Fréttablaðið - 05.09.2020, Blaðsíða 24

Evgenía ólst upp í Úsbek-istan og Síberíu, ástin dró hana hingað fyrir þremur áratugum og nú vonast hún til þess að með því að láta gamlan
draum rætast geti hún gefið sam-
félaginu, sem tók svo vel á móti
henni, eitthvað til baka.
Evgenía tekur á móti blaðamanni
á fallegu heimili sínu við Sunnu-
veginn. Það er æskuheimili eigin-
manns hennar, Gunnars Bjarna
Ragnarssonar, og byrjar Evgenía á
að benda á glæsilegt útsaumað teppi
sem trónir yfir stiganum, verkið er
jafngamalt henni og frá uppeldis-
slóðum hennar, borginni Samark-
and í Úsbekistan.
„Ég fæddist í borginni Izhevsk
við Úralfjöllin, sem er helst þekkt
fyrir það að þar bjó og starfaði hinn
þekkti sovéski herverkfræðingur og
hönnuður Mikhail Kalashnikov.“
Faðir Evgeníu, Midhat Shara-
pov, var verkfræðingur í sovéska
hernum og þegar hún var um eins
árs gömul var hann f luttur um
set til Úsbekistan og fjölskyldan
fylgdi með. „Mín fyrstu ár voru því
þar, ekki langt frá landamærum
Afganistan. Þar bjuggum við í sjö
ár og var það dásamlegur tími, við
gátum hlaupið úti á götu berfætt
enda sumrin þar heit.“
Herdeildin flutt til Síberíu
Haustið 1979 var deild föður hennar
færð til Síberíu. „Þar bjuggum við á
mörkum Mongólíu, Kína og Sovét-
ríkjanna í fimm ár eða þar til ég var
13 ára. Þar er meginlandsloftslag
svo við upplifðum heit sumur þar
sem við gátum ræktað melónur og
svo aftur á móti mjög kalda vetur
þar sem hægt var að skíða á sléttum
í kring.“
Það er augljóst að Evgenía á góðar
minningar frá þessum æskuárum.
„Ég fór mikið með pabba að veiða,
tína ber og sveppi. Pabbi og móður-
amma mín kenndu mér að lifa af
náttúrunni.“
Evgenía segir móðurömmu sína,
Tamöru, vera mikinn áhrifavald
í lífi sínu. „Hún var frá Karelíu en
það svæði skiptist á milli Rússlands
og Finnlands. Þjóðin líkist Finnum
menningarlega séð og tungumálin
eru mjög lík en Karelar í Rússlandi
eru þó að mestu leyti hluti af rúss-
nesk u rétttr únaðark irk junni.
Amma hafði lifað af erfiða tíma
og kenndi mér hvernig á að lifa af
ef harðnaði í ári. Pabbi hafði líka
mikil áhrif á mig. Hann kenndi mér
að njóta lista og náttúrunnar. Hann
var mikill hagleiksmaður og alltaf
að skapa eitthvað fallegt. Móðurafi
minn tók þátt í að verja Leníngrad í
umsátrinu mikla og föðurafi minn
féll frá ófæddum syni sínum í orr-
ustunni um Stalíngrad. Þetta setti
sitt mark á fjölskylduna.“
Þegar Evgenía var um 13 ára
gömul skildu foreldrar hennar og
hún f lutti ásamt móður sinni til
ömmunnar í Karelíu. „Pabbi fór þá
til Leníngrad en kom oft í heimsókn
þar til ég varð 15 ára þegar foreldrar
mínir skildu endanlega. Ég flutti svo
sjálf til Leníngrad 17 ára. Þá hafði ég
lokið menntaskóla, fór að búa sjálf
og starfaði meðal annars við blaða-
mennsku en hóf svo háskólanám 18
ára.“
Sovétríkin opnast
Eftir inntökupróf komst Evgenía
inn á braut germanskra málvísinda
með áherslu á ensku við Herzen-
háskóla. Hún hafði ekki verið lengi
í námi þegar til borgarinnar kom
risastór hópur frá Skandinavíu.
„Sovétríkin voru loks að opnast
og einhver Dani fékk þá hugmynd
að heimsækja kjarnorkuveldin
ásamt hópi fólks. Þetta voru ekki
beint mótmæli heldur á pari við
hippahreyfinguna; ást, friður og
góðvilji. Hugmyndin var að fólk af
ólíkum menningarsvæðum myndi
kynnast og þannig gætum við von-
andi hætt að þurfa á kjarnorku-
vopnum að halda.
Fyrst hélt Daninn til Banda-
ríkjanna ásamt tugum manna og
kallaðist ferðin Next stop Nevada,
en þar höfðu Bandaríkjamenn gert
kjarnorkutilraunir.
Næst tilkynnti hann ferð sína til
Sovétríkjanna; Next Stop Soviet
árið 1989. Þessi ferð var vel auglýst,
meðal annars á Íslandi, og fóru um
fimm þúsund ungmenni frá ýmsum
löndum Skandinavíu til Sovétríkj-
anna. Þetta voru aðallega listamenn
enda þekkir list ekki landamæri.“
Flestir fóru í gegnum Leníngrad
og því leituðu skipuleggjendur
logandi ljósi að túlkum til að vísa
fólkinu veginn um landið. Þar sem
leitað var að enskumælandi túlkum
var leitað eftir aðstoð meðal annars
í enskudeild Herzen-háskólans þar
sem Evgenía stundaði nám.
„Ég var nýbyrjuð í skólanum
þegar við vorum kölluð á fund og
spurð hver treysti sér til að tala
ensku. Ég ásamt þremur öðrum
stelpum bauð mig fram, enda fannst
mér verkefnið spennandi.“
Afdrifarík ákvörðun
Þessi ákvörðun átti eftir að verða
afdrifarík því í hópnum var fram-
tíðareiginmaður Evgeníu, Gunn-
ar Bjarni Ragnarsson. „Hann átti
ekki beint erindi í þessa ferð enda
ekki listamaður, þótt hann stundi
nú læknislistina,“ segir Evgenía og
hlær en Gunnar Bjarni er krabba-
meinslæknir og fyrrverandi yfir-
læknir krabbameinslækninga á
Landspítalanum.
„Vinur hans Snorri Sturluson var
aftur á móti tónlistarmaður í hljóm-
sveit og dró Gunnar með. Í mínum
hóp voru tvær rokkhljómsveitir frá
Íslandi og var Gunnar titlaður „tour
manager“. Það góða við það var að
hann þurfti ekki að æfa með þeim
og hafði allan tíma í heiminum til
að fara með mér í göngutúra og á
kaffihús,“ segir Evgenía og brosir
við upprifjunina. „Hann átti 19 ára
afmæli í þessari ferð og ég, 18 ára,
sat við hlið afmælisbarnsins þegar
haldið var upp á það, eftir það varð
einhvern veginn ekki aftur snúið.“
Í framhaldi voru haldnir risatón-
leikar í Moskvu og fór Evgenía þang-
að til að fylgjast með, augljóslega
voru tónleikarnir tilkomumiklir
fyrir unga stúlku: „Ég trúði varla að
þetta væri hægt. Þarna vorum við
hundruð ungmenna frá ýmsum
svæðum Sovétríkjanna og Skand-
inavíu samankomin og landamærin
voru einfaldlega ekki til.“
Felldum Berlínarmúrinn
Gunnar hélt svo ásamt hópnum til
Íslands. „Mánuði síðar heyrðum
við af hruni Berlínarmúrsins. Það
fyrsta sem við hugsuðum var að við
hefðum fellt múrinn og ég held að
margir hafi hugsað þannig. Þetta
sameiginlega átak gerði það svo ljóst
að við vildum enga múra. Þarna var
sprottin ást. Af hverju máttum við
ekki vera saman? Bara af því að við
bjuggum í löndum sem aðhylltust
mismunandi kerfi? Fólk er ekkert
endilega að velja sér að búa við þetta
fyrirkomulag eða annað.
Það voru miklar breytingar uppi
á þessum tíma. Efnahagsástandið
versnaði til muna í Sovétríkjunum
en ég var ung og ástfangin og því
jákvæð og ætlaði að láta á þetta
reyna.“
Ég er afkvæmi
fjölmenningarinnar
Evgenía Mikaelsdóttir ólst upp í Rússlandi, bæði í Úsbekistan og
Síberíu. Ástin leiddi hana hingað fyrir tæpum þremur áratugum
og nú vonast hún til þess að með því að láta gamlan draum rætast
geti hún gefið samfélaginu, sem tók svo vel á móti henni, til baka.
Evgenia segist í dag líta á sig sem til helminga Rússa og Íslending enda búið svipað lengi í hvoru landi. FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
Framhald á síðu 24 
Björk
Eiðsdóttir
bjork@frettabladid.is
5 . S E P T E M B E R 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R24 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð