Fréttablaðið - 05.09.2020, Blaðsíða 32

Ég hef verið í lögreglunni í rúm 23 ár, bæði úti á landi og hér í borginni, svo þetta er orðinn lang-ur tími og maður hefur upplifað margt. Þetta
starf er ekki fyrir alla og margir
þeirra sem byrja í lögreglunni hætta
fljótt ef þeir finna sig ekki í starfinu,
það gerist þá á fyrsta árinu eða alla
vega innan fimm ára.
Ég hef starfað á götunni allan
starfsferilinn og það þykir mjög
langt í dag enda eru f lestir komnir
í rannsóknardeild og hættir á vökt-
um fyrir þann tíma.“ Unnar segir
starfið á götunni þó bæði áhuga-
vert og fjölbreytt og því haldist
hann þar.
„Þar snýst þetta bæði um að
hjálpa fólki og svo að takast á
við það sem miður fer en maður
nærist þó á því fyrrnefnda. Öðru
hvoru kemur svo adrenalínkikkið
inn. Maður klæðir sig í gallann
að morgni og veit ekki hvað bíður
manns, þannig er það alla daga
ársins.“
Unnar segir starfinu vissulega
geta fylgt andlegt álag. „Þetta getur
verið erfitt og reynt gríðarlega á og
það eru ekki allir sem geta fengist
við það. Þeir sem það ekki geta
hætta og það er um að gera að bera
virðingu fyrir því að fólk finni sinn
vettvang.“
Aukning í vímuefnaakstri
Samgöngustofa efndi til átaks fyrir
helgi gegn akstri undir áhrifum
lyfja- og fíkniefna sem hefur aukist
til muna. Fyrstu sjö mánuði þessa
árs voru 83 prósent f leiri teknir
fyrir akstur undir áhrifum ávana-
og fíkniefna en áfengis.
„Þetta er áhyggjuefni fyrir okkur
innan lögreglunnar. Vímuefnanotk-
un, hvaða nafni sem hún nefnist, er
orðin meiri hluti af lífsstíl okkar.
Það er hluti vandamálsins að við
virðumst halda að við getum falið
okkur á bak við vímuefni þegar eitt-
hvað bjátar á. Önnur skýring aukn-
ingarinnar er að lögreglan er orðin
færari í að átta sig á því hvort fólk sé
undir áhrifum vímuefna. Reynslan
er orðin meiri í því og tækjabúnaður
betri.“
Unnar bendir jafnframt á að þeir
sem starfa á götunni fylgist með frá
degi til dags. „Ef ég stoppa Jón í dag
og aftur á morgun þá er Jón tekinn
til skoðunar til að kanna hvort hann
sé enn undir áhrifum. Við erum
grimm í að skoða allt svona. Við vilj-
um taka á þessum vanda sem snýst
ekki aðeins um þessa einu mann-
eskju sem keyrir undir áhrifum.
Það eru þúsundir bíla á götunni svo
samfélagslega borgar það sig að við
séum grimm í að stoppa þetta af.“
Samfélagið mikið breytt
Samkvæmt umferðarlögum er ekki
leyfilegt að aka með nokkurt magn
áfengis í blóðinu en áður fyrr var
ekki farið að refsa fyrr en magnið
var komið í 0,40 prómill. Það er
aftur á móti breytt núna og refsi-
mörkin voru færð niður í 0,20 pró-
mill.
„Það sem borgarar hafa hingað
til litið á sem eitthvert minni-
háttar atriði er einfaldlega orðið
grafalvarlegt brot. Lögreglan hefur
alltaf rekið mjög öflugt eftirlit með
ölvunarakstri og eru lögreglumenn
í því meira og minna allan sólar-
hringinn. Fólki finnst oft lítið til
þess koma að setjast undir stýri eftir
einn drykk. Samfélagið er orðið svo
breytt, við förum á veitingastað í
hádeginu og fáum okkur bjór, hér
áður fyrr þekktist það varla.
Fólk fær sér jafnvel einn bjór eftir
vinnu og keyrir svo heim. Þetta er
það sem hefur mikið breyst og lög-
reglan er farin að fókusa á. Hún
eltir þá samfélagsmynd sem birtist í
þessum efnum hverju sinni og lagar
sig að því.“
Lyfjaakstur eldri einstaklinga
Unnar segir þann hóp sem er í mik-
illi neyslu ekki endilega vera mest
áberandi þegar kemur að vímu-
efnaakstri. „Þar sjáum við frekar
fólk sem fær sér öðru hvoru, um
helgar til dæmis. Sá hópur er mikið
stærri og mikið meira falinn en þeir
sem háðir eru vímuefnum og eru í
langvarandi dagneyslu.“
Síðustu ár hefur lyf jaakstur
jafnframt verið að færast í aukana
og hann er aðallega hjá eldri ein-
staklingum, þó að þeir yngri séu
að koma mikið inn.
„Fólk er jafnvel komið á það mörg
lyfseðilsskyld lyf að það er orðið
vanhæft til aksturs. Það lendir
stundum í árekstri við nokkur
ökutæki í einu enda viðbrögð og
öll skynjun og hreyfingar orðin
hæg. Það er oft erfiðara að eiga við
þessi mál því lyfjunum er úthlutað
af læknishendi og það getur verið
erfiðara að greina þetta í upphafi
enda margir samspilandi þættir
sem geta komið til; aldur, sjúkdóm-
ur og lyf,“ segir Unnar og hvetur um
leið fólk til að lesa sér vel til um það
hvort óhætt sé að aka þegar verið
er að taka viss lyf og fara eftir leið-
beiningum læknis.
Sorgin krefjandi hluti starfsins
Unnar segir slys þar sem dauðsföll
verði eða einstaklingar örkumlist
taka gríðarlega á lögreglumenn. „Í
rauninni er sorgin sem því fylgir
krefjandi hluti starfsins. Við höfum
séð fólk þurfa að bera það á bakinu
allt sitt líf að hafa valdið öðrum
skaða undir áhrifum. Því fólki líður
ekki vel allt sitt líf og þetta fylgir
því alla ævina. Þetta er í raun pakki
sem þú losnar aldrei við.
Í mínu starfi lendir maður í ýmsu
sem maður gleymir aldrei og aldr-
ei er hægt að stroka út. Innan lög-
reglunnar eru aftur á móti fagaðilar
til að aðstoða við úrlausn slíkrar
reynslu. Þegar virkilega alvarlegir
hlutir gerast hefur maður ekki einu
sinni val um hvort maður sæki sér
slíka hjálp.“
Unnar viðurkennir að það geti
verið erfitt að koma heim eftir erf-
iðan dag þar sem jafnvel hafi orðið
dauðsfall. „Þetta var erfiðast fyrst
en smátt og smátt lærir maður
hvernig hausinn og líkaminn hegð-
ar sér. Maður veit oftast í hvernig
verkefni maður er að fara og fer á
einhvers konar sjálfstýringu og það
er ákveðið ferli sem fer í gang.
Megum brotna
Það er oft erfitt að koma heim eftir
erfiðan dag og geta ekki talað um
það sem manni liggur á hjarta en
þá notum við okkar innra kerfi,
við félagarnir tölum saman áður
en við förum heim sem dæmi. Við
erum mjög duglegir að gera það og
notum alls konar tæki og tól til að
fara í gegnum þetta. Við erum bara
manneskjur og megum brotna og
þá hjálpum við hvert öðru. Það er
stundum bara gott að fella tár og
losa þannig um spennu.
Stundum þarf maður að fá að
stara út í tómið eins og ég kalla
það. Erfiðustu málin eru þegar um
andlát er að ræða og maður þarf
að horfa upp á fjölskylduna og
aðstandendur. Þetta er svo of boðs-
legt áfall og meira áberandi þegar
ungir einstaklingar í blóma lífsins
falla frá.
Þegar um börn er að ræða er ekki
hægt að lýsa þeim tilfinningum
sem koma upp. Þau verkefni eru
gríðarlega krefjandi. Ef barn fellur
frá eru tilf inningaleg átök það
mikil að það er ólíklegt að maður
geti nokkuð unnið meira eðli-
lega þann daginn. „Ég ætla mér að
álíta það að sá sem sest undir stýri
og ekur af stað vímaður sé ekki
að velta því fyrir sér þá stundina
hversu mikilli þjáningu viðkom-
andi getur valdið með hegðun
sinni.
Missir stundum trúna
Ég hef oft velt fyrir mér trúnni á
mannkynið,“ segir Unnar þegar
hann er spurður út í litróf mennsk-
unnar sem hann sér á öllum skal-
anum í starfi sínu. „Ég get alveg við-
urkennt að stundum missir maður
alveg trúna, en svo gerist eitthvað
til þess að maður fái hana aftur.
Það þarf öðru hvoru að reisa hana
við. Litrófið er allt frá því svartasta
yfir í það bjartasta. En það eiga
allir skilið tækifæri, hvort sem það
er lögreglumaðurinn eða einhver
annar og það eitt skiptir máli.“
Pakki sem þú losnar aldrei við
Unnar Már Ástþórsson, varðstjóri hjá lögreglunni á höfuðborgarsvæðinu, hefur starfað á götunni í rúm 23 ár
og segir það óvenju langan tíma enda geti starfið tekið á bæði andlega og líkamlega og sé alls ekki fyrir alla.
Unnar segir að
það sé í lagi að
brotna þegar
starfið taki á
og stundum
sé bara gott að
fella tár.
FRÉTTABLAÐIÐ/
ANTON BRINK
Algengustu vímuefnin
í blóði ökumanna
Þrjú algengustu fíkniefnin sem
mældust í blóði ökumanna árið
2018 voru í þessari röð:
n THC
n Amfetamín
n Kókaín
Algengustu lyfseðilsskyldu lyfin
sem mældust í blóði ökumanna
árið 2018 voru í þessari röð:
n Alprazólam
n Klónazepam
n Díazepam
Björk
Eiðsdóttir
bjork@frettabladid.is
5 . S E P T E M B E R 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R32 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð