Fjölrit RALA - 15.02.1995, Blaðsíða 66

64
4. kafli
Nokkrar rannsóknir hafa verið gerðar á nýtingu alaskalúpínunnar til beitar og
fóðrunar fyrir sauðfé hér á landi (Andrés Arnalds & Ólafur Guðmundsson 1980;
Ólafur Guðmundsson o.fl. 1992; Jóhann Þórsson & Ólafur Guðmundsson 1993). í
beitartilraun með lambær í Gunnarsholti þyngdust ær og lömb mun hægar þar sem
þær gengu í hólfi með lúpínu en í ábornu graslendishólfi. Að hausti var lífþyngd
lamba úr tilrauninni miklu lakari en lamba sem komu af úthaga (Ólafur Guðmundsson
o.fl. 1992). í fóðurtilraun með sauðfé á húsi, þar sem gefin var alaskalúpína blönduð
grasi í mismiklum mæli, kom í ljós að lúpínan ást mjög illa. í tilraunalið þar sem hún
var gefin ein át féð aðeins 30-40% af áætluðum viðhaldsþörfum og varð að fella hann
niður vegna vanþrifa fjárins. Ein af niðurstöðum tilraunarinnar var að hrein
alaskalúpína er óhæf sem fóður fyrir sauðfé. Ástæðan var talin vera hátt
beiskjuefnainnihald lúpínunnar (Jóhann Þórsson & Ólafur Guðmundsson 1993).
Komið hafa fram merki um lúpínueitrun í sauðfé í tilraunum með beit á
alaskalúpínu í Heiðmörk (Andrés Arnalds & Ólafur Guðmundsson 1980) og í
Gunnarsholti (Jóhann Þórsson & Ólafur Guðmundsson 1993). f tilrauninni í
Gunnarsholti fengu bæði ær og lömb lúpínueitrun, sem lýsti sér í því að féð sem gekk
í þungbeittum hólfum varð oft máttlaust, fékk krampa og lagðist niður þegar styggð
kom að því, t.d. við smölun. Bráði af því á fáeinum mínútum og virtist það fullsprækt
á eftir. Engin vanþrif komu fram í fénu eftir að það var tekið úr tilrauninni (Jóhann
Þórsson, munnlegar upplýsingar). í Múlakoti í Fljótshlíð hefur sauðfé haft aðgang að
alaskalúpínu um árabil. Sumarið 1987 sótti féð mikið í lúpínuna í þurrkum og drápust
tvær ær sem í henni gengu. Ekki var rannsakað hvert dánarmein ánna var en þær voru
að sögn bláslegnar á kvið. Engan vegin er ljóst að lúpínueitrun sé um að kenna og
geta orsakir verið allt aðrar (Ami Guðmundsson, munnlegar upplýsingar).
Þess eru mörg dæmi að saufé bíti lúpínuna í bland við annan gróður þar sem það
er á frjálsri beit og kemst að henni (2. ljósmynd). Blöðin virðast mest bitin og einnig
blóm fyrri hluta sumars, en síst bítast stönglamir. Einstaka plöntum em stundum gerð
góð skil meðan lítið sem ekkert er snert við öðrum (3. ljósmynd), sem gæti bent til að
einstaka plöntur séu með lágt innihald beiskjuefna. Þar sem einhver beit er að marki
getur sauðfé haldið lúpínunni niðri og komið í veg fyrir að hún breiðist út. Þrátt fyrir
að alaskalúpínan fái ekki háa einkunn sem fóðurplanta þá er ljóst að fé á frjálsri beit
nýtir hana með öðrum gróðri. Þar sem lúpínu hefur verið sáð í sanda er vart hægt að
mæla með að fé'sé haldið til beitar fyrstu árin meðan undirgróður er lítill og lúpínan
að mestu hrein. Yfirleitt taka grös og fleiri blómjurtir að vaxa með henni er árin líða
og skapast þá frekar möguleikar á að nýta landið til beitar.
Efnamælingar benda til að beiskjuefnainnihald alaskalúpínunnar sé tiltölulega lágt
miðað við aðrar villtar, ókynbættar lúpínutegundir. Engu að síður er ljóst að
alaskalúpínan getur valdið eitmn í sauðfé og að það þrífst ekki á henni eingöngu. í
alaskalúpínunni hefur ekki greinst beiskjuefnið anagyrine sem fundist hefur í mörgum