fyrirtæki sem hjálpar öðrum að
skapa eitthvað nýtt og láta sína
drauma rætast. Vonandi nýtist það
samfélaginu, sem tók svo vel á móti
mér, og ég get þannig endurgreitt
fyrir öll tækifærin sem ég hef fengið
hérlendis,“ segir hún einlæg.
Bæði rússnesk og íslensk
Aðspurð segist Evgenía að upplagi
vera um margt ólík Íslendingum
þó að hún hafi komið hingað fyrir
tæpum 30 árum. „Það er held ég
alveg borðleggjandi, ég bjó í allt
öðruvísi ríki í 20 ár þar sem ég mót-
aðist af annarri sögu og menningu,
þó að grunngildin séu í rauninni þau
sömu.“
En ætli hún líti á sig sem Rússa
eða Íslending eftir að hafa búið
svipað lengi í hvoru landi? „Ég leiði
hugann ekki mikið að því, ég stend
jafn mikið með Íslandi og Rúss-
landi. Þegar við fylgdumst með
leik Íslands á HM í Moskvu var ég
spurð hvort ég væri rússnesk eða
íslensk og stóð mig að því að svara
að ég væri til helminga rússnesk og
íslensk.
Rússland í dag er ekki sama land
og ég ólst upp í en mér líður mjög vel
þar og mæli með því að fólk heim-
sæki landið. Ég hef verið dugleg
undanfarin ár að heimsækja Rúss-
land og sonum mínum líður vel þar.
Leifur, sá eldri, talar smá rússnesku
enda talaði ég hana meira inni á
heimilinu þegar hann var lítill en
svo tók íslenskan við.“
Þegar rætt er um stöðu mála í
upprunalandi hennar segir hún:
„Rússland er fjölmenningarsam-
félag með ríka sögu og stórbrotið
menningarlíf. Það er landið sem
ég elska. Ég sakna þess að sú hlið
sé ekki sýnd meira. Ég er afkvæmi
fjölmenningarinnar, fyrir það er ég
þakklát og vildi gjarnan eyða meiri
tíma í Rússlandi, jafnvel skipta
búsetunni milli landanna.“
Langaði í íslenskan búning
„Talandi um það hvort ég sé orðin
íslensk eða ekki þá var það gamall
draumur minn að eignast íslensk-
an búning. Svo áttaði ég mig á því
hversu dýrt það er. Silfrið væri dýr-
ast svo ég ákvað að prófa að fara á
námskeið í víravirki enda væri synd
að sauma búninginn og hafa svo
ekki efni á silfrinu. Á námskeiðinu
fann ég að ég var komin heim,“ segir
Evgenía sem hefur útbúið allt skart
sem til þarf og meira til.
„Ég er auðvitað með þennan
bakgrunn, Tatarar eru þekktir
gullsmiðir og á búningi tatarskra
kvenna eru allt upp í sex kíló af víra-
virki, svo þarna fór þetta að tengjast
saman hjá mér,“ segir hún að lokum
og brosir.
Evgenia kynntist eiginmanni sínum Gunnari Bjarna Ragnarssyni lækni þegar hann heimsótti Leníngrad ásamt vinum
sínum. Í framhaldi flutti hún til Íslands daginn eftir að hún fagnaði tvítugsafmæli sínu. FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
Evgenia ákvað að fara á námskeið hjá Tækniskólanum í víravirki áður en
hún saumaði sér búning því ef henni tækist ekki að læra handtökin við víra-
virkið væri saumaskapurinn til lítils. Hér má sjá hluta handverks hennar.
MEÐFERÐIN GEKK VEL OG
VIÐ LIFÐUM ÚT FRÁ
ÞEIRRI FORSENDU AÐ
ÞESSU VÆRI LOKIÐ.
ÞAÐ VAR ÞVÍ ÁFALL ÞEGAR
HANN ENDURGREINDIST Í
FYRRA OG ÞURFTI AFTUR
AÐ FARA Í AÐGERÐ.
Framhald af síðu 22 
5 . S E P T E M B E R 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R26 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð